آشنایی با انواع خاک گلدانی، ویژگی ها و موارد مصرف آن ها - شیوا مارکت

انواع خاک گلدانی و بستر کاشت

همانطور که گفتیم خاک گلدانی انواع مختلفی دارد. انواع خاک گلدانی که برای کاشت و پرورش گیاهان کاربرد بیشتری دارند شامل خاک شنی، خاک رسی، خاک لومی، خاک سیلتی، پیت ماس، کوکوپیت، پرلیت، خاک برگ، هوموس و ورمی کمپوست می گردد. در ادامه این خاک های گلدانی را به صورت جداگانه آنالیز می کنیم.

1- خاک شنی یا ماسه ای

این گونه از خاک های گلدانی شامل ذرات شن و ماسه نرم است و به علت عظیم بودن ذرات تشکیل دهنده اش دارای ویژگی زهکشی و تخلخل زیادی است. گفتنی است، قابلیت نگهداری آب در خاک های شنی و ماسه ای بسیار پایین بوده و در بیشتر اوقات جهت کاشت بذر گیاه و قلمه زنی از این نوع خاک استفاده می گردد. در مجموع استفاده از خاک از جنس شن و ماسه به صورت مجزا، به علت حاصلخیزی پایین و قابیلت کم نگهداری آب در بافت خود، به جز برای برخی از گیاهان ویژه، به هیچ عنوان پیشنهاد نمی گردد و ضروری است این نوع از خاک با سایر خاک ها و بستر های کاشت ترکیب گردد تا نتیجه بهتری در پرورش گیاه حاصل گردد.

2- خاک رس

خاک رسی از ذرات بسیار دانه ریز رس تشکیل شده است. تهویه خاک رسی بسیار پایین است. از این رو، استفاده از این خاک به صورت مجزا در گلدان برای پرورش گیاهان مختلف موجب خفگی و عدم رسیدن اکسیژن به ریشه گیاه می گردد و گیاه شما به طور قطع از بین خواهد رفت. از طرفی دیگر، خاک هایی از جنس رس، در زمان ترکیب شدن با آب، حالتی بسیار متراکم به خود می گیرد و از این رو باعث ایجاد کلوخه های سفت و سخت می گردد که جهت کاشت و پرورش گیاه به هیچ عنوان مناسب نیست. پیشنهاد می کنیم همواره از خاک رس به عنوان ترکیبی با سایر خاک ها و بستر های کاشت بهره ببرید.

3- خاک لومی

خاک لومی از جمله بهترین و مناسب ترین انواع خاک گلدانی برای کاشت و پرورش گونه های مختلف از گیاهان آپارتمانی و کاشت سبزی هاست. خاک لومی مخلوطی از 40 درصد شن، 40 درصد سیلت و 20 درصد رس، به همراه مواد هوموس و مواد آلی است. در خاک لومی ریشه گیاه به سادگی به عناصر غذایی و آب و هوا دسترسی پیدا می نماید.

4- کود حیوانی پوسیده شده

کود حیوانی در واقع همان مواد بستری و ادرار، فضولات و مدفوع گاو، گوسفند، مرغ یا هر نوع از حیوانات دیگر است که از مکان نگهداری حیوانات جمع آوری و تهیه می گردد. گفتنی است که کود هر حیوان به خاطر ویژگی ها و خوراک آن حیوان خواص متفاوتی دارد. به عنوان مثال، مقدار ازت موجود در کود گاو از کود گوسفندی بیشتر است ولی درصد فسفر و پتاسیم کود مرغی از کود گوسفندی و البته کود گاوی نیز بیشتر است.

از این نوع کودهای حیوانی برای پرورش درخت ها، درختچه ها و سایر گیاهان استفاده می گردد. گفتنی است که کود حیوانی برای گیاهان آپارتمانی و زینتی به هیچ عنوان مناسب نیست؛ چرا که کود حیوانی گیاهان آپارتمانی را از بین خواهند برد و به اصطلاح آن ها را خواهد سوزاند.

