ثبت جهانی آیین قره کلیسا دلیلی بر حفاظت از سنت های دینی - شیوا مارکت

شرکت در این آیین اجباری نبوده و هرکسی تمایل داشته باشد می تواند برای انجام فرایض دینی به صورت گروهی یا فردی در کلیسا حضور داشته باشد؛ مراسم ویژه این ایام که طی سه روز یاد شده به اجرا در می آید، روز شنبه آن به عنوان روز اصلی با حضور اسقف اعظم یا اسقف ارامنه برگزار می شود.

زائران و مسافران این آیین زیارتی طی روزهای پنجشنبه و آدینه هم آهنگ با صدای زنگ کلیسا از حدود ساعت 9 صبح برای انجام مراسم عبادی و فرایض دینی با حضور و همراهی اسقف یا کشیش در کلیسا اجتماع می نمایند.

البته بعضی افراد از اوایل طلوع آفتاب با حضور در سالن کلیسا به طور انفرادی به عبادت می پردازند، شمع روشن می نمایند، دست به دعا برمی دارند و راز و احتیاج می نمایند، بوسه در آستان درب کلیسا می زنند و بعضی نیز بست می نشینند.

در مجموع طبق مشاهدات میدانی در سال های گذشته این مراسم عبادی مذهبی ارامنه شامل پنج دعاست که هرکسی بنا به تمایل خود می تواند در آن شرکت کند؛ بعضی نیز در این میان از فرصت استفاده نموده و به زیارت 2 مرقد معروف کشیش زاکاریان و ساندوخت که در ارتفاعات نزدیک کلیسا دفن شده اند رفته و شمعی نیز در آن محل روشن می نمایند و دست به دعا برای برآورده شدن حاجت هایشان برمی دارند.

تعدادی از زائران هم که حاجتشان روا شده بنا به سنت معمول از اوایل طلوع آفتاب گوسفندی خریداری نموده و طی روزهای زیارت برای ذبح به دست روستاییان قره کلیسا سپرده و یا خود این وظیفه را بر عهده می گیرند.

بعضی جوانان ارامنه نیز اعم از دختر و پسر ارمنی لوازم تزیینی مانند النگو، گوشواره، گردنبند و سایر تزیینات را که از غرفه های چند روزه دایر در محل خریداری نموده اند، برای دعا و تبرک دادن نزد کشیش می برند و بعضی دیگر نیز برای غسل تعمید فرزندان خود توسط کشیش در محل حاضر می شوند.

در این ایام برای آرامش ارامنه در برگزاری آیینشان هیچ فردی از مردم محلی در اطراف کلیسا حضور نمی یابد و ارامنه ایرانی از سراسر کشور و کشورهای خارجی اعم از آلمان، اتریش، لهستان، ارمنستان، لبنان و سایر نقاط دنیا به عبادت می پردازند.

بعد از سه روز عبادت و زیارت مسافران روز شنبه عصر راهی شهرها و موطن خود می شوند و قره کلیسا دوباره بعد از تنظیف و استراحت در روزهای بعد آماده می شود تا گردشگران مسلمان و غیر مسلمان ایرانی و سایر کشورها را پذیرا باشد.

این ها همه، بخش های آیین باداراک یا آیین زیارتی در قره کلیسای چالدران است که سالانه صدها نفر را به این خطه از شمال ایران می رساند.

مجموعه قره کلیسا که این آیین را همه ساله میزبانی می نماید، مجموعه تاریخی ارزشمندی است که براساس اسناد موجود در سال 1334 شمسی ثبت ملی و در سال 1388شمسی ثبت دنیای شد و بعد از این موضوع توجه به بازسازی و حفظ و بازسازی آن قوت گرفت.

در دولت تدبیر و امید اعتبارات مطلوبی برای ایجاد زیرساخت های آن تخصیص یافت و کمپ گردشگری زیبا و مسافر پسندی که دارای تمام ویژگی های کمپینگ مسافری بود، در آن ایجاد شد تا علاوه بر حفظ شان مکان های مقدس و عبادی سایر ادیان بتوان در زمینه گردشگری نیز برای ساکنان بومی اطراف کلیسا ایجاد اشتغال کرد.

مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان غربی به عنوان یکی از متولیان بازسازی و بازسازی کلیسا و فردی که در دوره مدیریت وی این آیین زیارتی گردآوری و ثبت شده در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: این آیین اولین اثر ناملموس استان آذربایجان غربی است که در ردیف آثاردنیای به ثبت می رسد.

