ادایِ دین موزه ملی ایران به بیابان لوت

به گزارش شیوا مارکت، موزه ملی ایران، دِین خود را به کشور نسبت به ثبت جهانی بیابان لوت ادا کرد.

به گزارش خبرنگاران، در نمایشگاه و همایش فرهنگ های پیش از تاریخ حاشیه بیابان لوت که صبح روز سه شنبه (14 دی) در موزه ملی ایران رونمائی شد، جبرییل نوکنده، مدیرکل موزه ملی ایران برگزاری این نمایشگاه را ادای دِین موزه ملی در قبال ثبت جهانی محوطه طبیعی- تاریخی بیابان لوت دانست.

او با بیان این که تا امروز بحث میراث طبیعی بسیار کمتر از دیگر موارد مورد توجه قرار گرفته است، ادامه داد: حدود 110 اثر از آثار موزه ملی ایران در حوزه آثار فرهنگی حاشیه بیابان لوت به مدت یک ماه در بخش پیش از تاریخ موزه ملی ایران نمایش داده می گردد.

یونسکو، نخست به جاده ترانزیتی در بیابان لوت ایراد گرفت

محمدحسن طالبیان معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری نیز در سخنانی دشت لوت را دارای گنجینه های نهفته ای دانست که باید از آن ها محافظت کنیم و اضافه کرد: ثبت جهانی لوت از این جهت اهمیت دارد که بیشتر دستگاه های فرابخشی برای ثبت جهانی لوت همکاری و کوشش زیادی کردند، اتفاقی که اگر برای جنگل های طبیعی حرا رخ می داد، در یونسکو رد نمی شدند، اما به دلیل همین بی توجهی ها رد قبل از برگزاری اجلاس رد شدند.

او با بیان این که ثبت جهانی بیابان لوت از سوی دیگر اهمیت دارد، ادامه داد: این محوطه طبیعی و بزرگ نخستین پرونده طبیعی است که در فهرست میراث طبیعی یونسکو با پهنه ای بزرگ ثبت شده است. پهنه ای که استان های مختلف و بزرگی مانند کرمان، سیستان و بلوچستان و خراسان جنوبی با تاریخ و فرهنگ های مختلف را دربرمی گیرد.

وی با اشاره به اینکه تا امروز سه پایگاه شهداد، نهبندان و سیستان و بلوچستان در محدوده دشت لوت ایجاد شده اند، اضافه کرد: کوشش می گردد از آثار موجود در این منطقه مانند قلعه و بازار نیز حفاظت و مرمت شوند، آن ها سال ها به حال خود رها شده بودند. در واقع هدف این است که علاوه بر شناخت خوب آثار طبیعی به خوبی نیز بتوانیم از آن ها حفاظت کنیم.

طالبیان با بیان اینکه پرونده بیایان لوت در مرحله اول در یونسکو ریفر شد، گفت: وجود جاده ترانزیتی عاملی بود که یونسکو آن را خطری برای این دشت بزرگ می دانست و معتقد بود باید این جاده در حد رفت و آمد جامعه محلی باشد، اما پس از انجام بحث های فراوان، وجود این جاده را پذیرفتند.

مسئول تدوین پرونده های ثبت جهانی هم چنین اظهارکرد: بیابان لوت از دید تاریخی و باستانی شناخته شده است. ما پدیده های زیادی داریم که ای کاش بتوانیم آن ها را از بالا ببینیم. پدیده های تاریخی مانند کلوت های شهداد، گندم بریان و تپه های ماسه ای که هیچ گاه نمی توانیم آن ها را از روی زمین ببینیم و به زیبایی شان پی ببریم.

معتقدیم شهدادهای زیادی در کشور هستند که باید آنالیز شوند

حمیده چوبک، رییس پژوهشکده باستان شناسی پژوهشگاه سازمان میراث فرهنگی و گردشگری نیز در این مراسم با اشاره به سالروز درگذشت مرحوم محمود موسوی، یکی از باستان شناسان پیشکسوت که 16 دی ماه سال گذشته درگذشت، اظهار کرد: معتقدم در شرایط امروز، باید فقط به موضوع باستان شناسی و فرهنگ بپردازیم و راه دیگری به جز این نداریم.

او همچنین دکتر صادق ملک شهمیرزادی را یکی از بنیانگذاران حوزه فرهنگ باستان شناسی دانست و اضافه کرد: باستان شناسی نیازمند مطالعات حوزه فرهنگی است که آن ها به خوبی نشان می دهد مناطق دورافتاده یا دارای تمدن امروزی در گذشته چه شرایطی داشته اند.

او شهداد را یکی از مراکز مهم باستان شناسی دانست که یک گوهر از یک برهه مهم تاریخی است و می توان آن را مکان شروع شهرنشینی دانست.

چوبک با بیان این که مطمئن هستم شهدادهای زیادی در کشور داریم که باید روی آن ها آنالیز و مطالعه انجام گردد، تأکید کرد: ما در پژوهشکده باستان شناسی معتقدیم باید این نوع بناها را شناسایی نموده و آن ها را به عنوان عوامل زیرساخت معرفی کنیم.

او همچنین با اشاره به اینکه در برنامه های پژوهشکده باستان شناسی مطالعات شهداد به طور کامل و جامع در دست انجام است، گفت: موظفیم این کار را به طور کامل پیگیری کنیم.