5- خاک سیلتی

خاک های سیلتی نوع دیگری از خاک های گلدانی هستند که از نظر اندازه ذرات خاک، در بین خاک های رسی و شنی قرار دارند. با توجه به این موضوع که درصد ترکیب رس و ماسه این خاک به چه اندازه ای باشد، با نام خاک رسی سیلتی و خاک ماسه سیلتی نام گذاری می شوند. استفاده از خاک سیلتی به صورت مجزا نیز برای کاشت و پرورش گیاهان به هیچ عنوان پیشنهاد نمی گردد و بهتر این است که این خاک با دیگر انواع خاک گلدانی یا بستر کاشت مخلوط گردد تا نتیجه بهتری برای رشد گیاه حاصل گردد.

6- خاک پیت ماس یا تورب

خاک پیت ماس یا تورب گونه ای از بستر کاشت ترکیب شده با خاک است و از بقایای خزه ای به نام اسفاگنوم، جلبک ها و برگ هایی تشکیل شده است که پوسیده شده اند. پیت ماس ها به علت دارا بودن بقایای گیاهی، حاصلخیزی بسیار زیادی دارند. رنگ این نوع از بستر کاشت سیاه بوده و دانه بندی درشتی نیز دارد که همین موضوع باعث تهویه مناسب و زهکشی خوب آن شده است؛ بنابراین ترکیب کردن بستر پیت ماس با سایر انواع خاک ها، موجب به وجود آمدن یکی از مناسب ترین انواع خاک گلدانی برای کشت و پرورش گیاهان آپارتمانی می گردد.

استفاده از پیت ماس ها در خاک سنگین رسی سبب بهبود یافتن تهویه و به نوعی سبک شدن خاک می گردد و در خاک ماسه ای نیز موجب بیشتر شدن حاصلخیزی و افزایش قدرت نگهداری آب خواهد شد. بستر پیت ماس در کشور ما تنها در جنگل ها و مراتع سرسبز شمال کشور قابل یافتن است، اما واردات این بستر از کشور های اروپایی و جنوب شرق آسیا به میزان کافی صورت می پذیرد. می توانید به راحتی این نوع از بستر را از مراکز مربوطه خریداری کنید.

7- کوکو پیت

کوکوپیت یکی از گونه های دیگر بستر کاشت گیاهان است که از الیاف و پوست درخت نارگیل تهیه و فراوری می گردد. استفاده از بستر کوکوپیت برای شمار زیادی از گیاهان به صورت مجزا و به تنهایی به هیچ عنوان پیشنهاد نمی گردد، مگر در صورتی که کشت به روش هیدروپونیک انجام گردد و گیاه عناصر غذایی مورد احتیاج برای رشد خود را از محلول غذایی دریافت نمایند. کوکوپیت بیشتر در ترکیب خاک گیاهان و گل های آپارتمانی و به خصوص جهت صادرات گل ها و کاکتوس ها و پرورش قارچ مورد استفاده قرار می گیرد. این بستر کاشت، به صورت قالبی و فشرده در بازار قابل دسترسی است که با افزودن آب از حالت فشرده خارج خواهد شد. در زیر به آنالیز مهم ترین ویژگی های این خاک خواهیم پرداخت.

• زمان جوانه زنی گیاه را کاهش می دهد.
• این خاک تخلخل هوایی بسیار مناسبی دارد.
• این خاک قابلیت بالایی در نگهداری آب و مواد غذایی دارد.
• ریشه گیاه در این خاک به سرعت رشد می نماید.
• این خاک عاری از عوامل بیماری زا و علف های هرز است.
• کوکوپیت از نظر راندمان فراوری مناسب ترین خاک است.
• فراوری گلهای شاخه بریده مخصوصاً لیلیوم و رز با استفاده از همین خاک صورت می گیرد.
• این خاک بستر مناسبی برای کشت درخت و درختچه یاس است.

