10 فیلم عظیم بیلی وایلدر که شاید هرگز ندیده باشید - شیوا مارکت

نکته جالب اینجاست که وقتی با آدم های مختلف درباره بیلی وایلدر و فیلم هایش حرف می زنیم، فیلم هایی از او هستند که یا مردم نمی شناسند یا اگر هم اسمشان را شنیده اند نمی دانند که کارگردانشان بیلی وایلدر بوده است. این فهرستی از 10 فیلم عظیم بیلی وایلدر است که شاید هرگز ندیده باشید. فیلم هایی که البته به نسبت شهرت وایلدر و فیلم آپارتمان مهجور محسوب می شوند.

1. زندگی خصوصی شرلوک هولز (The Private Life of Sherlock Holmes)

• بازیگران: رابرت استیفنز، کریستوفر لی، کالین بلیکلی
• سال ساخت: 1970

تفسیری گستاخانه در بازآفرینی کاراکتری که به طرز غیرقابل باوری برای همه نامی آشناست. فیلمی که هنوز به طرز باورنکردنی تر و تازه و هیجان انگیز است. نکته ای که درباره آن جالب است فیلم وقتی ساخته شد که پیتر کوشینگ نقش شرلوک هولمز را در یک سریال تلویزیونی پیروز ایفا نموده بود.

هر چند نقش آفرینی کوشینگ در نقش شرلوک هولمز درخشان است اما تصویر رابرت استیفنز در فیلم وایلدر دوست داشتنی تر است. به نظر می رسد بیشتر روی همان مسیری است که آرتور کانن دویل درباره این شخصیت نوشته است. بازی کریستوفر لی در نقش مایکرافت هم الهام بخش است.

اما دلیل دیگری که می شود دیدن این فیلم را توصیه کرد این است که در حقیقت بندیکت کامبربچ را به ما هدیه داد. استیون موفات و مارک گتیس نویسند گان سریال شرلوک می گویند که این فیلم وایلدر تاثیر عمیقی رویشان داشته است. این فیلم یکی از بهترین جفت های هولمز/واتسون را دارد که فقط زوج جرمی برت/دیوید برک توان مقابله با آن را دارد.

فیلم داستان هولمز است که حوصله اش سر رفته و پرونده گابریل والادون را قبول می نماید تا دنبال شوهرش بشود و نتیجه اش رسیدن به هیولای اسطوره ای می شود.

2. بازداشتگاه شماره 17 (Stalag 17)

• بازیگران: ویلیام هولدن، دان تیلور، اوتو پره مینجر
• سال ساخت: 1953

آموزشگاه اسکار گاهی با دادن جوایز به نامزد درست در زمان درست مشکل دارد. کری گرانت (هیچ اسکاری نبرده)، جیمز استوارت (اسکارش را برای داستان فیلادلفیا گرفت) و جان وین (شاید باورتان نشود برای شجاعت واقعی اسکار گرفت و برای جویندگان حتی نامزد هم نشد). خیلی ها دیگر می توانند شاهد این مدعا باشند.

• تماشاگران اگر کمدی را نپسندند تخم مرغ پرت می نمایند

این مورد البته در خصوص اسکار ویلیام هولدن برای بازداشتگاه شماره 17 صدق نمی نماید. هر چند هولدن برای بازی در فیلم سانست بلوار اسکار نگرفت اما نمی شود گفت که اسکار فیلم بازداشتگاه شماره 17 جبران آن اشتباه آموزشگاه بوده چون هولدن در فیلم درخشان است و واقعا استحقاق بردن اسکار را دارد.

باید نگاه دوباره ای به این فیلم بیاندازید وقتی متوجه می شوید که سلطان کمدی سازی این فیلم به شدت جدی درباره جنگ و زندان را ساخته است. بدون این فیلم احتمالا فرار عظیم، دوازده خبیث یا خیلی از فیلم های فرار از زندان دیگری که به ذهنتان می رسد وجود نداشت. فیلم بعد از تمام شدن جنگ کره پخش شد و کار هنری شجاعانه ای شبیه سانست بلوار است.

