چرا امام حسین(ع) در قیام عاشورا اهل بیت را به همراه خود می برد؟ - شیوا مارکت

یعقوب توکلی، نویسنده و پژوهشگر تاریخ گفت: در جریان قیام عاشورا سید الشهدا(ع) و اصحابش از مدینه حرکت کردند و به مکه رسیدند و از مکه به سمت کوفه آمدند و در این راستا شاهد حضور خانواده اهل بیت امام حسین(ع) هستیم که حدود 63 تن از زنان همراه سیدالشهدا هستند. در این راستا تعداد مردان به تناوب تغییر نموده و طیف نهایی مردان در بعضی منابع 132 تن و در منبعی متاخر که به واقعه عاشورا نزدیک تر است 72 تن اعلام شده است.

وی در پاسخ به این پرسش که چرا امام حسین(ع) در این قیام عاشورا اهل بیت را نیز همراه خود می برد؟ گفت: در بین منتقدان عاشورا این مساله مطرح است که امام حسین(ع) می خواست روایتگرانی داشته باشد که شاهد عینی ماجرا هستند و این روایت ها را دقیق می نویسند. امام حسین(ع) می توانست لشکرنویس و روایان دیگری داشته باشد اما ترجیح می دهد اهل بیت خود را همراه ببرد.

توکلی ادامه داد: هر روزی که در اسارت طی می شد مسائل و سختی ها بیشتر می شد. شاید یکی از هزاران بلایی که بر سر حضرت زینب(س) رفته در منابع دینی و تاریخی نیامده و ما توصیف درستی از این رویداد نداریم و حافظه تاریخی ما از آن چه که بر سر حضرت زینب آمده بسیار کم است. بعد از عاشورا سپاه اموی که مدینه را تصاحب کردند جنایت و فجایعی رخ داد که قابل وصف نیست. امام حسین(ع) اگر اهل بیت را در مدینه رها می کرد اولین اتفاق که می افتاد دستگیری و اسارت خانواده بود که امام مجبور می شد برای این موضوع خود را تسلیم کند. این واقعیتی است که در فضای تاریخی آن روزگار تجربه شد.

وی اضافه کرد: امام حسین(ع) می گوید من با شما و شما با من می جنگید و به سمت خیمه ها نروید اما آن ها سرها را پیش چشم زنان و بچه ها بریدند. ماموریت خولی این بود که سر امام حسین(ع) را در تنور خشک کند و آن را روی نیزه بگذارد تا بچه ها و اهل بیت ببینند. تصور این اتفاق برای خانواده ها چیست؟ جنگ در عاشورا تمام نشد بلکه تازه آغاز شد و زنان را می بینیم که در گروگان و اسارت دشمن هستند. هنگامی که زنان به اسارت برده شدند ام کلثوم(س) و حضرت زینب(س) در ورودی شهر نان و غذا نخواستند بلکه لباس درخواست کردند. وقتی سفر همراه با اسارت باشد و قاتلان نیز نگهبان اهل بیت باشد هر ظلم و ستمی می تواند انجام بدهد.

توکلی ادامه داد: قیام امام حسین(ع) در کربلا سرانجام پیدا نکرد و یکی از هزاران این واقعه بیان نشده است و ما مدیون این مساله هستیم نه اینکه بخواهیم رنج جامعه را زیاد کنیم بلکه باید در حافظه تاریخی بماند و نقش ببندد که چرا این رخ داده است. ماجرای اربعین حقایق بسیاری را آشکار کرد و در این واقعه تاریخی می بینیم که تمام ملت های منطقه سنت های یکسانی دارند و سخن ها و شعرهایشان یکسان و زبان فهم آنان یکسان است. روح مشترک عاشورایی در تمام سرزمین ها جریان دارد.

وی اضافه کرد: اربعین یک تحول عظیم در دنیا اسلام است و من بر این باور هستم که اتفاق عظیمی در جریان است که ما را در دنیا اسلام پیش خواهد برد. این یک رویداد تاریخی است که روح مشترکی دارد. در هنگامی که مسافران اربعین بار سفر می بندند، شاهد کرامت و عظیمی بیشتری در میان مردم نسبت به یکدیگر هستیم. زیارت اربعین تجربه منحصر به فردی است که در دیگر زیارت ها و آیین های مذهبی نمی بینیم.

