انیمیشن soul؛ رفتن به ثانیه صفر خلقت - شیوا مارکت

اما کنش اصلی از جایی شروع می گردد که جو پس از سال ها کار پیروز می گردد به عنوان معلم موسیقی تمام وقت استخدام گردد و بیمه و سایر مزایای تمام وقت شدن را به دست بیاورد و اما در همین حین به یک باره فرصتی برای ساز زدن در یک گروه جز به سرپرستی یک ساکسوفونیست درجه یک و شناخته شده را پیدا می نماید و درست در همان روز که قرار است مهم ترین روز زندگی اش را با اجرا در این گروه رقم بزند، می میرد و به عالم دیگر می رود و در آنجا مجبور می گردد در صندلی مربی قرار بگیرد و جرقه ای در یکی از روح ها به وجود بیاورد و ورود آن روح را در کالبد فیزیکی به زمین رقم زند.

روح به کارگردانی پیت داکتر و فیلمنامه ای به همراهی کمپ پاورز و مایک جونز نوشته شده است، روایت فصل جدیدی از گسترش واقع گرایی و مطرح ساختن چالش های ظریف تر پیکسار است. اثری دلپذیر و به شدت احساسی که در 1 ساعت و 47دقیقه به مسائلی می پردازد که از دوران کودکی مورد توجه همه ما بوده است. مسائلی همچون: چرایی وجودیت مان، فایده زنده بودن مان، چگونگی به دنیا آمدن مان، حرکت مان به دنیا بعد و الخ.به ندرت اتفاق می افتد که فیلم، یا انیمیشنی، این چنین به عالم متافیزیکی و بالقوه دلهره آور، بپردازد و مضامین قدرتمند فلسفی عمدتا نشات گرفته از فلسفه شرق را به تصویر بیاورد.

مسائلی که توجه مان را به حکمت اشراق و مبحث نور که شیخ اشراق: سهروردی آن را مطرح می نماید و در آن رسیدن به حقیقت را با ذوق و عرفان و سلوک ممکن می داند، معطوف می سازد. در انیمیشن جدید پیکسار، تماما با دنیا نور و البته با اختلافات تشکیکی، طبق آنچه سهروردی از نور تعریف می نماید روبه رو هستیم: نور حقیقتی که به ذات خود ظاهر است و ظهور بقیه موجودات به واسطه اوست.در انیمیشن روح هر موجودی که می بینیم، یا نور مجرد است که در هستی خود مستقل است، یا انوار عارض که در وجودشان وابسته به دیگری هستند و البته موجودات ظلمانی نیز وجود دارند که یا جوهر تاریک و بی احتیاج از محل یا عرض های ظلمانی که وابسته به موجودات دیگر هستند.

نکته مهم در این تقسیم بندی از نور و ظلمت اما در نظر دریافت رابطه تشکیکی است و به عبارتی بهره مندی همه موجودات از حقیقت نور است، هر موجود جانداری که می بینیم چه در زمین و چه در برزخ (جایی که احتیاج انسان به مکان از بین می رود، امکان رشد وجود دارد و سواد کمالی وابستگی به ماندن در برزخ یا عبور از آن را رقم می زند) از نور است.

در برزخ این امر به وضوح دیده می گردد، زمانی که همه روح ها ذره ای از نور هستند و پس از انجام ماموریت شان به بالا یعنی نور الانوار حرکت می نمایند.فی الواقع هر آنچه در انیمیشن روح می بینیم، اثبات می نماید که هستی غیر از نور چیزی نیست و هرچه در دنیا است و بعد از این به وجود می آید از نور است و دنیا جز اشراق نیست. (اشراق به معنای پرتو افکنی انوار عالی بر انوار سافل) و انسان هم از این قاعده مستثنا نیست و به دیگران می تابد، همان گونه که نورهای دیگران به او می تابد.

انیمیشن روح ما را به ثانیه صفر خلقت می برد، جایی که سرنوشت همه موجودات از همان عدد معین شده است و تغییر و مبارزه ای وجود ندارد، همه چیز ساخته شده است. یک تصویر ظریف و دقیق از زندگی پس از مرگ و همچنین قبل از آمدن به روی کره زمین.

