یدو شود سبب خیر گر خدا خواهد! - شیوا مارکت

البته این پیروزیت دست کم از زمان اعلام نامزدی های بخش های مختلف جشنواره چندان دور از انتظار نبود و رکوردشکنی و نامزدی یدو در 13 رشته همراه فیلم بی همه چیز، تا اندازه ای خبر از حال و روز خوب این اثر در مراسم اختتامیه می داد. با این حال شاید کمتر کسی تصور می کرد این فیلم بی ادعا، در دو بخش بهترین فیلم و بهترین کارگردانی، رقبای سرسخت و پرچهره تر خود را کنار بزند. اما یدو به کارگردانی مهدی جعفری و تهیه کنندگی محمدرضا مصباح پیروز به انجام این کار شد و به جز این با دریافت چهار جایزه دیگر (سیمرغ های بهترین فیلمبرداری، بهترین صدابرداری، بهترین صداگذاری و دیپلم افتخار بهترین بازیگر نقش اول زن) درمجموع با کسب شش جایزه، پیروز ترین فیلم سی و نهمین جشنواره فیلم فجر لقب گرفت. در گزارش پیش رو، مروری به برخی از برگزیده های بخش های مختلف این دوره داریم و ضمن احترام به نظر و سلیقه هیات داوران (محمد احسانی، ساره بیات، مرتضی پورصمدی، بهرام توکلی، نیما جاویدی، سیدجمال ساداتیان و مصطفی کیایی) و تایید شایستگی برندگان و تبریک به همگی آنها برای این پیروزیت ارزشمند، اما و اگرهای احتمالی موجود را هم بررسی کرده ایم.

بهترین فیلم: یدو به تهیه کنندگی محمدرضا مصباح

بهترین کارگردان: مهدی جعفری (یدو)

مکث: راستش پیش از شروع این دوره جشنواره فیلم فجر، کمتر کسی تصور می کرد این فیلم نوجوان محور و دفاع مقدسی و بی ادعا به کارگردانی مهدی جعفری و تهیه کنندگی محمدرضا مصباح، مدعی اصلی سیمرغ بهترین فیلم باشد. یدو در مقایسه با برخی فیلم های پرزرق و برق این دوره، تا حدودی همان شرایط اعلام 16 فیلم بخش سودای سیمرغ را داشت که نام شان به ترتیب حروف الفبا تنظیم شده بود: فیلم های ابلق و بی همه چیز، در این جدول رده های اول و دوم را به خود اختصاص داده بودند و یدو هم به خاطر حرف ی، در خاتمهی جدول جا خوش کرده بود. وقتی جشنواره شروع شد و مردم و اهالی سینما و رسانه هم فیلم ها را دیدند، باز هیاهوی بیشتر از آن فیلم هایی چون ابلق و بی همه چیز بود و بعد از این دو، شانس هایی برای برخی فیلم های دیگر قائل بودند. و باز در میان آن فیلم های دیگر، تصور پیروزی یدو خیلی سخت بود، اما مهدی جعفری با تجربه ساخت فیلم پیروز 23نفر در فضای دفاع مقدسی و با موضوع نوجوانان، در یدو و در همین فضا، گامی رو به جلو برداشت و فیلمی یکدست ساخت که مخاطب را تا خاتمه با خود همراه می کند.

تنها بازیگر شناخته شده فیلم ستاره پسیانی بود و باقی نقش ها را بازیگران ناشناخته به بهترین شکل ممکن بازی کردند. این فیلم که محصول کانون پرورش فکری بچه ها و نوجوانان است، قصه ماه های اولیه جنگ تحمیلی در آبادان را روایت می کند. چالش میان نوجوان نقش اصلی فیلم (یدو) با مادرش با بازی ستاره پسیانی، نقطه ثقل درام قصه است. با این که آبادان در خطر محاصره از سوی دشمن بعثی و سقوط واقع شده است و خیلی از اهالی، شهر را ترک کرده اند، مادر اصرار به ماندن دارد اما یدو مدام حرف از رفتن خانواده می زند و می خواهد مادر را مجاب کند که بروند. فیلم که اقتباسی از داستان زخم شیر نوشته صمد طاهری است، فضاسازی خوبی دارد و پرسه زنی های یک نوجوان در یک شهر جنگزده و تحول و بزرگ شدن او را با تمرکز روی جزئیات زندگی به خوبی به تصویر می کشد.