وقتی دو زندانی آمریکایی جنگ جهانی دوم در حال فرار کشته می شوند ژنرال مسئول بازداشتگاه به ستوان سفتون مشکوک می شود که خبرچینی می نماید.

3. یک، دو، سه (One, Two, Three)

• بازیگران: جیمز کاگنی، هورس بوچهولتز، پاملا تیفین
• سال ساخت: 1961

فیلمی که درس تاریخ سینما را تغییر داد. نه فقط چون اولین فیلمی است که به دیوار برلین اشاره می نماید بلکه فیلم انتهای بر کارنامه پربار بازیگر جیمز کاگنی است. کاگنی برای چیزی حدود 30 سال در سینما فعالیت داشت. برنده جایزه اسکار بود. در فیلم های موزیکال می توانست بخواند و برقصد و شمایل کاراکتر گنگستر در سینما بود. چطور ممکن بود یک کمدی دیوانه وار این غول را شکست دهد؟

کاگنی علیرغم همه اعتبار و استعدادش بازیگر متزلزلی بود چون به این نقطه از کارنامه اش که رسید در حفظ کردن دیالوگ ها مشکل داشت. او آن قدر باهوش بود که بداند با توجه به پولی که دارد بهتر است از کار کناره گیری کند.

در انتها فیلم مونولوگ باورنکردنی هست که باید فهرست مفصلی از کارهایی که باید انجام بشود را بگوید. جیمز کاگنی قسم خورده بود که اگر این سکانس را در یک برداشت ندریافتد از سینما کناره گیری کند. اما چندین برداشت دریافتد تا انتها این سکانس از کار درآمد. این سکانس احتمالا بهترین کار نویسندگی وایلدر است و خدا می داند که کاگنی چطور بعد از دریافت آن نابود شد اما هنوز هم بهترین قطعه کارگردانی وایلدر هم به شمار می رود.

کاگنی بعد از آن فقط در چند فیلم تلویزیونی و رگتایم ظاهر شد اما این یکی از بهترین فیلم های وایلدر و از بهترین فیلم های کاگنی است.

داستان مدیر اجرایی کارخانه کوکاکولا در آلمان غربی که دختر مدیرش عاشق کمونیستی از آلمان شرقی شده است.

4. تک خال در حفره (Ace In the Hole)

• بازیگران: کرک داگلاس، رابرت آرتور
• سال ساخت: 1951

هم فیلم عجیبی برای وایلدر به شمار می رود و هم نه. به هر حال وایلدر همواره به محرکه های انسانی علاقمند بود و به خصوص انگیزه هایی که آدم ها را در دوراهی اخلاقی قرار می داد. یک گزارشگر بی پروا که اهمیت چندانی به خوب و بد نمی دهد می خواهد از غاری که یک مرد محلی در آن گرفتار شده گزارش درجه یکی تهیه کند. کرک داگلاس در نقشی بازی می نماید که می توان آن را نقش شمایل ساز خواند. او مردی است که همواره در آستانه انفجار است.

نکته جالب تک خال در حفره این است که می تواند نسخه برونگرایانه غرامت مضاعف قلمداد شود. با این تفاوت که این بار فیلم را از نقطه نظر آدم شریر داستان می بینیم. اما در فیلم های وایلدر آدم های شریر هیچ وقت کاملا شریر نیستند. این فیلم درباره تغییر و تحول چاک (با بازی کرک داگلاس) است. به شیوه پیچیده خودش چاک کوشش دارد کفاره گناهانش را بدهد اما در نهایت نمی تواند. کوشش می نماید اعتراف کند که مرتکب قتل شده اما نمی تواند. این فیلم شاید به بقیه آثار وایلدر ربطی نداشته باشد اما قطعا ارزشش را دارد برایش وقت بگذارید.