روح با تبدیل مفاهیم انتزاعی به شخصیت های خنده دار و مناظر زنده و بدل ساختن موسیقی به عنوان یک راه اتصال با دنیا دیگر، مخاطب را تا خاتمه همراه و ما را به زیبایی وارد دنیا بعد از این و دقیق تر برزخی میان حبابی به نام زمین و حباب بعدی می نماید. حبابی که کالبد ذهنی انسان ها تحت تاثیر دو نیرو: یا روح که هادی است و به سمت بالا حرکت می نماید، یا: وابستگی هایی که ماندن در همان جایی که هستند، یا بازگشت به دنیا قبل را می خواهند، برای همین است که جو بارها و بارها کوشش می نماید به نحوی به زمین بازگردد یا در جسم خود یا در جسم موجودی که وابستگی هایش همانند اوست و به تنها وابستگی اش که موسیقی است بپردازد و در طرف مقابل او، 22 که طعم دنیا خود را چشیده و به عبارتی وابسته دنیا خودش است، نمی خواهد دست بکشد و به زمین برود.

کاراکتری که با توجه به عددش، سال های زیادی است که در برزخ مانده و همه را دیوانه نموده. در نهایت اما هر دوی آنها به وسیله یک اتصال با روح، یا به اصطلاح دقیق تر؛ کالبد ذهنی که خودش را عارف بدون مرز می داند، به زمین باز می گردند و از طرفی 22 عاشق زمین شده است و جو هم می خواهد در زمین بماند.

روح یک قلمروی درخشان و مینیمالیستی است از دنیا بعد از این، وجودیت و موجودیت، گذر از دنیا ها، رفتن به جایی که توضیح صدری می دهد، فراخ بودن می دهد و گنجایش درک عظمت را فراهم می سازد و حرکت به سمت نورالانوار را با تلفیق جوک های خنده دار، تصاویر و دیالوگ هایی پر از دقت نظر، ارواح اکتوپلاسمی و مشاوران بروکراتیک جنجالی به نام جری.

از نکات بصری حائز اهمیتی که در روح وجود دارد این است که اگرچه پیکسار در سایر پروژه هایش مکان های واقعی همچون پاریس، سانفرانسیسکو را به تصویر آورده، اما روح معدود انیمیشنی است که به طور کامل تصویری تماما زنده از نیویورک را نشان می دهد و به دنبال آن وارد فرهنگ و تاریخ می گردد و به شناسایی تقاطع ها و ویترین های فروشگاه، جغرافیای خاص، موسیقی سنتی، جزییات معماری، بوق های ماشین، قطارهای شلوغ، نان و شیرینی، برش های پیتزا، آرایشگاه ها، سکوهای مترو و حرکت همیشگی عابران پیاده و... می پردازد و در یک احساس گرایی شهرگرایانه حرکت می نماید که در همان حال که از کلیشه مصون نیست، از آن ترس هم ندارد.

در نهایت باید تاکید نمود، بخشی از زیبایی شناسی پیکسار در طول سال ها، از بین بردن فاصله بین انیمیشن و سایر انواع سینمایی بوده است، اتفاقی که در روح به عین می بینیم آن هم در صحنه هایی از نیویورک که گویی با نور طبیعی فیلمبرداری شده است، به عین شاهد یک نوع زیبایی معنوی در سراسر اثر و در تصاویر هستیم، زیبایی برخاسته از پله عشق.

همچون شکل افتادن نور خورشید روی خانه ها، برگ هایی که از درخت می افتند، عشق مادر جو به او، نفس های عمیق جو پس از بازگشتش به زمین و احساس عمیق زنده بودن، کاراکتر گربه با طراحی ظریف حرکاتش، وسایل کوچک و زیبایی که از کاراکتر 22 برای جو مانده و او از آنها قطعه ای می سازد تا به دنیا بعد اتصال یابد، همه و همه از عشق و عرفان می گویند و لحظاتی را همچون یک تجربه زیست شده برای مخاطب به وجود می آورند.

روح کوشش می نماید با توجه به الزامات سرگرم سازی نام تجاری اش، هویتی را برای خود رقم بزند که چیزی بیشتر از یک فیلم پرفروش و یا یک شاهکار انقلابی به لحاظ فناوری است. یک اثر زیبا، کوچک، ظریف، پر احساس درباره جز، زندگی، محدودیت انسان، مرگ، عرفان، آرزو، ایثار و عشق است، یک آفرینش هنری ناب که میل به زیستن را در دنیا ویروس زده این روزها به وجود می آورد.

مجله بهسان: مجله پزشکی و سلامت همراه با مقالات علمی