برنامه های تلویزیون و سینما سطح بندی شوند

به گزارش شیوا مارکت، رییس گروه سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی ضمن تشریح بعضی راهکارها در راستای ارتقای سطح سواد سلامت روان جامعه، اظهار کرد: سطح بندیِ مفهوم و محتوای برنامه های تلویزیونی، رادیویی و سینمایی بر اساس رشد شناختی و سن مخاطب یکی از مهم ترین اقدامات جهت ارتقای سلامت روان جامعه است؛ چراکه بی توجهی به این اصول آسیب های جبران ناپذیری در سطح جامعه به دنبال خواهد داشت.

دکتر محمدرضا غفارزاده رزاقی همزمان با هفته سلامت روان در گفت وگو با خبرنگاران، با بیان اینکه آخرین پیمایش سلامت روان کشور در سال 91 در گروه سنی 15 تا 64 سال انجام شد، گفت: بر اساس نتایج این طرح 23.6 درصد جمعیت کشور یکی از اختلالات روانی را گزارش کردند که از این میان 88 درصد اختلالات شناسایی شده در شهر تهران بوده است.

وی با بیان اینکه در شاخص های آنالیز شده 12.7 درصد علائم افسردگی و 14.6 درصد علائم گروه اضطرابی را داشتند، گفت: در هر دو گروه آمار اختلالات زنان نسبت به مردان بیشتر بوده است.

جذب کارشناسان سلامت روان در مراکز خدمات جامع سلامت

وی با اشاره به جذب کارشناسان سلامت روان در کلیه مراکز خدمات جامع سلامت به دنبال اجرای طرح تحول سلامت، اظهار کرد: در کلیه مراکز، غربالگری در 3 حوزه سلامت روان، سلامت اجتماعی و پیشگیری از آسیب های اجتماعی به خصوص در زمینه خشونت خانگی و کودک آزاری انجام شده و افراد دارای اختلال برای تشخیص گذاری، مداخلات روانشناختی و دریافت خدمت ارجاع داده می شوند. همچنین به افراد فاقد اختلالات روانپزشکی خدماتی از قبیل آموزش های روانشناختی پیشگیرانه از جمله آموزش مهارت های زندگی، آموزش مهارت های فرزندپروری، آموزش نوجوان سالم من، برنامه تقویت بنیان خانواده و خانواده توانا ارائه می گردد.

ضرورت اجباری شدن مشاوره های فرزندپروری و ازدواج

این روانشناس در پاسخ به ضرورت اجباری شدن دریافت خدمات و مشاوره های فرزندپروری و ازدواج در کشور، اظهار کرد: اگرچه این آموزش ها در کشور ما اجباری نیست، با این حال اتفاق مثبت، بازنگری و تغییر محتوای مشاوره های پیش از ازدواج و اضافه شدن مباحث اجتماعی تحت عنوان فرزندپروری و مهارت های زندگی است که توسط کارشناسان مراکز خدمات جامع سلامت در جلسات هفت ساعته ارایه می گردد که با استقبال بسیار بالایی روبرو شده اند.

وی ادامه داد: البته در کشوری مانند سوئد، زوجین قبل از بارداری باید 100 ساعت آموزش اختصاصی با مضمون فرزندپروری و مهارت های زندگی گذرانده و گواهینامه اعتباری دریافت نمایند که مطمئنا این گونه حمایت ها و روش ها فیدبک و تاثیر مثبت بسیار بالاتری خواهد داشت.

غفارزاده با بیان اینکه آموزش ها و مشاوره های سلامت روان در مراکز جامع سلامت به صورت انگیزشی و ترغیبی ارایه می گردد، مطرح کرد: همچنین افراد با شرکت در این جلسات مطالب ارایه شده را به صورت شبکه ای در اختیار اطرافیان خود قرار می دهند که مطمئنا در جهت ارتقای سلامت جامعه بی تاثیر نیست.

غفارزاده با اشاره به خدمات سلامت روان ارایه شده در منطقه تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، اظهار کرد: در طول یک سال گذشته 506 هزار و 810 خدمت روانشناختی به حدود 127 هزار نفر مراجعه نماینده به مراکز خدمات جامع سلامت دانشگاه توسط کارشناسان سلامت روان ارائه شده است.