5. فدورا (Fedora)

• بازیگران: ویلیام هولدن، مارتا کلر
• سال ساخت: 1978

حرف زدن درباره این فیلم کار دشواری است. اما این یکی را هم می شود مکمل فیلم سانست بلوار به حساب آورد. کارگردانی که کوشش دارد کارنامه اش را احیا کند می خواهد بازیگر بازنشسته را متقاعد کند که از بازنشستگی بیرون بیاید و در آخرین فیلم او بازی کند.

پیچش ها و چرخش های داستانی زیادی در فدورا وجود دارد. تقریبا بیشتر از بقیه فیلم های وایلدر. هم این فیلم و هم سانست بلوار درباره فیلمسازی است. جایی که پای جنایت وسط می آید ماجرا خودکشی است. هر دوی آن ها درباره کسی است که به تله افتاده. نکات قابل مقایسه بین دو فیلم خیلی زیاد است. به همان نسبت تفاوت هایشان هم زیاد است. تفاوت هایی که به دوره های مختلف سنی کارگردان برمی شود.

این یکی از فیلم های استادانه وایلدر است که به طرز غیرقابل توضیحی به فراموشی سپرده شده است.

6. پنج گور تا قاهره (Five Graves to Cairo)

• بازیگران: آن بکستر، فرانچوت تون، آکیم تامیروف
• سال ساخت: 1943

دسیسه ای در طول جنگ جهانی دوم اتفاق می افتد. یک افسر انگلیسی تحت پوشش داریم که از یک حمله خطرناک جان سالم به در برده است. او کوشش دارد تا ژنرال رومل را که از قضا در همان دهکده ای است که او پناه گرفته، گول بزند و پیامش را به متفقین برساند.

بیلی وایلدر در این فیلم از بازیگرانش به خصوص فرانچوت چیزی بیرون کشیده که برجسته و بی نظیر است. یک جور خاصی سرسختی در آن ها دیده می شود که برای نقش هایشان مناسب است.

به علاوه فیلم یکی از ویژگی های جالب توجه وایلدر را برجسته می نماید: حسی که او به تاریخ دارد. او سال 1943 فیلم را ساخت در جایی که رومل شیطان محسوب می شد. وسط جنگ جهانی دوم بودند و او یکی از مهم ترین ژنرال های جنگ را شخصیت خبیث فیلم خودش کرد؟ نابغه ای به تمام معنی بود. فیلم تریلری الهام بخش است.

7. ماژور و مینور (The Major and the Minor)

• بازیگران: جینجر راجرز، ری میلاند
• سال ساخت: 1942

جینجر راجرز می خواهد از شهر نیویورک بیرون برود. اما پول کافی برای بازگشت به خانه ندارد. در نتیجه کاری می نماید که هر انسانی با عقل سلیم لابد انجامش می دهد! او لباس های قدیمی اش را می پوشد و وانمود می نماید که یک دختر 12 ساله است و بلیت نصف قیمت می گیرد!

وقتی فیلم را ببینید منطقی به نظرتان می رسد و منطقی است چون یکی از کارهای بیلی وایلدر است. این فیلم اول کارنامه وایلدر است.

راجرز در طول مسیرش با یک مربی ارتش برخورد می نماید که ری میلاند بازیگر نقش اوست و عاشقش می شود.

• 10 فیلم برجسته تاریخ سینما به انتخاب کارگردان پدرخوانده

وایلدر پیش از این به عنوان دستیار کارگردان فیلم هایی را کارگردانی نموده بود اما این فیلم شروع کارنامه وایلدری اوست. او وسط طوفان آدم های عظیم بود و توانست در دوران هیچکاک، هاکس، فورد، استرجس و کیوکر راهی پیدا کند تا مهر خودش را به سینما بزند. هیچ دوره ای برای سینما درخشان تر از این دوره نبوده است. این فیلم کوچک معصومانه ای است که وایلدر ساخته اما اگر وایلدر را دوست دارید باید آن را ببینید.

