قلعه تاریخی طرق رود، جاذبه ای ناشناخته در دامنه کوه کرکس - شیوا مارکت

کارشناسان معتقدند پیشینه تاریخی این قلعه عظیم به دوران اشکانیان در عصر باستان بازمی گردد. این قلعه به طول 145 متر و عرض 44 متر و با ارتفاع نسبی 2045 متر از سطح دریا بر روی صخره ای سترگ و در دامنه های کرکس مشرف به شهر طرق رود بنا شده است.

با این وصف قرار دریافت این قلعه بر بلندای شهر، همراه با چشم اندازی زیبا از دریاچه (بند) فصلی طرق رود، امروزه یکی از مهم ترین جاذبه های تاریخی - طبیعی این منطقه به شمار می رود. بنا بر شهادت عظیمان طرق رود، تا حدود بیش از صد سال پیش در این قلعه سکونت رواج داشته و هیاهوی ساکنین آن تا دوردست ها شنیده می شد.

معماری همسان و یک شکل و یکپارچه بودن مصالح به ویژه استفاده از خشت و تیر چوبی و نمای بیرونی بنا، بیان کننده وجود یک فکر واحد در معماری و ساخت این قلعه است. در قلعه طرق رود بیش از 400 خانه کوچک و عظیم با ابعاد مختلف وجود دارد، به گونه اینکه دیوارها از خشت و سقف اتاق ها به دو صورت خشتی ضربی و چوبی تخت بنا شده که کاربردهای متفاوتی داشته اند.

قلعه، از نظر بافت معماری دارای یک معبر اصلی (راسته) با عرض حداکثر یک متر و 80 سانتی متر است که در طول قلعه امتداد یافته و به عنوان محور، معبرهای باریک دیگری به صورت متقاطع از آن منشعب می گردد و به خانه های مسکونی راه می یابد، به نحوی که در حالت ایستاده عبور از آن مقدور نیست. مهم ترین مزیت این اقدام در نظر دریافت مسائل امنیتی و تدافعی در قلعه بوده است، زیرا از سرعت حرکت هر بیگانه، یا مهاجمانی که نفوذ به داخل قلعه داشتند، جلوگیری می نموده و مانع حرکت منظم و سریع آنان می شده.

بیشتر خانه های قلعه دارای راه پله و اتاق های نسبتاً عظیم است که برای سکونت مناسب بوده، همچنین در طبقه زیرین اتاق ها نیز انبار ایجاد شده و در بعضی نقاط نیز تقسیم بندی فضا برای سیلو کردن غلات و ادویه و دیگر مایحتاج برای یک اقامت طولانی در قلعه تعبیه شده بود.

از دیگر بخش های این قلعه تاریخی می توان به بخش تحتانی اشاره نمود. در این طبقه، قلعه بر بستری صخره ای همان گونه که در قبل ذکر شد واقع شده، در گذشته از این بخش، به منظور نگهداری دام و احشام و علوفه موردنیاز، استفاده می شده.

در بخش شمال شرقی قلعه میدان گاهی واقع شده که در این میدان چاهی عمیق وجود دارد، که در دل بستر صخره ای با پلان چهارگوش حفر شده، که احتمالاً برای ورود و خروج اضطراری استفاده می شده است.

در 10 سال گذشته با اختصاص اعتبار از منابع دولتی در راستای حفظ و احیاء آثار تاریخی توسط معماران برجسته بومی و با نظارت کارشناسان فنی میراث فرهنگی شهرستان نطنز، اقدامات مرمتی ویژه در بخشی از این بنا همچون: بدنه سازی، استحکام بخشی و پوشش سقف های اتاق ها با تیرهای چوبی و اندود کاهگل پشت بام اجرا شده است.

این اثر منحصربه فرد به شماره 2951 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.

* گزارش از محمدرضا حاجی هادی مدیر روابط عمومی اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان نطنز

وبلاگ باتسک: باتسک: دارالترجمه آنلاین، مترجم متن هوشمند