جلیل جباری بیان نمود: برگزاری سالانه این آیین زیارتی تاثیر موثری در حفظ، احیا و معرفی رسوم قره کلیسا داشت.

وی افزود: برگزاری این آیین سالانه موجب شد تا فیلم ها، تصاویر و مستندات به شکل مکتوب و مستند جمع بندی و در کمیسیون میراث ناملموث یونسکو ارائه شده و مورد پذیرش قرار گیرد.

براساس گفته های وی در سفر رییس جمهوری به استان آذربایجان غربی 20 میلیارد تومان برای زیرساختهای گردشگری قره کلیسا تخصیص یافت.

وی با بیان این که هم اکنون محیط نمایشگاهی، کافی شاپ، و محوطه پیرامونی بنا قره کلیسا فضاسازی مطلوبی دارد، گفت: پوشش حفاظتی و برج ناقوس کلیسا احیای بازسازیی شده و کل داربستها از فضای آن جمع آوری شده است.

طبق اظهارات جباری در امسال با شیوع ویروس کرونا آیین زیارتی قره کلیسا یا همان باداراک اجرا نشده ولی بازدید مجازی از این مجموعه تاریخی راه اندازی شده است.

سابقه این آیین زیارتی بیش از 60 سال است

معاون اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان غربی نیز در این باره با اشاره به این که این آیین زیارتی در قرن های گذشته به صورت محدود برگزار می شد، افزود: سابقه برگزاری مجدد آن به 60 سال قبل باز می شود.

حسن سپهرفر افزود: ثبت این آیین زیارتی از نگاه ملی و بین المللی نشان می دهد که در جمهوری اسلامی ایران به صندلی اقلیت های دینی و پیروان ادیان الهی توجه ویژه ای وجود دارد.

وی افزود: با ثبت این اثر، علاوه بر مشهود بودن حفظ آیین های سنتی و توجه به آن در کشور، از نظر مردم شناسی دینی نیز، توسعه گردشگری مذهبی با نگاه صلح و دوستی به اقوام و ادیان در ایران اسلامی نمایان می شود.

معاون فرهنگی میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان غربی اظهار کرد: آیین زیارتی قره کلیسای چالدران در سال 1388 به شماره 52 در فهرست میراث ناملموس کشور ثبت شده بود و جا داشت که به عنوان یکی از رسوم ویژه اقلیت های مذهبی ایران و دنیا به طور مشترک با ارمنستان در فهرست میراث ناملموس دنیای نیز به ثبت برسد.

سپهرفر ادامه داد: بر همین اساس این آیین، 27 آذرماه جاری در پرونده ای مشترک با کشور ارمنستان در پانزدهمین اجلاس کمیته دنیای میراث ناملموس یونسکو با موافقت تمامی داوران کمیته در فهرست میراث دنیای نهاده شد و به عنوان شانزدهمین میراث ناملموس ایران در یونسکو به ثبت رسید.

ثبت آیین زیارتی قره کلیسا بیانگر همزیستی مسالمت آمیز اقوام و ادیان است

فرماندار چالدران افزود: حضور گردشگران خارجی در این مکان تاریخی مذهبی می تواند انتقال دهنده حقیقت مشهود همزیستی مسالمت آمیز ادیان و اقوام در نظام اسلامی را برای دنیایان به همراه داشته باشد.

حسن محمد زاده افزود: این اقدام فرهنگی آثار و تبعات مطلوبی برای این شهرستان و استان خواهد داشت و به نوعی این اثر تاریخی دنیای تر می شود و چالدران نیز در بخش گردشگری دوباره مطرح می شود.

وی با اشاره به اینکه فراهم ساختن زیرساخت های گردشگری مهمترین احتیاج این شهرستان است، بیان نمود: برای استقبال از گردشگران در ایام بعد از کرونا در بازدید از این اثر تاریخی در حال تدارک و آماده سازی بسترها و زیرساخت های گردشگری هستیم و کلنگ زنی مجموعه بوم گردی قره کلیسا یکی از این اقدامات اساسی است تا مکانهای مطلوبی برای استقرار و پذیرش گردشگران فراهم شود.

حسن زاده ادامه داد: ثبت این اثر از دو سال قبل شروع شد و با کوشش های صورت گرفته در هفته گذشته جز آثار ناملموس دنیای به ثبت رسید.

وی ادامه داد: این موضوع بیانگر احترام خاص در کشور به ادیان الهی است که می تواند در گسترش گردشگری خارجی نقش ایفا نماید.

