حقایق و اطلاعات جالب درباره شیر ایرانی - شیوا مارکت

شیر ها گربه سانانی بزرگ جثه هستند که به طور سنتی از آن ها با عنوان سلطان جنگل یاد می گردد. این گربه سانان روزگاری در آفریقا، آسیا و اروپا در تعداد زیاد زندگی می کردند، اما امروزه تنها می توان آن ها را در دو منطقه بزرگ در جهان یافت و در دو گونه دسته بندی می شوند: شیر های آسیایی در جنگل جیر هند زندگی نموده و شیر های آفریقایی نیز در بخش های مرکزی و جنوبی این قاره زیست می کنند. اگر چه ظاهر این دو گونه شیر بسیار شبیه هم است، اما از لحاظ جثه، زیستگاه، رژیم غذایی و بسیاری چیز های دیگری تفاوت هایی با هم دارند.

جثه و ویژگی های ظاهری

طول بدن یک شیر آفریقایی از نوک سر تا تهیگاه به 1.4 تا 2 متر می رسد و دم آن نیز از 67 تا 100 سانتیمتر طول خواهد داشت. به طور معمول وزن یک شیر آفریقایی بین 120 تا 191 کیلوگرم متفاوت است. شیر های آسیایی معمولاً بزرگ جثه تر هستند. وزن این گونه شیر ها 120 تا 226 کیلوگرم بوده و طول بدنشان نیز از 2 تا 2.8 متر متفاوت است. طول دم این گونه نیز می تواند از 60 تا 90 سانتیمتر باشد.

شیر های نر عموماً بزرگ جثه تر از شیر های ماده بوده و یالی پرپشت و متمایز کننده دور گردن خود دارند. کارکرد این یال این است که شیر نر را در نگاه نوع ماده قدرتمند و جذاب ساخته و توجه او را به خود جلب کند. همچنین این یال در طول مبارزه شیر های نر بر سر قلمرو یا حق جفت گیری از گردن شیر محافظت خواهد نمود.

زیستگاه

شیر های آفریقایی در آنگولا، بوتسوانا، موزامبیک، تانزانیا، جمهوری آفریقای مرکزی، جنوب سودان و دیگر بخش های زیر صحرای آفریقا زندگی می کنند. آن ها در سرزمینی به وسعت 259 کیلومتر مربع پرسه زده و شکار می کنند. این قلمرو شامل چمنزار، صحرا و یاد دشت های باز می گردد.

شیر های آسیایی نیز تنها در پارک ملی جنگل جیر در هند یافت می شوند. این پارک یک پناهگاه وحشی به وسعت 1.412 کیلومتر زمین است و شامل یک جنگل برگ ریز، چمنزار، بوته زار و تپه های صخره ای است.

رژیم غذایی

شیر های آفریقایی حیوانات غول پیکری که در چمنزار ها زندگی می کنند را برای غذا شکار می کنند؛ از جمله گوزن های یالدار، گورخر ها و انواع گوزن. گوزن های آسیایی نیز صید های بسیار غول پیکری دارند که از آن میان می توان به بز های کوهی، نیلگاو (بز کوهی بزرگ هندی)، چیتال (نوعی آهو)، گوزن سامبار و بوفالو. همچنین این نوع شیر به شکار حیوان کوچکتر نیز شناخته می گردد.

ویژگی های رفتاری

شیر ها گربه سانان بسیار اجتماعی هستند که در گروه هایی به نام دسته (pride) زندگی می کنند. با این وجود دسته شیر های آفریقایی و آسیایی تفاوت های بسیاری با یکدیگر دارند. دسته شیر های آفریقایی از حداکثر 3 شیر نر و چندین شیر ماده و بچه هایشان تشکیل می گردد و گله هایی نیز دیده می گردد که تعداد آن ها تا 40 شیر نیز می رسد.

شیر های آسیایی معمولاً دو دسته جداگانه تشکیل می دهند. شیر های نر و ماده هر کدام دسته خاص خود را دارند. آن ها تنها در فصل جفت گیری به یکدیگر می پیوندند. در هر دو گونه شیر، اما شیر های ماده رابطه بسیار عمیقی با یکدیگر دارند. تمامی شیر های ماده یک گله معمولاً نسبت خانوادگی دارند، زیرا شیر های ماده اغلب در همان دسته شیری که بجهان آمده اند می مانند. در طرف دیگر، شیر های نر وقتی به سن بلوغ برسند برای تشکیل دسته های خاص خود دسته را ترک می کنند.