الزامات ارتقای سطح سواد سلامت روان جامعه

این عضو هیات علمی دانشگاه با تاکید بر اینکه ارتقای سطح سواد سلامت روان جامعه از تاثیرگذارترین راهکارها جهت ارتقای سلامت روان است، اظهار کرد: تحقق این امر نیازمند همکاری تمامی دستگاه ها و ارگان های ذیربط و ارایه یک سری آموزش های عمومی و اجباری در تمامی سطوح جامعه است.

چه زمانی آموزش های سلامت روان تاثیرگذار است؟

وی با اشاره به طرح مثبتی که سال های گذشته شروع ولی به دلایلی متوقف شد، توضیح داد: چند سال گذشته طرح 6 ساعته آموزش عمومی و اجباری جهت شناسایی مواد و پیشگیری به کلیه دستگاه ها و ارگان های دولتی ابلاغ شد و طی آن کلیه کارمندان دولت موظف به گذراندن آن بوده و اجرای آن نیز در سطح مدرسه برای کادر آموزشی و اجرایی، انجمن اولیا و دانش آموزان اجباری بود، بنابراین زمانیکه این آموزش ها گسترده و همه جانبه باشد، ارتقا و تاثیر موردنظر محقق می گردد، با این حال متاسفانه اجرای آن متوقف شد.

رییس گروه سلامت روانی معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با بیان اینکه آموزش های مرتبط با سلامت روان از جمله مهارت های زندگی برای تاثیرگذاری بیشتر باید همه جانبه و برای کلیه سطوح از بچه ها، خانواده ها و مسئولان ارایه گردد، گفت: در این صورت می توان انتظار داشت که با ارتقای سطح سواد سلامت جامعه، سلامت روان به صورت واقعی ارتقا پیدا کند.

لزوم بکارگیری مشاوران و روانشناسان در برنامه ها و سریال های تلویزیونی

وی با تاکید بر ضرورت برقراری تعامل و ارتباط بیشتر رسانه ها و به خصوص صدا و سیما با دانشگاه های علوم پزشکی و وزارت بهداشت، توضیح داد: کاش همانگونه که بخش اعظمی از برنامه های تلویزیونی به تبلیغات و صنایع غذایی بعضا ناسالم اختصاص دارد، بخشی نیز به حضور کارشناسان و متخصصان حوزه سلامت روان و ارایه توصیه ها و مطالب مرتبط با ارتقای سطح سلامت روان مخاطبان اختصاص یابد. همچنین در فیلم ها، سریال ها و سایر برنامه های تلویزیونی با هدف ارتقای سلامت روان و پیشگیری از آسیب های اجتماعی از مشاوره و هدایت روانشناسان و درمان گران استفاده نمایند.

استفاده از سریال ها برای انتقال پیغام های بهداشت روان

غفارزاده با اشاره به محتوای نامناسب بعضی از فیلم های سینمایی و سریال ها برای گروه های سنی خاص، مطرح کرد: این در حالیست که طی تعامل وزارت بهداشت و دانشگاه های علوم پزشکی با رسانه ها و صدا و سیما می توان از همین برنامه ها برای انتقال پیغام های بهداشت روان استفاده کرد.

ضرورت دستیابی به زبان مشترک بین رسانه ها و کارشناسان سلامت روان

این روانشناس، از سلامت روان و رسانه به عنوان دو جزء جدانشدنی یاد کرد و گفت: متاسفانه رسانه ها و متخصصان حوزه سلامت روان در کشور ما هنوز نتوانسته اند در زمینه نحوه و چگونگی انتشار و انعکاس اخبار بد و سوانح و حوادث طبیعی و غیرطبیعی مانند خودکشی، زلزله، سیل و غیره، به یک ادبیات مشترک دست پیدا نمایند. البته در این زمینه کوشش هایی انجام شده ولی نتیجه ای حاصل نشده، به عنوان نمونه سال گذشته معاونت بهداشت دانشگاه کارگاهی با همین موضوع برای خبرگزاری ها و رسانه های مستقر در تهران برگزار کرد؛ ولی متاسفانه تنها دو 2 رسانه یکی رسانه ای عمکومی و دیگری یک رسانه محلی در آن شرکت کردند، این مساله واقعا باعث تاسف است چراکه تمامی کوشش ها برای تعامل و دستیابی به ادبیات مشترک بین کارشناسان سلامت روان و اصحاب رسانه بی نتیجه باقی می ماند.

