تحول آمازون در دوران رهبری جف بزوس؛ از کتاب فروشی تا زیرساخت اینترنت - شیوا مارکت

آغاز کار

جف بزوس در سال 1994 در سن 30 سالگی که نائب رئیس صندوق پوشش ریسک D. E. Shaw & Co بود از کار خود استعفا داد تا یک کتاب فروشی آنلاین راه بیندازد. این کتاب فروشی در سال 1995 راه اندازی شد و در عرض 2 ماه توانست کتاب هایی را به 50 ایالت آمریکا ارسال کند. اما در برابر غول های صنعت نشر، آمازون اصلا به چشم نمی آمد.

در ژوئیه 1996، او برنامه افیلیت (Affiliate) خود را معرفی کرد که به وب سایت های دیگر برای ارجاع ترافیک به کتاب های آمازون پاداش می داد. این برنامه تا به امروز هم ادامه دارد و بخش مهمی از رویکرد آمازون در تجارت الکترونیک محسوب می شود.

در 15 مه 1997، سهام آمازون با قیمت 18 دلار وارد بازار بورس شد. در این سال با وجود رشد 800 درصدی این شرکت، آمازون هنوز شرکت ضرردهی بود. اما جف بزوس به سرمایه گذاران خود گفت که این شرکت از نظر سرمایه گذاری و درآمدها دید بلندمدتی دارد. مدتی بعد آمازون دکمه مشهور 1-Click را معرفی کرد که به کاربران اجازه می داد فقط با فشردن یک دکمه، کتاب موردنظر خود را دریافت کنند.

در سال 1998، آمازون سایت IMDB که یک پایگاه جامع برای فیلم ها به حساب می آید را با قیمت 55 میلیون دلار خریداری کرد و این اولین خرید گران قیمت آمازون بود. همچنین در این سال آمازون فروش CD و DVD را هم آغاز کرد. طی ماه ها و سال های بعدی، تنوع کالاهای موجود در سایت آمازون بیشتر و بیشتر شد.

در سال 2000، مارکت پلیس آمازون راه افتاد که به افراد اجازه می داد کالاهای خود را در این سایت به فروش برسانند. در سال 2003، آمازون برای اولین بار در تاریخ خود به سود سالانه 75 میلیون دلاری دست پیدا کرد.

دوران شکوفایی

در سال 2005، آمازون پرایم معرفی گشت که به مشتریان اجازه می داد در صورت پرداخت 79 دلار در هر سال، کالاهای خریداری شده را در کشور آمریکا در عرض دو روز به صورت رایگان دریافت کنند. این اولین تلاش آمازون برای ورود به خدمات اشتراکی بود و به یکی از مهم ترین سرویس های این شرکت تبدیل شد. با دو روزه شدن زمان تحویل کالا، بسیاری از کاربران حالا انگیزه بیشتری برای خرید از آمازون داشتند.

در سال 2006، آمازون یکی از معروف ترین محصولات خود را معرفی کرد که بعدها به عنوان سرویس های وب آمازون یا AWS شناخته شد. AWS به شرکت ها اجازه می داد که برای سایت ها، سرویس ها و اپلیکیشن های خود از خدمات فضای ابری بهره ببرند. این در حالی است که مایکروسافت در سال 2010 از سرویس Azure رونمایی کرد و گوگل کلاود هم در سال 2008 معرفی گشته است.

در نوامبر 2007، اولین محصول سخت افزاری آمازون یعنی کتاب خوان کیندل راهی بازار شد. اگرچه در همان زمان هم کتاب خوان های الکترونیکی در کشورهای مختلف شهرت زیادی داشتند، اما این گجت به همراه فروشگاه کیندل آمازون که معمولا تخفیف های قابل توجهی هم ارائه می داد، منجر به ترویج این محصول در آمریکا شد.

در ژوئیه 2009 آمازون فروشگاه اینترنتی Zappos را با قیمت 928 میلیون دلار خریداری کرد و سال بعد هم با پرداخت 110 میلیون دلار فروشگاه اینترنتی Woot را تصاحب کرد. این دو خرید، کنترل آمازون بر حوزه تجارت الکترونیکی را افزایش دادند.