شاید اگر از هیاهو و حضور چهره های فیلم هایی چون ابلق، بی همه چیز، تی تی و... بگذریم و نگاهی منطقی و منصفانه به یدو داشته باشیم، آن وقت اعطای سیمرغ های بهترین فیلم و بهترین کارگردانی به این فیلم، غیرقابل هضم و غیرمنتظره نخواهدبود و به شایستگی های آن اذعان خواهیم کرد. مهدی جعفری با کارگردانی یدو ضمن اثبات شایستگی هایش و توانایی اش در کار با بازیگران نوجوان، نشان داد می توان بدون چهره و زرق و برق و هیاهو هم به پیروزیت رسید.

محمدرضا مصباح، تهیه کننده یدو هم برای ساخت این فیلم به سیمرغ بهترین فیلم سی ونهمین جشنواره فیلم فجر رسید. او سال گذشته برای تهیه کنندگی فیلم پوست به کارگردانی برادران ارک هم سیمرغ بلورین بهترین فیلم هنر و تجربه را دریافت کرده بود.

دیگر جوایز یدو

ستاره پسیانی برای بازی در یدو، دیپلم افتخار بهترین بازیگر نقش اول زن جشنواره را دریافت کرد. این جایزه دیپلم افتخار هم از آن موارد غیرقابل هضم جشنواره فیلم فجر است و نشان از تعارف و رودربایستی تاریخی ایرانی ها دارد. اگر داوران به رقابت احترام بگذارند و قواعد بازی را بپذیرند و بلد باشند، باید بدون ملاحظه، یک سیمرغ بلورین در هر بخش اهدا کنند.

این اتفاق در همین بخش بهترین بازیگر نقش اول زن افتاد. اگر از نظر داوران، بازی رویا افشار برای بازی متفاوتش در فیلم مامان، شایسته دریافت سیمرغ بود، دیگر اهدای دیپلم افتخار چه معنایی دارد؟ اگر گمان می کردند بازی پسیانی شایسته دریافت سیمرغ است، جایزه را باید به او می دادند و اگر روی جایزه افشار اصرار داشتند، همین نامزدی پسیانی برای بازی خوبش کفایت می کرد. اگر نظر ما را بخواهید، به نظر بازی ستاره پسیانی، شایستگی بیشتری برای دریافت سیمرغ داشت. تفاوت سنی نقش و ادای درست لهجه جنوبی و درک و ارائه صحیح از موقعیت سخت شخصیت مادر، از امتیازات بازی پسیانی در یدو است.

یدو همچنین در بخش های بهترین فیلمبرداری، بهترین صدابرداری و بهترین صداگذاری هم سیمرغ دریافت کرد.

در بخش بهترین فیلمبرداری، مرتضی نجفی برای فیلمبرداری دو فیلم یدو و روشن، برنده سیمرغ شد. سختی صحنه های جنگی و تحرک دوربین در یدو و نورپردازی خلاقانه و فیلمبرداری خوش رنگ ولعاب در روشن، از برگ های برنده نجفی در این دو فیلم برای دریافت جایزه است. هرچند فیلمبرداری درخشان فرشاد محمدی برای تی تی هم شایستگی رسیدن به سیمرغ را داشت.

سیمرغ بهترین صدابرداری هم به رشید دانشمند برای فیلم های یدو و زالاوا رسید که چون و چرایی درباره آن وجود ندارد.

امیرحسین قاسمی هم برای یدو، سیمرغ بهترین صداگذاری را دریافت کرد. درباره شایستگی سیمرغ این بخش هم تردیدی وجود ندارد، چراکه قاسمی با صداگذاری سه فیلم یدو، زالاوا و خط فرضی، به نوعی با خودش هم رقابت می کرد.