ضرورت سطح بندی برنامه های تلویزیونی و رادیویی بر اساس سن مخاطب

رئیس گروه سلامت روانی معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی همچنین سطح بندی مفهوم و محتوای برنامه های تلویزیونی و رادیویی بر اساس رشد شاختی و سن مخاطب را ضرورت بعدی جهت ارتقای سطح سلامت روان جامعه مطرح کرد و گفت: این در حالیست که در رسانه های ما موضوعی تحت عنوان rating و سطح بندی وجود ندارد و به همین دلیل اغلب مخاطبان سنین پایین، ناخودآگاه در معرض برنامه ها و محتواهای بعضا نامناسب برنامه های تلویزیونی و فیلم های سینمایی قرار می گیرند که آسیب های ناشی از این بی توجهی در سطح جامعه جبران ناپذیر است. البته گاهی اقداماتی صورت می گیرد به عنوان نمونه زمانی اعلام شد که فروش بلیط سینما برای سنین مختلف سطح بندی می گردد ولی به دلیل عدم وجود نظارت کافی، به درستی اجرا نشد.

به اعتقاد وی، بزرگترین اتفاقی که در صورت تحقق در صدا و سیما به ارتقای سلامت روان جامعه یاری زیادی می نماید، بحث سطح بندی برنامه ها، نظارت های تخصصی و تعامل با کارشناسان و روانشناسان این حوزه است؛ چراکه همکاری رسانه ها و صدا و سیما با کارشناسان و روانشناسان به ارایه برنامه های باکیفیت بالاتر منجر شده و مطمئنا شاهد آسیب های روانی کمتری از برنامه ها خواهیم بود.

وی ادامه داد: بر اساس طرح سطح بندی برنامه ها، باید پس از ارزیابی محتوا شرح داده گردد که برنامه مذکور مناسب چه سنینی است و یا حتی زمان پخش برنامه های نامناسب بچه ها به زمان های پایانی شب موکول گردد تا این گروه های سنی در معرض خطاب رسانه نباشند.

آسیب های روانی فضای مجازی

غفارزاده در ادامه با اشاره به فضای مجازی به عنوان ابزار دیگری که در صورت نبود کنترل به سلامت روان افراد جامعه آسیب وارد می نماید، توضیح داد: درصد بالایی از جمعیت عمومی ما وقت خود را پای رسانه، تلویزیون، فضاهای مجازی و شبکه های اجتماعی می گذرانند؛ این در حالیست که متاسفانه با وجود گذشت دو دهه از ورود اینترنت و موبایل، هنوز اکثر مردم سواد و فرهنگ چگونگی استفاده از این ابزار را ندارند.

وی ادامه داد: فضای مجازی بخصوص در صورت نبود نظارت والدین و خانواده ها برای بچه ها و نوجوانان بسیار آسیب زا بوده و سلامت آنان را در معرض آسیب های روانی و اجتماعی قرار می دهد.

ارتقای کیفیت سلامت روان، پاشنه آشیل سلامت جامعه

این عضو هیات علمی دانشگاه در حوزه سلامت روان، استراتژی پراهمیت بعدی را بحث خودمراقبتی مطرح کرد و گفت: به اعتقاد بنده پاشنه آشیل سلامت جامعه ارتقای کیفیت سلامت روان و در نهایت حرکت به سمت جامعه با نشاط است که این امر مهم نیز با خود مراقبتی به وسیله ارتقای سطح سواد سلامت جامعه محقق می گردد.

غفارزاده در پایان با اشاره به شعار هفته سلامت روان ارتقای سلامت روان و جامعه با نشاط، اظهار کرد: عناوین روزهای مختلف هفته سلامت روان یعنی بحث خودمراقبتی، آموزش، فرهنگ، تحکیم خانواده و مهارت های زندگی همگی کاملا گویای اهداف و برنامه های وزارتخانه و دانشگاه در حوزه سلامت روان است و اگر تک تک افراد و مسئولان در این حوزه به عنوان مداخله نماینده و تصمیم گیر اقدام نمایند، مطمئنا طی سال های آینده چهره با نشاط تری را در کشور شاهد خواهیم بود.