در سال 2011 آمازون وارد حوزه استریمینگ شد و کاربران آمازون پرایم می توانستند از بین بیش از 5000 فیلم و سریال محتوای موردنظر خود را تماشا کنند. همچنین در کنار استریم، خرید فیلم و سریال هم به طور جداگانه امکان پذیر بود. در مارس 2011 آمازون اپ استور خود را برای اندروید معرفی کرد و مدتی بعد در همان سال اولین تبلت اندرویدی این شرکت به نام کیندل فایر با قیمت 199 دلار معرفی گشت.

در آوریل 2012 گزارشی منتشر شد که طبق آن حدود 1 درصد از ترافیک اینترنت مربوط به کاربران به نوعی با سرورهای AWS ارتباط دارند و یک سوم کاربران حداقل یک بار در روز از سرورهای آمازون استفاده می کنند. شرکت های مشهور متکی به سرورهای آمازون در این سال شامل نام هایی مانند نتفلیکس، دراپ باکس، اینستاگرام و پینترست هستند.

در آوریل 2013، آمازون اولین سریال تولید شده برای سرویس استریمینگ خود را منتشر کرد و در ادامه تعداد آن ها بیشتر شد. ولی بیشتر این سریال ها چندان قابل توجه نبودند. در دسامبر 2013، جف بزوس از پروژه آمازون پرایم ایر رونمایی کرد که قرار بود با استفاده از پهپادهای کوچک، زمان تحویل کالا به کمتر از نیم ساعت برسد. این پروژه هنوز اجرایی نشده و یکی از بزرگ ترین پروژه های ناتمام دوران تصدی بزوس به حساب می آید.

ادامه ورود به حوزه های مختلف

2014 مهم ترین سال برای گجت های مصرفی آمازون بود. این کمپانی در آوریل این سال از فایر تی وی رونمایی کرد که یک ستاپ باکس 99 دلاری به قصد رقابت با اپل و روکو بود. همچنین بعد از سال ها انتشار شایعات مختلف، این شرکت در ژوئیه 2014 از اولین گوشی هوشمند خود رونمایی کرد که قرار بود به عنوان دروازه ای برای تمام محتوا و خدمات خرید آمازون هم انجام وظیفه کند. این گوشی از ماژول دوربین منحصر به فردی بهره می برد و اپلیکیشن دوربین آن می توانست برای اسکن کالاها و خرید این موارد از آمازون انجام وظیفه کند.

در آگوست 2014، آمازون اعلام نمود که با پرداخت 970 میلیون دلار، معروف ترین سرویس استریم بازی ها به نام توییچ را تصاحب می کند. این شرکت در نوامبر 2014 از اولین اسپیکر هوشمند خود رونمایی کرد که به دستیار دیجیتالی الکسا مجهز بود و کاربران از طریق این اسپیکر می توانستند با آن صحبت کنند. در ابتدا فقط کاربران آمازون پرایم می توانستند این اسپیکر را خریداری کنند ولی در سال بعد برای عموم کاربران عرضه شد. اسپیکر اکو مورد توجه گسترده ای قرار گرفت و منجر به ارائه چندین اسپیکر هوشمند شد.

آمازون سال 2015 را با دریافت جایزه بهترین سریال کمدی از مراسم گلدن گلوب برای سریال Transparent را آغاز کرد که اولین جایزه مهم برای یکی از سریال های ساخت این شرکت بود. آمازون به مناسبت 20 ساله شدن خود، اولین رویداد Prime Day را در سال 2015 برگزار کرد. این رویداد که به نوعی جمعه سیاه به سبک آمازون محسوب می شود، همچنان طرفداران زیادی دارد و هر ساله در این روز رکوردهای فروش قابل توجهی ثبت می شود.

در سپتامبر 2015 آمازون شکست را در زمینه گوشی های هوشمند پذیرفت و تولید گوشی فایر فون فقط یک سال بعد از عرضه آن متوقف شد. این گوشی از جانب رسانه ها و کاربران مورد استقبال زیادی قرار نگرفت و همچنان یکی از مهم ترین شکست های آمازون به حساب می آید.

در نوامبر 2015، آمازون که کار خود را به عنوان کتاب فروشی آنلاین آغاز کرده بود اولین کتاب فروشی فیزیکی خود را در سیاتل افتتاح کرد. از آن زمان، این شرکت به گسترش مغازه های کتاب فروشی خود در شهرهای مختلف آمریکا ادامه داده است.

