امارت تاریخی قلعه سرخ یا لال قلعه در هندوستان

به گزارش شیوا مارکت، قلعه سرخ یا لال قلعه یکی از بزرگترین مراکز گردشگری در شهر دهلی پایتخت هندوستان می باشد. در زبان هندی لال به معنی سرخ میباشد که به دلیل استفاده از سنگ های سرخ در ساخت آن به این نام خوانده می گردد.

قلعه سرخ یا لال قلعه به دستور شاه دنیا پادشاه پنجم گورکانی در زمانی که پایتخت خود را از آگرا به دهلی تغییر داد ساخته شد. ساخت بنای قلعه سرخ یا لال قلعه به مدت 9سال طول کشید.

قلعه سرخ در جوار رود یامونا واقع شده و به شکل یک هشت ضلعی نامرتب که از طریق دیواری از سنگ های سرخ احاطه شده است ساخته شده است.

بنای قلعه سرخ یا لال قلعه از اجزای مختلفی تشکیل شده است از جمله دروازه لاهور که نامش از شهر لاهور پاکستان گرفته شده است و یا مسجد مروارید که از مرمر سفید ساخته شده و در ساخت آنها از معماری اسلامی الهام گرفته شده است. در جای جای قصر سرخ می توانید نوشته هایی به زبان فارسی را مشاهده کنید که البته متاسفانه بخش زیادی از این کتیبه ها تخریب شده اند. هرسال در 15 آگوست که روز استقلال هند از انگلستان است، نخست وزیر هند پرچم ملی کشور را بر فراز قلعه سرخ یا لال قلعه بالا برده و سخنرانی می نماید.

قلعه سرخ یا لال قلعه بطور کلی دارای 254 هکتار مساحت بوده و دیوارهای دفاعی آن حدود 2.4 کیلومتر طول دارند. این دیوارها در بخش منتهی به رودخانه 18 متر و در بخشی که به سمت شهر است، 33 متر ارتفاع داشته و نقش مهمی در دفاع از مجموعه داشته اند.

قلعه سرخ در سال 2007 در فهرست میراث دنیای یونسکو به عنوان اثر معماری مشترک تمدن های هندو، ایرانی، اسلامی و تیموریان ثبت شده و نقش مهمی را در فضای سیاسی اجتماعی و تاریخی شهر دهلی داراست. قلعه سرخ یا رد فورت دهلی را با قلعه دیگری که به همین نام مشهور است و در آگرا در نزدیکی دهلی ساخته شده، نباید اشتباه گرفت.

بخش های محتلف قلعه سرخ یا لال قلعه

این بنا شامل بخش ها و اجزاء محتلفی است که مشهورترین آن ها عبارتند از:

- دروازه لاهور (Lahore Gate): دروازه لاهور که دروازه اصلی قلعه سرخ به شمار می آید و نامش را از شهر لاهور واقع در پاکستان گرفته است.

- دروازه دهلی (Delhi Gate): دروازه دهلی نام دروازه ای در قلعه سرخ است که به سوی دهلی کهنه بوده است.

- دروازه فیل (Elephant Gate): یکی دیگر از دروازه های لال قلعه دروازه فیل نام دارد. دروازه ای که مقابلش دو مجسمه باشکوه سیاه رنگ از فیل قرار داشته که بعدها در 1856 توسط اورنگ زیب تخریب می شوند و هم اکنون پس از بازسازی در موزه ممتاز محل قرار دارند.

- چاتاچوک (Chatta Chowk): چاتاچوک یا بازار سرپوشیده، که بازاری بوده است بین دروازه اصلی و قلعه سرخ که اکنون محل تجمع دستفروشان برای فروش سوغاتی به گردشگران است.

- نقاره خانه (Naqqar Khana) یا نوبت خانه (Naubat Khana): که بر فراز دروازه لاهور و مقابل چاتاچوک قرار گرفته و از آنجا 5 بار در روز یا هنگام ورود شاه یا شاهزادگان و خانواده سلطنتی نقاره می زده اند. این بنا در قله سرخ یا لال قلعه بیش از 30 متر طول و 20 متر عرض دارد و کلیه بازدیدنمایندگان به جز خانواده سلطنتی، در اینجا پیش از ورود به محوطه اصلی باید از اسب پیاده می شدند.

باغ حیات بخش (Hayat Baksh Bagh): باغ حیات بخش، باغی در قلعه سرخ بوده است که از طریق دو نهر زیبا و فواره های فراوان تقسیم می شده است. متأسفانه اکنون این نهرها خشک است و در آن محل فقط پوشش گیاهی باقی مانده است.