سپس بشیر سلیمی گفت: سفرنامه های بسیاری در حوزه حرکت منسجم اربعین نوشته شده اگر چه کافی نیست و باید این راستا ادامه پیدا کند. یکی از مسائلی که در کل روایت ما از عتبات عالیات است این مساله است که موضوعات مذهبی، حدیث، روایات و شور مردم در این مراسم به تصویر کشیده شده اما نکات فنی این عملیات که چطور این مراسم برگزار شده و دست اندرکاران آن چه زحماتی را کشیدند، حوزه حمل و نقل چگونه بوده و چه خدماتی صورت گرفته، اسکان زوار چطور بوده بسیار کم کار شده و باید بیشتر در این زمینه فعالیت کرد.

وی اضافه کرد: اگر در سایت های علمی معتبر مثل نورمگز، سیویلیکا و... جستجو کنید شاید به انگشتان یک دست نرسد که خدمات رسانی به زوار به شکل مقاله نوشته شده باشد اما در حوزه احادیث و شور مردمی کارهای بسیاری صورت گرفته است.

سلیمی در طرح پرسشی به این مساله پرداخت که چرا کتاب های ما در حوزه مذهبی نمی تواند به جایزه دنیای دست یابد و بسیار کم این اتفاق می افتد و گفت: در سفرنامه نویسی مذهبی در حوزه اربعین باید بیشتر از تکنیک های داستان نویسی استفاده گردد. هر چه پیرنگ داستان قوی تر باشد و عناصر داستان نویسی را رعایت کنیم می تواند مخاطبان بیشتری را به سوی خود جلب کند. شاید اگر چنین کتاب هایی منتشر گردد الگویی برای داستان نویسی در این حوزه باز گردد.

وی اضافه کرد: اگر در این کتاب شخصیت ها با هم بیشتر گفت وگو می کردند و احوالات درونی مولف کمتر در آن ذکر می شد بهتر بود. همچنین اگر نگارش کتاب یکدست بود خوانش بهتری داشت. بعضی جاها پاورقی ندارد و اگر پاورقی ها نیز یکدست گردد بهتر است. باید فلسفه علمی اربعین بیشتر مطرح گردد و هنوز جای کار بسیاری دارد.

سلیمی ادامه داد: اربعین عامل وحدت مسلمین دنیا شده است و هر چه از زبان مردم عراق اربعین را روایت کنیم طیف جامعه شناسی مکتب آنال را بالا می برد و این مساله ارزش بسیاری به نوشته های کتاب می د هد.

وی همچنین انتقادهایی را بسیار دقیق به کتاب وارد کرد و از توکلی درخواست کرد که در چاپ های بعدی بتواند این موارد را در کتاب جای دهد.

پاسخ به نقدها

توکلی نیز در پاسخ به انتقادها گفت: من می خواستم روایت عینی خود را از اربعین بنویسم و درصدد ترسیم عملیات دولت و سازمان حج و زیارت در این کتاب نبودم. در کتابی که پیش تر نوشته بودم به این مساله پرداخته بودم. نگارش این سفرنامه با مسائلی همراه بود بعضی از دوستان حتی نمی خواستند نامشان در کتاب بیاید. بعضی از موسسه ها نیز جوابگوی پرسش های ما نبودند. حتی دوستانی که از این مراسم عکس گرفته بودند در انتشار این کتاب عکسی به ما ندادند!

وی مطرح نمود: همان زمان که من مشغول جمع آوری اطلاعات این کتاب در اربعین بودم دانشگاه هاروارد نیز گزارشی از اربعین گردآوری کرد که با تجهیزات بسیار بالایی آمده بودند و من بسیار دست تنها و با دو تن توانستم این سفر را روایت کنم.

تور کانادا: تور کانادا | با تور کانادا سفر کنید، ویزای کانادا، تور کانادا ارزان، قیمت تور کانادا نوروز، بهار، پاییز، تابستان، زمستان 99 را با ما تجربه کنید.