ایران هر سال حدود 2 سانتی متر کوتاه می گردد

به گزارش شیوا مارکت، به گفته متخصصان ژئودزی (زمین سنجی)، همگرایی دو صفحه تکتونیکی اوراسیا و عربی که کشور را دربر گرفته اند باعث شده که ایران حدود 2 سانتی متر در سال کوتاه گردد و زمین لرزه های گوناگونی را شاهد باشد.

دکتر فرخ توکلی، کارشناس مدیریت زمین سنجی و نقشه برداری زمینی سازمان نقشه برداری کشور در بیان شیوه شکل گیری زمین لرزه ها در ایران اعلام کرد: ایران در کمربند زمین لرزه آلپ-هیمالیا و میان دو صفحه اوراسیا و عربی قرار گرفته که این دو صفحه به یکدیگر فشار می آورند و ما همگرایی آن ها را بین 18 میلی متر تا 30 میلی متر در سال اندازه گیری نموده ایم.

وی در گفت وگو با روابط عمومی سازمان نقشه برداری کشور ضمن بیان این مطلب، یادآور شد: همگرایی این دو صفحه به یکدیگر باعث می شود ایران حدود 2 سانتی متر در سال کوتاه شود که این کوتاه شدن، در قسمت های مختلف کشور توزیع می شود و در البرز، زاگرس و گسل های اطراف، جذب می شود. فشار این دو صفحه به یکدیگر موجب زمین لرزه های گوناگون می شود.

این کارشناس ژئودزی در مورد شیوه وقوع زمین لرزه های ایران گفت: هرچقدر فشار به گسل ها بیشتر شود و سنگ ها و مواد نتوانند مقاومت نمایند، زمین لرزه اتفاق می افتد که بسته به شرایط گسل ها، این زمین لرزه ها دوره تناوب متفاوتی دارند و برای نمونه هر 200 سال و یا هر 1000 سال یک بار رخ می دهند؛ هرچند طول این دوره می تواند کمتر یا بیشتر از این میزان باشد. بنابراین، قرار دریافت در مرز بین دو صفحه تکتونیکی است که زلزله های متعدد را به ما تحمیل نموده است.

به گفته او علت ورود سازمان نقشه برداری به موضوع آنالیز زلزله، تخصص این سازمان در معین دقیق مختصات است. توکلی اضافه کرد: ما در سازمان نقشه برداری کشور با استفاده از فناوری GPS و دیگر سامانه های مکان یابی ماهواره ای مانند گالیله (Galileo)، گلوناس (GLONASS) و بیدو (BeiDou) که به طور کلی سامانه ماهواره ای ناوبری دنیای (GNNS) نامیده می شود، گسل ها را مطالعه و رصد می کنیم.

توکلی اضافه کرد: با رصد پیوسته گسل ها، مختصات آن ها را در زمان های مختلف به دست می آوریم و تغییرات آن ها را ثبت می کنیم که بدین ترتیب میزان حرکت هر گسل در طول زمان معین می شود.

این کارشناس سازمان نقشه برداری ادامه داد: همچنین از تصاویر راداری با تکنیک اینترفرومتری استفاده می کنیم که با عنوان InSAR (تداخل سنجی رادار دهانه ترکیبی) شناخته می شود و به یاری آن تغییر شکل پوسته زمین و عوارض آن را در نقاط گوناگون ثبت می کنیم.

وی با اشاره به پایش پیوسته گسل ها اعلام کرد: از دهه 90 میلادی متخصصان ژئودزی با معین مختصات دقیق نقاط اطراف گسل ها در زمان های مختلف توانسته اند میزان تغییر مختصات و یا به عبارتی میزان جابجایی ها و تغییر شکل پوسته زمین را به دست بیاورند. سازمان نقشه برداری کشور نیز حدود 140 ایستگاه ماهواره ای GPS در اطراف گسل های کشور و مناطق فعال ژئودینامیکی نصب نموده و به صورت شبانه روزی جابه جایی گسل ها را رصد می نماید.

دستگاه اندرویدی شما بخشی از عظیم ترین شبکه لرزه نگاری دنیا است

توکلی در رابطه با زمین لرزه های اطراف تهران ابراز داشت: در البرز زمین لرزه های زیادی ثبت شد که برای مردم نگران نماینده بود. این زلزله ها با شدت حدود 3 تا 4 ریشتر عمدتاً در البرز و جنوب البرز رخ داده که ما با استفاده از GPS فعالیت آن ها را رصد می کنیم و خوشبختانه شاهدی برای زمین لرزه های عظیم تر پیدا نکردیم و به نظر می رسد که روندی طبیعی است و نگران نماینده نیست.

او اضافه کرد: البرز خصوصیات خاص خودش را دارد که با خصوصیات تکتونیکی دیگر مناطق ایران به خصوص زاگرس متفاوت است. در جنوب البرز گسل چپ گرد مشاء و در مرکز آن، گسل های البرز و در شمال، گسل خزر نقش اصلی را در ژئودینامیک ایفا می نمایند. اندازه گیری های ایستگاه های GPS البرز و جنوب البرز نشان می دهد که البرز حدود 6 میلی متر در سال کوتاه شدگی دارد. گسل مشاء بیشتر امتداد لغز چپ گرد است و حدود 2 میلی متر در سال جابه جا می شود و در شمال هم گسل ها بیشتر رفتار تراستی دارند.

این کارشناس ژئودزی با اشاره به فعالیت های کوه زایی در رشته کوه البرز گفت: حدود 3 میلی متر در سال هم کوه زایی در البرز مشاهده می شود. از روی بردارهای سرعت ایستگاه های GPS نرخ کرنش و کشش (Strain) مناطق مختلف البرز و جنوب البرز محاسبه شد که نشان می دهد بخش عمده ای از البرز نرخ کرنش بالایی دارد و حاکی از فعال بودن البرز وجود کوه زایی همراه با جابه جایی افقی در آن است.

وی درباره فعالیت های پوسته زمین در اطراف تهران اعلام کرد: در اطراف تهران هم نرخ جابه جایی پوسته فرق می نماید. در شرق تهران نرخ کرنش بالاست و در غرب تهران نرخ کرنش کمتر است. با این تعداد گیرنده GPS در شرق، نمی توان به صراحت گفت که غرب تهران کاملاً قفل شدگی داشته و در آینده شاهد زمین لرزه های شدید خواهیم بود؛ شاید رژیم تکتونیکی البرز فرق نموده باشد و در قسمت هایی انرژی های ذخیره شده با زمین لرزه های آرام (Slow Earthquake) تخلیه می شود و فشار به مناطق دیگر انتقال می یابد.

توکلی در مورد ژئودزی دیگر مناطق کشور نیز اشاره داشت: ما در قسمت هایی از ایران زمین لرزه ای را ثبت نکردیم که یا نشان دهنده این هست که قفل شدگی به وجود آمده و پوسته ثابت شده که انرژی را برای یک زمین لرزه عظیم ذخیره نموده و یا اینکه زمین لرزه های آرام رخ می دهد که موجب می شود انرژی به صورت آرام تخلیه شود و تخریب نماینده نباشد. بعضی از این ایستگاه های ما این زمین لرزه های آرام را ثبت نموده اند و نشان می دهد که در آن مناطق شاهد زمین لرزه عظیم نخواهیم بود.

او همچنین تأکید کرد: این روش های به کارگرفته شده، منحصراً در اختیار علم ژئودزی است و متخصصین ژئودزی با این تکنیک ها می توانند دریابند که کجا زلزله آرامی رخ می دهد و مسؤولان را از موضوع آگاه سازند.