بهترین فیلم از نگاه تماشاگران: ابلق به تهیه کنندگی محمدحسین قاسمی

مکث: نرگس آبیار از همان فیلم دومش شیار 143، رگ خواب مخاطب را به دست آورده و می داند چطور قصه هایی مخاطب پسند روایت کند. فیلم های او به جز این که نظر به مخاطبان خاص و منتقدان دارد، از تماشاگران هم غافل نیست و این یکی از برگ های برنده اوست. سینمای ایران به فیلمسازانی همچون او نیاز دارد که با وجود گرایش به سمت عموم مخاطبان، از کیفیت و استانداردهای سینمایی هم غافل نیستند. ابلق، تازه ترین ساخته سینمایی او به تهیه کنندگی محمدحسین قاسمی هم واجد چنین ویژگی ای است و از همان ابتدای حضور در جشنواره هم مشخص بود که از فیلم های موردعلاقه تماشاگران خواهد بود. حضور چهره هایی چون بهرام رادان، الناز شاکردوست و هوتن شکیبا هم در این زمینه مزید علت شد. رقابت تنگاتنگ ابلق با فیلم هایی چون شیشلیک به کارگردانی محمدحسین مهدویان و بی همه چیز به کارگردانی محسن قرایی در بخش بهترین فیلم آرای مردمی، سرانجام با برتری فیلم آبیار و قاسمی به خاتمه رسید و این فیلم سیمرغ بلورین بهترین فیلم از نگاه تماشاگران را به دست آورد. قاسمی چند سال قبل با فیلم نفس ساخته آبیار هم این جایزه مهم را دریافت کرده بود. هرچند اما و اگرهایی هم درباره سیمرغ مردمی این دوره مطرح شده و مهدویان به سوم شدن فیلمش در آرای مردمی اعتراض کرد.

بهترین فیلم از نگاه ملی: تک تیرانداز

مکث: تک تیرانداز به کارگردانی علی غفاری که کامبیز دیرباز در آن نقش شهید عبدالرسول زرین را بازی می کرد، در این دوره عنوان بهترین فیلم از نگاه ملی را به خود اختصاص داد. از آنجا که این فیلم، روایتگر بخش هایی از زندگی و رشادت های یک قهرمان ملی بود، می توان تردیدی درباره اعطای این سیمرغ به تک تیرانداز مطرح نکرد، هرچند می شد به گزینه های دیگری چون منصور به کارگردانی سیاوش سرمدی (درباره شهید منصور ستاری و خدمات او برای پیشرفت صنایع دفاعی و هوایی کشور) و حتی مصلحت به کارگردانی حسین دارابی هم فکر کرد.

بهترین بازیگر نقش اول مرد: رضا عطاران (روشن)

مکث: بااین که عطاران ازجمله بازیگران خوب سینمای ایران است و بارها این خوب بودن را چه در کیفیت بازی ها و چه در گیشه به رخ کشیده، اما به شکل عجیبی چندان حقانیت این دو سیمرغی را که در بخش بهترین بازیگر نقش اول مرد در جشنواره فیلم فجر به دست آورده نداشته است! اولین سیمرغ را برای طبقه حساس گرفت، آن هم در سال بازی نوید محمدزاده در عصبانی نیستم و حالا هم برای فیلمی این جایزه را دریافت کرد که حرف های جدی درباره خوب بودن آن مطرح است، یعنی روشن. اگر داوران از بازی عطاران در یک نقش جدی، ذوق زده شدند، ظاهرا نمونه های قبلی و بهتر او مثل دهلیز را ندیدند. به نظر بازی درست و به اندازه و تلخ وشیرین عطاران در شیشلیک، شایستگی بسیار بیشتری برای نامزدی و حتی دریافت سیمرغ داشت. اما از میان نامزدهای فعلی، نوید پورفرج در زالاوا می توانست سیمرغ بازیگری نقش اول مرد را به خانه ببرد.

بهترین بازیگر نقش مکمل زن: گلاره عباسی (ابلق)

مکث: در این بخش هم آن ذوق زدگی و فریب دسته جمعی داوران رخ داد و باوجود این که گلاره عباسی، بازی خوب و به اندازه ای در ابلق داشت اما ظاهرا گریم متفاوت او بیشتر نظر داوران را به خود جلب کرد. هرچند این مورد مطلق و قطعی نیست و نمی توان از تفاوت نقش عباسی و بازی خوبش به سادگی گذشت. بااین حال گیتی معینی، همبازی اش در ابلق، شایستگی بیشتری برای دریافت سیمرغ در این بخش داشت.

بهترین بازیگر نقش مکمل مرد: پوریا رحیمی سام (زالاوا)

مکث: یکی از درست ترین سیمرغ های اعطاشده در این دوره. پوریا رحیمی سام که از مستعدترین چهره های برخاسته از تئاتر است در این سال ها در فیلم و سریال ها به خوبی رشد کرد و درخشید و بازی متفاوتش در نقش آمردان (یک جنگیر) در زالاوا، واقعا شایسته دریافت سیمرغ بود. در میان نامزدهای این بخش باید به وحید رهبانی (مصلحت) هم اشاره کرد که البته باید به عنوان نقش اصلی فیلم نامزد می شد.

