چرا از آدم های چاق منزجریم؟

به گزارش شیوا مارکت، چرا از آدم های چاق منزجریم؟ شاید دلیل این حس ناخوشایند، کوشش های شکست خوردۀ خودمان برای رسیدن به بدنی باریک و خوش اندام باشد.

چرا از آدم های چاق منزجریم؟

به گزارش، آرمان شهرگرایی، پزشکی و صنعت مدرن دست به دست هم داده اند تا فهم ما از چاقی تغییر کند.

چرا از آدم های چاق منزجریم؟ شاید دلیل این حس ناخوشایند، تلاش های شکست خوردۀ خودمان برای رسیدن به بدنی باریک و خوش اندام باشد. چاق ها ما را یادِ زشتی های بدن خودمان می اندازند. اما اگر از منظری تاریخی نگاه کنیم، ماجرا پیچیده تر می شود.

کریستوفر فورث در ک تاب جدیدی که دربارۀ تاریخ فرهنگی چاقی نوشته است، می گوید اگر می خواهیم تنفر امروزمان از چاقی را درک کنیم، باید به دهۀ 1920 برگردیم. به سال هایی که کارخانۀ اتومبیل سازی فورد تازه کار خود را شروع نموده بود.

با صدایی آرام و ترس خورده زمزمه می نمایند: اوه! ببین، ببین! اون خانم چه مسئله ای داره؟ چرا این قدر چاقه؟ این ها سؤال هایی اند که در رمان دنیای قشنگ نو آلدوس هاکسلی، برگزیدگانی که سنی از آن ها گذشته است، اما هنوز زیبارو و باریک اندام اند، نجوا می نمایند.

آن ها لحظاتی پیش با لیندا روبه رو شده اند که به تازگی از محل نگهداری وحشی ها برگشته، بخشی که چند سال پیش لیندا را به آنجا فرستاده اند تا پسرش جان را به دنیا بیاورد. دلیل معذب بودن شان را می شود درک کرد. در جامعه ای که فناوری جوانی را از محدودیت های زیستی فراتر برده، منطقی است که آن ها هرگز چهره ای را ندیده باشند که جوان و شاداب نباشد، یا اندامی را که دیگر باریک و برافراشته نیست.

این شصت واندی ساله های از کار افتاده، که تقریباً بیست سال از لیندا بزرگترند، سیمای دختربچه ها را دارند. برعکس، لیندا در چهل وچهار سالگی شکل و ظاهر هیولایی را دارد که در اثر سالخوردگی چروکیده شده و از ریخت افتاده.

آینده ای که در دنیای قشنگ نو به نمایش درآمده مبالغه ای از گرایش های فرهنگی معاصر با اهداف تعلیمی است که چند فانتزی جسمانی را کنار هم می گذارد، فانتزی هایی که هر کدام به شکلی در فرهنگ غربی مطرح اند.

کابوسی که آلدوس هاکسلی به تصویر می کشد کاریکاتوری است از امیال و غرایز آرمان شهری ای که او در پیرامون خود می دید: میل به جوانی و تندرستی و زیبایی و کارایی با محدودیت های اندک، در دنیایی که می شود بیماری و زشتی و سالخوردگی را با فناوری های جدید مهار کرد.

چاقی، که نشانۀ بدمنظر پیری و چه بسا بیماری -امور آزاردهنده ای که محدودیت های انسانی و حقایق گریزناپذیر حیات جسمانی را گوشزد می نماید- به شمار می آید، فقط یکی از جنبه های متعدد زندگی است که آرمان شهر فناورانه می کوشد ریشه کن کند.

آرزوی دنیای کمابیش عاری از چاقی، دست کم برای برگزیدگان، آرزوی تازه ای نیست. تصور جامعه ای زمینی یا یک بهشتِ پس از مرگ که ساکنانش انسان هایی با شکل و ظاهر کامل باشند از هزاران سال پیش از این الهام بخش مصلحان نظام بهداشت و مؤمنان دینی بوده است. با معیار های قرن هفدهمی، آیا بدن پیر و آویزان لیندا در میان شهروندان خوش اندام شهر آفتاب توماسو کامپانلا هم به همین اندازه نامتعارف به نظر نمی آمد؟

درست است که در این تصور از نخستین دولت نظارتی، برای ایجاد بدن آرمانی، از ابزار بسیار متفاوتی استفاده می شود، اما آینده ای که آلدوس هاکسلی را به وحشت می اندازد، آینده ای است که ارزش و امتیاز مشابهی برای جوانی و طول عمر قائل است و به حذف بدن های ناهنجار از جمع برگزیدگان می اندیشد.

این تحمل ناپذیری چاقی جنبه ای کاملاً مدرن دارد، دست کم وقتی بحث شکل و اندازۀ بدن مطرح می شود. مورخان توافق دارند که زمان نخستین چاپ دنیای قشنگ نو، بسیاری از اجزای اصلی پیش داوری های امروز ما علیه چاقی شکل گرفته بود. آن موقع بدن ایدئال در غرب باریک تر از پیش شده بود.