نظام جمهوری اسلامی توجه خاصی به حقوق ادیان و اقوام دارد

مردم شناس و محقق ارومیه ایی گفت: ثبت آیین زیارتی قره کلیسای چالدران در فهرست یونسکو اوج توجه نظام جمهوری اسلامی ایران به حقوق تمامی اقوام و ادیان الهی است.

عیسی عزیز نژاد با بیان این که جمهوری اسلامی همیشه مورد هجمه های مختلف دشمنان نهاده شده و ایران را متهم به نقص حقوق بشر و حقوق اقوام وادیان می نمایند، افزود: این اتفاق و قرار دریافت آیین زیارتی قره کلیسای چالدران در فهرست میراث دنیای یونسکو مهر باطلی بر تبلیغات دشمنان زد.

وی ادامه داد: احترام به حقوق اقوام و ادیان الهی در قانون اساسی جمهوری اسلامی ذکر شده است بنابراین قرار دریافت آیین زیارتی قره کلیسای چالدران در فهرست میراث دنیای یونسکو نیز گامی در راستا این بند از قانون اساسی نظام جمهوری اسلامی است.

این مردم شناس ارومیه ای با بیان این که به مرور زمان این احتمال وجود دارد که آیین های مختلف در معرض تغییر و تحول قرار گیرند، بنابراین باید یک نسخه اصلی از آیین ها وجود داشته باشد، گفت: ثبت این آیین گامی بلند در ماندگار ساختن آن در طول تاریخ است و به عبارتی نسخه ایی مرجع است که می توان در آینده به آن مراجعه کرد.

عزیزنژاد ادامه داد: همچنین افزایش آثار ناملموس ایران اسلامی در فهرست دنیای یونسکو صندلی گردشگری کشور را تقویت نموده و افق روشنی در برابر صنعت گردشگری کشور می گشاید.

این محقق ومردم شناس ارومیه ایی اظهار کرد: توسعه صنعت گردشگری مذهبی به ویژه از قره کلیسای چالدران و مراسم زیارتی آن و همچنین آثار تاریخی از دیگر نتایج مثبت وارزنده این اتفاق است.

وی افزود: با ثبت آیین زیارتی قره کلیسای چالدران بهانه بی حرمتی به اقوام و ادیان الهی مختلف ساکن در ایران از دست دشمنان گرفته شده و نه تنها حرمت ادیان الهی بلکه آداب، رسوم و آیین هایشان و مهمتر از آن بناهای تاریخی شان بازسازی شده و در طول سالیان متمادی مورد احترام نهاده شده است.

وی افزود: اگر در کشور ما یک مسجد بازسازی شده در کنار آن کلیسایی هم بازسازی شده است و همچنان آثار تاریخی و آیین های ادیان و اقوام محترم بوده وهستند.

برای تکمیل شدن مراحل تهیه گزارش با مدیر پایگاه میراث دنیای کلیساهای تاریخی ایران خانم شرلی اودیان تماس گرفته شد که وی در این مورد مصاحبه ننموده و خبرنگار را به استفاده از مطالب منتشر شده در سایت وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ارجاع دادند که در این گزارش به نقل از مسوولان آذربایجان غربی آورده شده است.

آیین زیارتی قره کلیسای چالدران مربوط به شهادت یکی از 12 حواری حضرت عیسی (ع) به نام تادئوس بوده که از سال 1954 تا به امروز به مدت 66 سال است که به صورت خودجوش توسط ارامنه شمال ایران و دیگر کشورهای دنیا هر ساله در روزهای سوم، چهارم و پنجم مردادماه در قره کلیسای چالدران برگزار می شود.

در این آیین، ارامنه دیگر کشورهای دنیا از جمله ارمنستان، سوریه، لبنان، هلند، فرانسه، اتریش، آلمان و کانادا شرکت می نمایند.

قره کلیسا قدیمی ترین و به عبارتی نخستین کلیسای دنیا مسیحیت به شمار می رود؛ قره کلیسا یا تادئوس یکی از زیباترین آثار تاریخی واقع در شمال آذربایجان غربی است که نظر هر گردشگری را با معماری بی نظیرش به خود جلب می نماید.

قدمت این کلیسا به حداقل 12 قرن پیش می رسد؛ این کلیسا در 20 کیلومتری شمال شرق چالدران و بر روی مزار تادئوس حواری حضرت مسیح (ع) بنا شده است.

ایرنا نوشت، چالدران با 50 هزار نفر جمعیت در شمال آذربایجان غربی واقع شده است.

کنفرانس هکا: مجله خبری و تحلیلی صنایع کشاورزی و تولیدی