8. پیشنهاد خارجی (A Foreign Affair)

• بازیگران: مارلن دیتریش، جین آرتور، جان لاند
• سال ساخت: 1948

مارلن دیتریش خودش یک شمایل است. یک سبک و مد است. وقتی نوبت به برندسازی می رسد و البته بازیگری او نابغه ای واقعی است. و حالا وایلدر چه نموده؟ او را تبدیل به یک هیولا در فیلم نموده است. جنگ باعث شده که وایلدر بتواند این کار را انجام بدهد و لهجه مارلن دیتریش هم کار را برایش ممکن نموده است.

خط اصلی داستان برمبنای هویت اشتباهی است. تصویری که جین آرتور از یک بازرس دپارتمان جنگ ارائه می دهد الهام بخش است. شگفتی های زیادی در این فیلم وجود دارد که با هر بار دیدن می توانید بخشی از آن ها را کشف کنید.

داستان فیلم در برلین اشغالی می گذرد و یک کاپیتان ارتش که بین یک خواننده کافه که سابقا نازی بوده و زنی که عضو کنگره است و او را زیر نظر دارد، گیر نموده است.

9. صفحه اول (The Front Page)

• بازیگران: جک لمون، والتر ماتئو
• سال ساخت: 1974

این فیلم بیشتر از هر چیزی به شیمی میان زوج جک لمون و والتر ماتئو برمی شود که احتمالا یکی از عظیمترین زوج های تاریخ سینما هستند. قصه این فیلم را پیش تر هاوارد هاکس بی نقص و به کمال در فیلم منشی همه کاره او تصویر نموده بود. با تغییری که خودش در قصه داد و هیلدی را تبدیل به زن کرد.

با این حال وایلدر دوباره آن را ساخت و به پیروزیت هم رسید. او طبق ریشه های داستان هیلدی خبرنگار را مردی با بازی جک لمون کرد. از قصه به ماجرای مردان غرغرو رسید که بامزه از کار درآمده است. این فیلم آخرین باری است که این دو غول بازیگری با هم تیم شدند.

داستان گزارشگری به نام هیلدی که می خواهد با زنی به نام پگی ازدواج کند و روزنامه را ترک نموده و کار دیگری برای خودش دست و پا کند. در همین حین یک محکوم به مرگ از زندان فرار می نماید و سردبیر می خواهد هیلدی گزارش این ماجرا را بنویسد.

10. ایرما خوشگله (Irma La Douce)

• بازیگران: جک لمون، شرلی مک لین
• سال ساخت: 1963

بعد از پیروزیت بی نظیر فیلم کمدی آپارتمان بار دیگر جک لمون و شرلی مک لین در فیلمی از بیلی وایلدر روبه روی هم قرار دریافتد. این فیلمی است که در آن موسیقی و آواز زیادی داریم ولی موزیکال نیست. نمایش موزیکال ایرما خوشگله در صحنه تئاتر با استقبال فوق العاده ای روبه رو شده بود اما وایلدر تصمیم گرفت نسخه غیرموزیکال آن را بسازد. ماجرا این نبود که مک لین و لمون نمی توانستند بخوانند. بلکه وایلدر می خواست روی طرح داستانی تمرکز بیشتری داشته باشد.

این دوره ای بود که وایلدر روی صحنه تئاتر متمرکز بود و از نمایشنامه ها اقتباس های سینمایی مثل خارش هفت ساله و یک، دو، سه ساخت.

داستان یک افسر پلیس در پاریس که عاشق زنی نامناسب می شود. او می خواهد زن را از منجلاب زندگی اش بیرون بکشد در نتیجه تصمیم می گیرد پول مورد احتیاج برای زندگی او را تامین کند.

منبع: Taste of Cinema

مجله واحدی: مجله واحدی: مجله گردشگری و مسافرتی