از میانه های قرن نوزدهم پیشرفت های علمی شروع شد و در پی آن، غذا و کالا های دیگر در دسترس مردم بیشتری نهاده شد و همین عاملی شد تا فربهی، که زمانی نماد رجحان اجتماعی طبقۀ متوسط بود، بی اعتبار شود. همین که تعداد بدن های چاق رو به افزایش گذاشت، چاقی در سلسله مراتب اجتماعی به شکلی غم انگیز عادی شد.

رفته رفته چاقی پیوند محکم تری با طبقات فرودست و بدن های غیرسفید پیدا کرد و نمود ظاهری ثروت به شکل های دیگری از مصرف گره خورد و فرقه ای از اندام های باریک و سالم و ورزشی و کارآمد و زیبا بر سلسه مراتب تظاهر تسلط یافت.

ضمن اینکه به نظر می آمد در خلال قرن نوزدهم عادت تمسخر آدم های چاق رو به رجحان بوده است، فرهنگ رو به گسترش تبلیغات و مصرف انبوه این گرایش را تشدید کرد. تمرکز دیداری این فرهنگ واضح و بدیهی بود: هالیوود، در کنار سینمای اروپا، نقشی فراموش نشدنی در بین بازیگران داشت.

همین که پردۀ نقره ای تصاویر بدن های آرمانی را در گوشه وکنار دنیا به نمایش گذاشت، مجلاتِ سینماییِ هواداری بحث پرهیز های غذایی و برنامه های تناسب اندام ستاره های سینما را با توده های مردم در میان گذاشتند.

ابتدای قرن بیستم دوره ای است که می تواند برای تعمق دربارۀ دیدگاه های کنونی مان دربارۀ چاقی مفید باشد. ژرژ ویگارلو به درستی می گوید که بدن دهۀ 1920 حقیقتاً منادی بدن امروز بود.

از آن موقع به بعد، انگارۀ غرب از بدن های فربه نمایندۀ تهدیدی زیباشناختی و خطری برای سلامت است که با برداشت های قرن بیستمی از بدن در پیوند است، برداشت هایی از این قبیل که بدن چیزی مصرفی و در معرض نمایش است و مسئله ای پزشکی است که دیر یا زود سربار نظام بهداشت و درمان خواهد شد.

از قرن شانزدهم، چاقی را مرضی دانسته بودند که عمر را کوتاه و جسم را بدریخت می نماید. پزشکان هم که قاصدان بیماری و ناتوانی و پیری و مرگ بودند، چاقی را بیش از پیش تقبیح کردند.

از مردم خواسته شد اشتهایشان را کم نمایند و برنامه های غذایی و ورزشی سالمی در پیش بگیرند و به این ترتیب، بدن به چیزی تبدیل شد که باید همواره با دخالت مستقیم نیروی اراده به سامان درآید. همۀ این ها نشانه هایی هستند از تناقض های جامعۀ توده ای که از سویی تشویق به مصرف می نماید و از سوی دیگر کف نفس و خودداری بیشتری می طلبد.

این خودداری، در تناقضی دیگر، نیازمند خرید محصولات و خدماتی است که بخش دیگری از همان جامعۀ مصرفی را تشکیل می دهد که به فراوری چاقی مفتخر است.

در دهه های بعدی، این روند پیشرفت بیشتری داشت. همراه با رشد نئولیبرالیسم در دهۀ 1970 و فرهنگ پرخوری ملازم آن که مصرف اجباری را در کنار نیاز به انضباط نفس می نشاند، چاقی به علامتی رؤیت پذیر بدل شد که نشان می داد شخص مهار خود را از دست داده و در ظرافت و زیبایی افول نموده است.

حتی اگر ریشه های فرهنگی عمیق تری داشته باشد، بدیهی ترین شرایط امکان انزجار کنونی ما از چاقی به اوایل قرن بیستم برمی شود.

ولی آیا این سیر تکاملی می تواند به کفایت شرح بدهد که چرا واکنش به بدن های چاق تا این حد زننده و شدید است که گویی وجود چاق ها به خودی خود می تواند آلوده نماینده باشد؟

نفرت و انزجار عصر مدرن از چاقی (و ترس از چاق شدن)، که حاصلِ تلمبارشدنِ چند قرن بدفهمی دربارۀ چربی و فربهی است و به ویژه در تضاد با ایده های نوظهورِ پاکیزگی و سپیدی و تمدن نهاده شده، چه بسا نشانۀ اشتیاقی باشد که بیش از تصور معمول آرمان شهری و استعلایی است.

در اینجا از واژۀ آرمان شهری در ابتدایی ترین معنای آن استفاده می کنم. طبق تعریف روث لویتاس، از قرار معلوم، ماهیت آرمان شهر میل است؛ میل به بهتر و به گونه ای دیگر بودن.

روث لویتاس این فکر را مطرح می نماید که سرچشمه های چیزی که تکانۀ آرمان شهری می نامند، در تجربۀ انسان از احساس گرسنگی و فقدان و کمبود ریشه دارد؛ این احساس عمیق که چیزی کم است... در این معنا، هر چیزی که با نوعی هستی تغییریافته مربوط باشد آرمان شهری است.