آمازون در اکتبر 2016 سرویس استریمینگ موسیقی خود را برای رقابت با سرویس هایی مانند اسپاتیفای و اپل موزیک معرفی کرد. همچنین در همین سال اولین فروشگاه آمازون Go افتتاح شد. این فروشگاه از دوربین ها و سنسورها برای ردیابی کالاهایی که مشتریان از قفسه بیرون می آورند، استفاده می کند و قیمت آن ها به طور اتوماتیک از حساب مشتریان کم می شود. به همین خاطر در این فروشگاه هیچ صندوق داری دیده نمی شود.

در جوایز اسکار سال 2017، آمازون اولین سرویس استریمینگ بود که دو جایزه مربوط به فیلم Manchester By The Sea را دریافت کرد. کمپانی آمازون همچنین پخش کننده فیلم فروشنده اثر اصغر فرهادی بود که در این سال اسکار بهترین فیلم خارجی را دریافت کرد.

سال های پایانی تصدی گری بزوس

در ژوئن 2017، آمازون با پرداخت 13.7 میلیارد دلار بزرگ ترین خرید خود را انجام داد و فروشگاه های زنجیره ای Whole Foods را تصاحب کرد. در حال حاضر این فروشگاه ها با همان نام Whole Foods در حال فعالیت هستند ولی آمازون با بهره گیری از تخصص این شرکت در زمینه تحویل مواد غذایی تند مصرف یا FMCG، توانسته توجه کاربران بیشتری را جلب کند.

در فوریه 2018، آمازون شرکت امنیت خانگی رینگ را با پرداخت 1 میلیارد دلار خریداری کرد. این خرید نه تنها منجر به حضور گسترده آمازون در زمینه امنیت خانگی شد، بلکه به دستیار دیجیتالی الکسا این فرصت را داده که حضور خود را در خانه های کاربران افزایش دهد. ارزش کل سهام آمازون در سال 2018 برای مدت کوتاهی از 1 تریلیون دلار عبور کرد. آمازون سومین شرکت در تاریخ بود که توانست به چنین موفقیتی برسد.

در آوریل 2019، آمازون اعلام نمود که تحویل کالا برای مشترکین سرویس پرایم را بهبود می بخشد و به جای تحویل کالا در عرض دو روز، کاربران می توانند فقط یک روز بعد از سفارش کالای خود را دریافت کنند. چنین طرحی اگرچه پرهزینه بود، اما به دلیل افزایش تعداد مشترکین این سرویس و افزایش فروش نتیجه مثبتی برای این شرکت داشت.

در 5 مه 2020، آمازون بعد از چند سال کار بر روی بازی Crucible آن را عرضه کرد. این بازی تنها برای حدود یک ماه در دسترس کاربران بود ولی از بازار بیرون آمد تا گروه توسعه دهنده دوباره کار را بروی آن آغاز کنند. در نهایت هم این بازی در ماه اکتبر به طور کامل کنار گذاشته شد. این یک شکست قابل توجه برای بلندپروازی های آمازون در زمینه گیمینگ بود. با وجود سالها سرمایه گذاری و مالکیت سرویس توییچ، آمازون بار دیگر نتوانست به عنوان بازی ساز موفقیت قابل توجهی را کسب کند.

اواخر سپتامبر 2020 این شرکت از سرویس Luna رونمایی کرد که مانند گوگل استیدیا یک سرویس استریم بازی محسوب می شود. هنوز این سرویس به طور رسمی برای عموم کاربران ارائه نشده و در حال حاضر فقط بخشی از کاربران آمریکایی به آن دسترسی دارند.

در نهایت در تاریخ 2 فوریه 2021 جف بزوس اعلام نمود که در سه ماهه سوم این سال از سمت مدیرعاملی این شرکت کناره گیری می کند و آمازون وارد دوران جدیدی می شود. باید ببینیم با رهبری مدیرعامل جدید آمازون ، این شرکت در چه مسیری حرکت خواهد کرد.

• جف بزوس؛ مردی که همه او را با آمازون می شناسند

منبع: The Verge

طفره: طفره: مجله سرگرمی، تفریحی و گردشگری