کرونا چطور داستان می گردد؟ - شیوا مارکت

این نویسنده در گفت وگو با خبرنگاران، درباره حال و هوایش در این روزهای کرونایی گفت: بیرون نرفتن از خانه برایم چیز عجیبی نیست؛ در واقع به بیرون نرفتن عادت دارم. اما موضوع کرونا یک انزوای اجباری است. وقتی آدم آزاد است و می تواند بیرون برود ولی نمی رود، یک خلوت اختیاری است؛ اما ماندن در خانه به خاطر کرونا یک انزوای اجباری است و تجربیات ما در این زمینه بسیار اندک است.

او سپس گفت: اپیدمی ای به این گستردگی را حدود 105 سال پیش داشتیم، بیماری وبا که نصف جمعیت ایران را از بین برد. حتی آلبر کامو در کتاب طاعون از قول دکتر ریو به وبای ایران اشاره می نماید. قاعدتا این بیماری ها یک خلوت پراضطراب را برای هر فردی به وجود می آورد.

قاسم زاده اعلام کرد: زمانی که فردی سرطان می گیرد، دوستان و آشنایانش به دیدار او می فرایند و اظهار محبت می نمایند، اما در بیماری هایی مانند کووید 19 یا وبا فرد تنها می گردد. این ها تجربیاتی است که نویسنده های معروف به آن ها پرداخته و توانسته اند آن ها را بشکافند؛ مانند دانیل دفو در یادداشت های سال طاعون، کامو در طاعون و ژوزه ساراماگو در کوری. ما این تجربه را نداریم و باید آرام آرام در خلوت مان به آن فکر کنیم. ماجرای دهشتناکی است؛ جهان درگیر این ماجرا است و انتها آن نیز تعیین نیست. قاعدتا یک انزوا و خلوت پر از دغدغه و ناآرام داریم؛ وقتی فرد در خانه می ماند به نوعی در امان است ولی اخبار را می شنود و متوجه می گردد وضع خیلی خراب است. نمی توانید بدون دغدغه اوقات تان را در این روزها سر کنید.

نویسنده گفتا من آن ترنجم درباره این که آیا این تلخی ها و اوضاع بد به مرور منجر به خلق آثار ادبی می گردد، گفت: مسلما کرونا باعث خلق آثار ادبی می گردد، اما این که شاهکاری از دل آن بیرون بیاید، به این بستگی دارد که نویسنده ها به سرعت سراغ آن نفرایند. به طور مثال می گویم تم داستان چیدن باد در سال 1378 به ذهن من رسید. تا سال 80 فقط درباره آدم هایش مطالعه می کردم؛ بعضی از آدم هایش را می شناختم، زیرا چهره های تاریخی بودند و بعضی هم ساخته ذهن من هستند، مانند خانواده ای که از رحیم آغاز می گردد. برای شناخت محمدعلی شاه 10هزار صفحه مطلب خواندم تا بفهمم او در زندگی خصوصی اش چه می نموده است. از سال 80 تا 84 هم این رمان را نوشتم. نویسنده باید بگذارد موضوع در ذهنش رسوب کند. وقتی در ذهنش رسوب کرد آن وقت شکل و شمایلش پیدا می گردد. کامو داستان طاعون را در سال 47 میلادی نوشت، دو سال بعد از جنگ جهانی دوم. در آن سال ها ماجرای فاشیسم که مدنظر او بود منتقی شده بود، اما این طور نبود که کامو این موضوع را رها کند؛ او به آن فکر نموده بود.

محمد قاسم زاده ادامه داد: کسی که می خواهد درباره کرونا بنویسد باید با کسانی که از کرونا جان به در برده اند مصاحبه کند، با کسانی که کسی را از دست داده اند مصاحبه کند، با کسانی که مشقت هایی در این دوره کشیده اند، نه می توانسته اند کار نمایند و نه خرج خانه داشته اند و نه کسی به آن ها یاری می نموده، مصاحبه کند. حتی با امثال تبریزیان و کسانی که ادرار شتر را تبلیغ می کردند هم مصاحبه کند. نویسنده باید فضای عمومی را بسنجد که سال ها زمان می برد. نویسنده باید این را تحمل کند. اما اگر نویسنده فقط بنشیند و به کرونا فکر کند از دل آن چیزی بیرون نمی آید، حتی یک داستان متوسط!