فراوری مثل

معمولاً شیر های نر و ماده در سن 3 یا 4 سالگی آماده جفتگیری هستند. طول دوره بارداری شیر های ماده حدود 4 ماه است. شیر ماده بدور از اعضای دسته بچه های خود را بجهان آورده و در 6 هفته اول توله های خود را پنهان می سازد. هنگام تولد، توله شیر ها تنها 1.5 کیلوگرم وزن دارند و به طور کامل به مادرشان وابسته هستند. تمامی شیر های ماده دسته به صورت همزمان با شیر یا شیر های نر گروه جفتگیری می کنند. بعد از 6 هفته از تولد توله ها، تمامی شیر های ماده گله از توله های خود یا دیگر ماده های دسته مراقبت می کنند.

شرایط کنونی شیر ها

شیر ها در دو قرن اخیر همواره با تهدیداتی مانند شکار، از دست دادن زیستگاه و بیماری هایی که به وسیله سگ های اهلی در مناطق روستایی نزدیک به زیستگاه شیر ها به آن ها سرایت می نماید مورد تهدید قرار داشته اند. شیر های آفریقایی در فهرست جانوران در معرض تهدید و آسیب پذیر حیات وحش قرار گرفته و تعداد آن ها رو به کاهش است. جمعیت کنونی شیر های آفریقایی حدود 30.000 تا 100.000 قلاده تخمین زده می گردد. در دو دهه اخیر جمعیت این شیر ها تقریباً نصف شده است که مهم ترین عامل آن کشته شده توسط دامدارانی بوده که احشام آن ها توسط شیر ها صید می شوند. شکارچیان غیرقانونی که برای تفریح شیر ها را می کشند و همچنین از دست دادن زیستگاه و کمبود شکار نیز از دیگر عوامل عمده این کاهش جمعیت بوده است.

شیر های آسیایی در شرایط بغرنج و بسیار خطرناکتری زندگی می کنند، زیرا در آسیا زیستگاه این گربه سانان با شدت و وسعت بیشتری توسط انسان ها تهدید شده و می گردد. بدین ترتیب تعداد این شیر ها اکنون تنها به حدود 350 قلاده رسیده که تنها 175 قلاده آن ها شیر های بالغ هستند.