احمد مستوفی، بیابان لوت را به جهان شناساند

میرعابدین کابلی یکی از باستان شناسانی که سال ها در محدوده بیابان لوت و به خصوص کویر شهداد آنالیز و مطالعات باستان شناسی انجام داده است، نیز در این همایش به بیان کشفیات و یافته های باستان شناسی به دست آمده از این محوطه پرداخت و اعلام کرد: برای نخستین بار در سال 45 دکتر احمد مستوفی با هدف مطالعه این منطقه به لوت رفت. بیابان لوت تا آن موقع یکی از ناشناخته ترین مکان های جهان بود اما معتقدیم امروز با فعالیت هایی که او انجام داده و پس از انتشار 18 جلد کتاب این منطقه دست کم از حالت ناشناخته درآمده است.

این باستان شناسی پیشکسوت با اشاره به اینکه در فصل دوم کاوش های منطقه یکی از روستاییان سرپرست هیأت را به سمت قبرستانی برد که تا امروز از آن اطلاعات تاریخی زیادی به دست آمده است، گفت: شهداد در حاشیه غرب دشت لوت قرار گرفته است. امروز این محوطه تاریخی و طبیعی دارای جاده، تونل و یک جاده ترانزیتی است که برای جلب توریست اهمیت فوق العاده ای دارد.

این باستان شناس با بیان اینکه دکتر مستوفی پیش از انقلاب در سه گورستان با دوره های تاریخی هزاره های دوم و سوم میلادی کاوش انجام داده است، گفت: شهداد به دلیل شرایط جغرافیایی و سیل های متعدد که در آن اتفاق افتاده رشد عمودی ندارد، رشد شهرهایش افقی است. در واقع با توجه به وسعت زیاد محوطه طبیعی و تاریخی شهداد فرهنگ ها و تمدن های زیادی در کنار یکدیگر قرار گرفته اند.

مشاغل سنتی در حاشیه بیابان لوت کاملا از بین رفته اند

کابلی در بخش دیگریا از صحبت هایش با بیان این که از سال 56 به مدت یک سال در این محوطه تاریخی و طبیعی کار آنالیز و مطالعات باستان شناسی انجام داده است، اعلام کرد: از سال 57 با شروع انقلاب اسلامی تا سال 72 کار در این محوطه متوقف شد، پس از آن بار دیگر برای ادامه کار به منطقه رفتم. در آن موقع در روستاهای حاشیه کلوت های شهداد روستاهای زیادی با مشاغل سنتی وجود داشتند، اما در یکی، دو سال گذشته متأسفانه هیچ کدام از آن مشاغل سنتی دیگر وجود خارجی ندارند.

این باستان شناس با بیان اینکه کلوت های شهداد از میانه بیابان لوت شکل گرفته اند، گفت: کلوت ها به صورت دالان هایی از شمال غرب به سمت جنوب شرق جهت دشت لوت را معین کردند. در میانه های مطالعات صورت گرفته در منطقه یک چشمه آب نیز کشف شد که نام آن را به دلیل کشف آن توسط دکتر مستوفی، مستوفی آب گذاشتیم.

وی با اشاره به وزش بادهای شدیدی که در این منطقه رخ می دهد گفت: این بادها باعث ویرانی های زیادی در شهداد شدند. همچنین سیل های متعدد لایه های زیادی از محوطه را از بین برده اند.

شهداد 300 قبر بدون استخوان دارد

او با بیان این که قبرستان قرار گرفته در این محوطه تاریخی - طبیعی 300 قبر داشت اما به دلایل مختلف مانند وجود املاح شیمیایی حتی یک اسکلت و استخوان انسان در قبرستان به دست نیامد،گفت: این در حالی است که در این محوطه به فراوانی انواع و اقسام سفال های مختلف در منطقه وجود داشت. روی بعضی از سفال ها و خمره ها علایم ایلامی وجود دارد هر چند نقش و نگارهای زیادی بر آن ها نقش نبسته است.

کابلی مهمترین اثربه دست آمده در شهداد را یک پرچم با ابعاد بزرگ از جنس فلز دانست و گفت: براساس برداشت های باستان شناسی روی این پرچم خدای بزرگ بر جایگاه نشسته است و زیر پایش زمین زراعت خشک، درخت های نخل، بی رمق و دو شیر درنده در حالی که گاوی را میان خود می بینند حتی به او حمله نمی نمایند که این ها همه بیانگر خشکسالی در منطقه است.

خوشحالم پای کسی به گلزار نمک در شهداد نمی رسد

وی با بیان اینکه در نقاط مختلف کشور یافته های طبیعی متعددی وجود دارد که متأسفانه به واسطه حضور انسان در حال نابودی هستند، گفت: خوشحالم از اینکه کسی نمی تواند وارد گلزار نمک در کلوت های شهداد گردد چون یک قدم برداشتن در این گلزار باعث می گردد تا زانو پایین بروند این یعنی می توانیم چنین محوطه طبیعی را حفظ کنیم.

به گزارش خبرنگاران، نمایشگاه و همایش فرهنگ های پیش ازتاریخ حاشیه بیابان لوت با هدف معرفی بیشتر این محوطه جهانی از امروز سه شنبه (14 دی) به مدت سه ماه در موزه ملی ایران به نمایش گذاشته شد.

موزه ملی ایران در این نمایشگاه که در طبقه اول موزه ایران باستان برگزار می گردد، منتخبی از آثار فرهنگی لادیز، شهرسوخته و شهداد را به نمایش گذاشته است.