در این تعریفِ کمابیش وجودی، آرمان شهر مفهومی نیست که به بازنمایی دنیا جایگزین یا کامل وابسته باشد. بلکه به شکل عنصری ظاهر می شود که در طیف وسیعی از کردار ها و فرهنگ های انسانی تعبیه شده است. به همین دلیل است که لویتاس می تواند مدعی شود که فرهنگ معاصر غرق در آرمان شهرباوری است، حتی اگر هیچ بازنمایی استعاری ای از دنیا جایگزین وجود نداشته باشد.

شباهت خانوادگی بین آرزو های آرمان شهری و آرمان های دینی بدیهی است. به نظر می آید که هر دوی این ها در ابهام های مربوط به تن یافتگی1 ریشه داشته باشند. بخش اعظم امید های آرمان شهری بر تجربۀ زیسته از نقص -دست و پنجه نرم کردنِ عمومی بشر با درد و بیماری و پیری و مرگ- بنا شده است.

می شود گفت: مفهوم محوری تعالی در دین هم به بلاتکلیفی نسبی در وضعیت وجودی تن یافتۀ ما وابسته است. از سوی دیگر، همان طور که تبیین مفهوم آرمان شهر نیازمند امید واقعی به دنیای جایگزین نیست، مفهوم تعالی هم نیاز ندارد که با اعتقاد به موجودات الهی و واقعیت های اخروی تلفیق شود.

در حقیقت، این نکته نشان می دهد فرهنگ غرب به جای اینکه بخواهد بدن را به طور کلی حذف کند، تمایلی دائمی دارد به اینکه بدن را وسیلۀ غلبه بر محدودیت های بدن کند.

تا جایی که پیوندی معقول هست بین استعاره های آرمان شهری و دینی و نوعی تفکر جادویی که انزجار -احساسی که در قالب آن فاصلۀ عملکرد دنیا واقعی با دنیای که دوست داریم را می سنجیم - را می سازد، منطقی است که رویکرد های مدرن در مخالفت با چاقی را نمادِ گرایشی در جهت آرمان شهرباوری جسمانی و میل به تعالی ببینیم.

اگر آرمان شهرباوری جسمانی را خواسته های متأثر از فرهنگ برای شکل های دیگر (و فرضاً بهتر) از تن یافتگی ها (به ویژه تن یافتگی هایی که در برابر نیرو های تباهی آور طبیعت مقاومت می نمایند و کمتر دستخوش ضرورت های زندگی جسمانی اند) تعریف کنیم، آن وقت می توانیم ببینیم که انسان چاق و چاقی چگونه محدودیت های چنین خواسته هایی را به یادمان می آورند.

گریز از آدم های چاق و چاقی یکی از نتایج طلب سلامت کامل است که اگر رؤیای دین زیست محیطی تازه ای در پی نداشته باشد، خیال آرمان شهری جدید را به دنبال خواهد داشت.

انواع مختلف آرمان شهرباوری جسمانی در طول تاریخ مشهود بوده است، آن هم نه فقط به شکل تلاش و تلاش برای آنالیز و بیشینه سازی کمال بشری و مبادرت به افزایش طول عمر انسان، بلکه تا جایی که حتی بر مرگ هم غلبه شود. افزون بر این، امید به غلبه بر محدودیت های تن یافتگی معمول می تواند الهام بخش نقشه های جدیدی برای سازمان دهی جامعه باشد.

عده ای ظهور و افول تلاشی آرمان شهری برای ایجاد بدن هایی کارآمد را، که تسلیم خستگی نشوند، دنبال نموده اند، رؤیایی که با تلاش برای به حداکثر رساندن توانایی های ماشینی کارگران تا قرن بیستم ادامه یافت.

علم کار، که در دهه های 1920 و 1930 با فوردیسم و تیلوریسم به اوج خود رسید، به دنبال آن بود که رؤیای طبقۀ متوسط در انتهای قرن نوزدهم را عملی کند، رؤیای بدنی که هرگز خسته نمی شود.

امید می رفت که این بدن های ماشینی به آن سوی توانایی های معمول بشری رانده شوند و خستگی ناپذیر باشند یا دست کم چندان محتاج استراحت نباشند، فانتزی ای که تا اندازه ای به رؤیاپردازی های ورزشکاران برای کارایی نامحدود تبدیل شد.

منبع : بهداشت نیوز

tafreh.ir: طفره: مجله سرگرمی، تفریحی و گردشگری

منبع: باشگاه خبرنگاران جوان
انتشار: 27 دی 1400 بروزرسانی: 27 دی 1400 گردآورنده: shivamarket.ir شناسه مطلب: 9075

به "چرا از آدم های چاق منزجریم؟" امتیاز دهید

امتیاز دهید:

دیدگاه های مرتبط با "چرا از آدم های چاق منزجریم؟"

* نظرتان را در مورد این مقاله با ما درمیان بگذارید