8- پرلیت

پرلیت در واقع نوعی سنگ معدنی آتشفشانی (آذرین) به رنگ سفید است که جهت بهبود ساختار فیزیکی خاک و اضافه کردن تخلخل و اکسیژن رسانی به خاک برای رشد بهتر گیاه مورد استفاده قرار می گیرد. این خاک در کشاورزی و صنعت کارایی بسیار زیادی دارد. پرلیت در ترکیب خود، دارای 2 تا 6 درصد آب است و تبادلات هوایی و گازی را در خاک برای ریشه گیاه به سادگی فراهم می نماید، از طرفی دیگر این خاک از شسته شدن مواد غذایی خاک جلوگیری می نماید. از مهم ترین ویژگی های خاک پرلیت می توان به موارد زیر اشاره نمود.

• پرلیت به علت سفید رنگ بودن و خاصیت عایق بودن، در قبال انعکاس نور خورشید از ایجاد هر نوع تغییرات ناگهانی در دمای خاک و ایجاد شوک به ریشه های گیاه پیشگیری می نماید.
• با استفاده از پرلیت از نظر بهداشتی، محیطی استریل و تمیز خواهید داشت.

9- خاک برگ

احتمالاً افرادی که به باغبانی و پرورش گیاه علاقه دارند، نام این نوع از خاک را شنیده باشند. خاک برگ از فاسد شدن برگ درختان و بقایای چمن تهیه و فراوری می گردد. بر خلاف تصور بیشتر مردم، خاک برگ ارزش غذایی زیادی ندارد و فقط برای سبک کردن و بهبود خصوصیات فیزیکی خاک از آن استفاده می گردد.

10- هوموس

هوموس از بقایای تجزیه شده گیاهان و حیوانات تهیه و فراوری می گردد و در لایه های بالایی خاک شکل می گیرد. هوموس به رنگ قهوه ای تیره تا سیاه یافت می گردد و سرشار از مواد آلی است و آب، مواد غذایی و هوای مورد احتیاج را به خوبی به گیاه انتقال می دهد. ترکیب هوموس با انواع خاک های گلدانی دیگر، به بهبود یافتن ویژگی های فیزیکی و شیمیایی خاک یاری بسیار زیادی خواهد نمود.

11- ورمی کمپوست

ورمی کمپوست گونه ای از کودهای آلی محسوب می گردد که بسیار نرم، با جرم کم، ترد، تمیز و بی بو است و ظاهر و شکل آن کم و بیش مشابه با پودر گرانوله است. جالب است بدانید که ورمی کمپوست رنگی قهوه ای دارد. این خاک بسیار متخلخل بوده و هوادهی مناسبی نیز دارد. این بستر کاشت از لحاظ مواد آلی بسیار سرشار است و یک ماده اصلاح نماینده خاک طبیعی به شمار می آید. در زیر به مهم ترین ویژگی های ورمی کمپوست اشاره خواهیم داشت.

• این نوع از خاک بسیار سبک است.
• ورمی کمپوست فاقد هر گونه بو است.
• این خاک قابلیت بالایی در نگهداری آب و مواد غذایی دارد.
• این خاک صد در صد اورگانیک و فاقد هر گونه افزودنی شیمیایی است.
• ورمی کمپوست دارای مواد محرکه رشد گیاهی مانند ویتامین B12 است.
• این خاک دارای عناصر میکرو مثل روی، آهن، مس و منگنز است.

بیشتر بدانید: معرفی گل های آپارتمانی کم نور

این روزها در بازار لوازم و مواد کشاورزی، انواع خاک گلدانی، بستر کاشت و کود در بسته هایی زیبا و شکیل فروخته می گردد. در صورتی که شما نیز در خصوص انواع خاک های گلدانی اطلاعاتی دارید، اطلاعات و تجربیات خود از این نوع خاک ها و تأثیر آن در پرورش گیاهان مختلف را، با ما به اشتراک بگذارید.

مجله کوروش بزرگ: وبلاگ خبری، تاریخی و تحلیلی