واقعیاتی دیگر در خصوص شیر ها

• شیر های ماده عمدتاً شکارچیان اصلی دسته شیر ها هستند. آن ها به صورت دسته جمعی شکار نموده و پس از محاصره کردن صید خود او را شکار می کنند.
• شیر ها در زمینه شکار جانوران بزرگ جثه نیز مهارت بالایی دارند. آن ها می توانند جانورانی تا وزن 500 کیلوگرم را نیز شکار کنند و برای کشتن شکار از دندان ها و آرواره قدرتمند خود استفاده نموده و با فشردن گلوی شکار او را می کشند.
• شیر های نر آفریقایی که ریاست یک دسته شیر را بدست می آورند، در همان ابتدا تمامی توله های دسته که به خودشان تعلق ندارند را برای از بین بردن هر گونه رقابتی در سال های آینده از بین می برند.
• شیر ها و ببر ها شباهت بسیاری با هم دارند به نحوی که اگر پشم های آن ها را بزنید، شناسایی آن ها از یکدیگر بسیار سخت خواهد بود و ساختار بدنی آن ها چنان شبیه است که تنها کارشناسان می توانند آن ها را از یکدیگر تشخیص دهند. همچنین این گربه سان شباهت هایی با پلنگ ها و جگوار ها دارد.
• اگر چه شیر های کوهی (پوما) از خانواده مشترک شیر های آسیایی و آفریقایی هستند، اما آن ها را در زمره شیر ها در نظر نمی گیرند.
• سرعت شیر ها می تواند به 80 کیلومتر در ساعت در مسافت های نزدیک رسیده و پرش آن ها حداکثر تا 11 متر نیز خواهد رسید.
• یک ناهنجاری ژنتیکی باعث شده که شیر های آفریقایی سفید رنگ به جهان بیایند که هیچ ربطی به آلبینیسم نداشته و تنها به ژنی مربوط می گردد که رنگ بدن را تغییر می دهد.
• تنها یک گونه از گربه سانان بزرگ مانند گربه خرخر می نماید که آن هم چیتا است و دیگر گربه سانان بزرگ همگی می غرند و صدا هایی از خود ایجاد نموده که می تواند در 8 کیلومتری نیز شنیده گردد.
• شیر ها تنبل ترین گربه سانان بزرگ بوده و تا 20 ساعت از شبانه روز را به استراحت و خوابیدن در سایه می گذرانند و در میان آن ها نیز شیر های بالغ نر از همه تنبل تر بوده و 90 درصد موارد شکار برای دسته بر عهده شیر های ماده است.
• در مقابل محافظت از شیر های ماده و مراقبت از قلمرو، شیر های نر گروه، اول از همه به سراغ گوشت شکار رفته و بخش زیادی از این گوشت را می خورند.
• شیر ها چه در روز و چه در شب به صورت گروهی شکار می کنند و شانس موفقیتشان در شکار حدود 50 درصد است.
• اگر چه شیر ها شکارچیان ماهری بوده و گاهی حتی به اسب های آبی جوان و بچه فیل ها نیز حمله و آن ها را شکار می کنند، اما نیمی از غذای آن ها به وسیله غصب شکار های شکارچیان کوچک دیگر تامین می گردد.
• اگر شیری مبارزه با شیر رهبر یک دسته دیگر را به سود خود به اتمام برساند و مالکیت دسته او را بدست آورد اغلب اوقات در ابتدا تمامی توله شیر های دسته را می کشد تا بار دیگر شیر های ماده دسته برای جفتگیری آماده شوند. همچنین وی با این کار باعث از بین رفتن دودمان شیر نر شکست خورده شده و توله هایی که کاملاً از ژن های خودش هستند را به وجود می آورد.
• وقتی که یک شیر ماده آماده جفتگیری می گردد، یک شیر نر برای چند روز به طور دائمی در کنار او بوده و هر 15 دقیقه یا همین حدود یک بار جفتگیری می کنند و بدین ترتیب ممکن است در طول چند روز آن ها صد ها بار جفتگیری کنند که البته پروسه ای بسیار کوتاه است.
• دوره بارداری شیر های ماده حدود 105 روز بوده و معمولاً با تولد دو یا سه توله همراه است. اگر چه شیر های ماده گروه ممکن است از لحاظ توانایی شیردهی و بنیه بدنی متفاوت باشند، اما هیچ توله شیری گرسنه نمانده و هر توله ممکن است از پستان شیری غیر از مادر خودش شیر بنوشد.
• شیر های جوان در حدود سن 2 ساگلی می توانند به خوبی از خود مراقبت نموده و شکار کنند. اگر چه شیر های ماده همواره در دسته می مانند، اما شیر های جوان وقتی که شیر نر سردسته گروه به این تصمیم برسد که ممکن است بزودی برای حاکمیت او تهدیدی باشند آن ها را مجبور به رفتن از دسته خواهد نمود.
• شیر های نر جوان معمولاً در سن 5 یا 6 سالگی با شیر های بالغ رهبر دسته شیر ها مبارزه می کنند تا در صورت پیروزی حاکمیت دسته آن ها را بدست آورند.
• سن شیر ها برخلاف تصور بسیار کوتاه تر از آن چیزی است که ظاهر آن ها نشان می دهد و در اسارت نیز کمتر از 13 سال است.
• تنها شکارچی واقعی شیر ها انسان است.
• شیر ها تنها گربه سانان بزرگی هستند که برخلاف هم خانواده های خود به صورت اجتماعی زندگی می کنند. دیگر انواع گربه سانان بزرگ معمولاً به صورت تنها زندگی می کنند.
• شیر ها دید در شب بسیار فوق العاده ای دارند و چشم آن ها نسبت به چشم انسان 6 برابر حساسیت بیشتری به نور دارد و به همین دلیل در طول شب فزونی قابل توجه به شکار های خود دارند.
• اگر چه شیر ها به عنوان سلطان جنگل شناخته می شوند، اما زیستگاه آن ها عموماً چمنزار ها و زمین های باز است.
• نکته جالب این است که هنگام راه رفتن، پاشنه شیر با زمین تماس پیدا نمی نماید.
• هر چه رنگ بدن یک شیر تیره تر باشد سن آن نیز بیشتر است.

منبع: livescience

safariro.ir: سافاری رو: گردش و تفریح در سافاری های جهان