این داستان نویس درباره این که فکر می نماید جهانی بعد از کرونا چطور خواهد بود، اظهار کرد: تغییراتی خواهیم دید. اپیدمی خیلی نزدیک ما ایدز بود. ایدز بدتر از این بود، کسی که این بیماری را می گرفت با رسوایی همراه بود. در غرب فرد سلمانی نمی رفت و یا اگر می رفت با خود تیغ و قیچی می برد. می ترسیدند. شرایط وحشتناکی بود. اما بشر اپیدمی ایدز را پشت سر گذاشت. الان ایدز هیچ خطری نیست. آن موقع ایدز را به دگرباشان جنسی نسبت می دادند، اما بعد از این ماجرا دگرباشان جنسی نه تنها ضعیف نشدند، بلکه در جهان قدرت پیدا کردند و حالا قانون دارند. پس از گذر از اپیدمی ایدز، نگاه به آن پدیده عوض شد. در جهانی پس از کرونا هم قاعدتا نگاه به فرهنگ و بعضی از عقاید و نگاه بعضی از کشورها عوض خواهد شد.

او با اشاره به حضور خود در کشور چین، تأکید کرد: چین یک بازار ولنگ و باز غذایی است. گاهی در خیابان های پکن که حرکت می کردم، وحشت می کردم؛ یک سبد سوسک می بینید، یک سبد عقرب. در رستوران انواع و اقسام آکواریوم مار و لاک پشت می بینید. در بازار قصابی یک ردیف گوشت سگ و گربه آویزان نموده اند. قاعدتا این جامعه به سمت متعادلی پیش خواهد رفت. مثلا شهر شنجن در چین مرکز گوشت سگ و گربه است که به خاطر کرونا قدغن شده است. ناتوانی دولت ها در برابر چنین اپیدمی هایی مطرح می گردد. این که کدام دولت توانست با چه روشی جلو این کشتار بزرگ را بگیرد و چرا بقیه نتوانستند. بعضی از مفاهیمی که چه در مذهب و چه در فلسفه آمده است، زیرا سوال خواهد رفت. منظورم از مذهب آن دسته از خرافه هایی است که بنیانی ندارد و در حواشی مطرح می گردد.

محمد قاسم زاده سپس با تأکید بر این که بسیاری از رفتارهای ما تغییر خواهد نمود، بیان نمود: زمانی که در تهران هوا آلوده و کشنده می شد مردم کمتر ماسک می زدند، اما الان کسی بدون ماسک سمت شما بیاید به عقب گام برمی دارید. جهان پس از کرونا با جهان پیش از کرونا فرق خواهد نمود. همان طور که با اپیدمی های قبلی این رخ داده است. ما به طور دقیق تغییر رفتارها را نمی دانیم، اما قطعا کرونا بر زندگی ما تأثیر خواهد گذاشت. این اپیدمی ها چیز بدی که دارد این است که تمام الگوهای شخصی را از بین می برد. اگر مرگ دسته جمعی هم پیش نیاید بالاخره فرد از جهان می رود، اما فرد سنگ قبری دارد و روی آن نوشته ای هست. در مرگ دسته جمعی افراد را در دورن حفره می ریزند، بدون هیچ تاریخی. انگار این بشر هرگز نبوده است. این ها دردناک است. آلبر کامو به صورت استعاری از این موضوع استفاده می نماید؛ در جامعه فاشیستی نباید شما الگوی فردی داشته باشید و باید در درون جمع حل شوید، جامعه توتالیتر چهره نمی خواهد و می خواهد همه یکسان شوند؛ مانند یک قبر دسته جمعی.

مجله کوروش بزرگ: وبلاگ خبری، تاریخی و تحلیلی