بهترین طراحی لباس: مارال جیرانی (بی همه چیز)

مکث: تعدد شخصیت های اصلی و فرعی و همخوانی لباس ها با آنها به ویژه لباس لی لی نظریان با بازی هدیه تهرانی ازجمله دلایل اعطای سیمرغ این بخش به جیرانی است اما به نظر محمدحسین کرمی، طراح لباس فیلم های شیشلیک (همراه بهزاد جعفری طادی) و زالاوا، شایستگی بیشتری برای دریافت این جایزه داشت. هردوی این فیلم ها شلوغ و پر کاراکتر بودند و بخش مهمی از فضاسازی آنها هم به لباس های خاص شخصیت ها برمی گشت که به خوبی در خدمت قصه بودند ازجمله جامه های متحدالشکل در شیشلیک که جهان ایزوله قصه را تقویت می کرد و همین طور لباس شولا طور آمردان و دیگر شخصیت های اصلی و فرعی زالاوا که تبدیل به نشانه ها و نمادهای تصویری فیلم شده اند.

بهترین طراحی صحنه: سهیل دانش اشراقی (روزی روزگاری آبادان)

مکث: همه نامزدهای این بخش در حد و اندازه سیمرغ بودند. مرور اجمالی فیلم های بی همه چیز (امیرحسین قدسی)، یدو (آیدین ظریف)، ابلق (دکتر محمدرضا شجاعی)، مصلحت (بهزاد جعفری طادی)، روزی روزگاری آبادان و روشن (سهیل دانش اشراقی)، نشان از اهمیت کار طراحی صحنه دارد. به نظر می آید یکی از سخت ترین داوری ها در همین بخش اتفاق افتاده باشد. سرانجام سیمرغ، قسمت دانش اشراقی برای روزی روزگاری آبادان شد. به دلیل شرایط کرونایی و سختی تولید، آبادان فیلم در تهران ساخته شد و گروه طراحی صحنه به خوبی حس و حال آبادان ابتدای دهه80 را در همراهی با قصه به مخاطب منتقل کرد. آن سکانس فرود موشک عمل نکرده روی سقف خانه مصیب هم نقش مهمی در جلب توجه داوران به این فیلم در بخش طراحی صحنه داشت.

بهترین چهره پردازی: ایمان امیدواری (ابلق)

مکث: باوجود گریم های خوب فیلم های شیشلیک (شهرام خلج) و یدو (عباس عباسی) که از نامزدهای این بخش بودند، اعطای سیمرغ چهره پردازی به ابلق، انتخاب درستی به نظر می رسد. گریم امیدواری به قدری در این فیلم خوب بود که باعث بیشتر دیده شدن بازی گلاره عباسی شد. چهره های شاکر دوست، شکیبا و رادان هم متفاوت گریم شدند و باعث ارتقای حس و حال بازی شان شد.

بهترین فیلمنامه: آیدا پناهنده و ارسلان امیری و تهمینه بهرام (زالاوا)

مکث: تی تی و زالاوا از بهترین فیلم های سی و نهمین دوره جشنواره فیلم فجر بودند، فیلم هایی که با همکاری درخشان زوج هنرمند، آیدا پناهنده و ارسلان امیری شکل گرفت و ساخته شد و واقعا حیف بود این دو و فیلم هایشان، این دوره را دست خالی ترک کنند. آنها در میان سه نامزد بخش فیلمنامه برای این دو فیلم نامزد دریافت جایزه بودند و تنها رقیب شان، آرش انیسی برای نگارش فیلمنامه مامان بود. درنهایت امیری و پناهنده و تهمینه بهرام برای نوشتن فیلمنامه زالاوا، جایزه بهترین فیلمنامه را به دست آوردند درحالی که به نظر می رسید فیلمنامه تی تی، ایده و راستا روایتی جذاب تری داشت و برای دریافت سیمرغ شایسته تر بود. یکی از بامزه ترین لحظات تاریخ اختتامیه جشنواره فیلم فجر هم در لحظه دریافت سیمرغ توسط امیری پیش آمد که با دو سیمرغ در دست با مارال جیرانی (برنده سیمرغ طراحی صحنه) تصادف کرد و نزدیک بود سیمرغ او و پناهنده از دستش بیفتد اما امیری سیمرغ ها را مهار و از شکستن آنها جلوگیری کرد و تنها لوح های افتخار از دستش روی زمین افتاد. او بعدازاین صحنه پشت تریبون قرار گرفت و گفت: اگر سیمرغ ها می شکست، همسرم (پناهنده) مرا به خانه راه نمی داد.

منبع: علی رستگار - سینما / روزنامه خبرنگاران

کالارنا: کالارنا | تا حالا از ارزانترین فروشگاه اینترنتی خرید کردید؟