خاص محل (Khas Mahal): که محل خصوصی اقامت شاه بوده مشتمل بر اتاق های خواب، مکان های عبادت، ایوان و باروی موسامان بُرج.

بُرج مثمن (Mussaman Burj): بارویی است در خاص محل و رو به بیرون قلعه که شاه هر روز صبح زود بر فراز در انظار عموم ظاهر می شده است.

نهر بهشت (Nahr-i-Behisht): نهر بهشت در قلعه سرخ محل اقامت شخصی شاه بوده است که شاه بر ایوان آن می نشسته و بر رود یامونا نظاره می نموده است. در این قصر نهرهایی که از رود یامونا منشعب می شدند جاری بوده است.

دیوان عام (Diwan-i-Am): که حیاط بیرونی مستقل و عظیمی است که با سنگ های مرمر سفید فرش شده و شاه با ایده ای شبیه به بار عام سلیمان، بر روی ایوانی در روی دیوار شرقی می ایستاده و با عموم دیدار می نموده است.

کرسی (Qursi) یا تخت شاهی: که مقابل دیوار داخلی دیوان عام قرار گرفته است و سکوی عظیم و شکوهمندی است به ابعد بیش از 2 در 1 و ارتفاع 3 متر از کف ایوان عام. این تخت از سنگ مرمر با حجاری های ظریف و جوتهر نشان ساخته شده که در 1857 جواهراتش را خارج نموده اند. شاه از فراز آن به صحبت و درخواست وزرا یا مردم گوش می داده است.

قلعه سرخ در سال 2007 در فهرست میراث دنیای یونسکو به ثبت رسید

لال پرده (Lal Pardah) یا پرده قرمز: که درگاهی است در سمت چپ دیوان عام که پرده سرخ رنگی از آنجا آویزان بوده است و فقط شاه و نزدیکانش حق عبور از این پرده را داشته اند. این حق انتشار عظیمی محسوب می شده است.

دیوان خاص (Diwan-i-Khas): دیوان خاص در قلعه سرخ که محل دیدار های خصوصی شاه بوده و جلسات حکومتی در آنجا برگزار می شده و تماماً از سنگ مرمر سفید ساخته شده است. بر روی ستون های مرمری این بخش، نقوش گیاهی زیبایی با طلا کار شده و سقف چوبی کنونی، پوششی از نقرهٔ زرکوب داشته است.

میزان عدالت (Scale of Justice): میزان عدالت یکی دیگر از بخش های قلعه سرخ یا لال قلعه است. میزان عدالت نقش ظریف و جواهر نشانی است از ماه و ستاره و ترازو که میان تسبیح خانه و خوابگاه بر روی سنگ مرمر نقش نموده اند. هدف شاه از اینکه دستور داده چنین نقشی را پیاده نمایند این بوده که نشان دهد عدالت او از میزان و تساوی برخوردار است.

ساوان و بادان (Sawan and Bhadon): نام دو عمارت کلاه فرنگی برای آب است که از نام دو ماه از فصل باران گرفته شده و در پس دیوار مخازنی برای آب دارند که تز این دو بنای قرینه داخل نهرها جاری می شده است.

ظفر محل (Zafar Mahal): در قلعه سرخ یا لال قلعه ساختمانی وجود دارد از سنگ قرمز، که بین بناهای ساوان و بادان در میان استخری از آب واقع است که توسط بهادر شاه آخرین امپراتور گورکانی ساخته شده است. در شرق آن پلی چوبی وجود داشته که هم اکنون اثری از آن نیست.

حمام (Hammam): حمام، یکی دیگر از بخشهای قلعه سرخ است که در واقع حمام عظیم شاهی است با بنایی مستقب و تزئینات داخلی شامل مجراها و حوضچه های مختلف برای آب گرم و سرد.

زنانه (Zenana) یا اندرونی: که در جنوبی ترین بخش قلعه سرخ (لال قلعه) واقع است و محل اقامت زنان شاه بوده است. شامل ممتاز محل (Mumtaz Mahal) که اکنون موزه است و بخش زیبا و عظیم تری به نام رنگ محل (Rang Mahal) به معنی محل رنگ ها است که اقامتگاه همسر اصلی شاه بوده است و با تزئینات طلایی و سقف منقوش و حوض مرمرینی که آب آن از نهر بهشت نغذیه می شده است جذابیتی خاص دارد.

دعوت خانه (Daawat Khana): دعوت خانه کوچکترین بخش بنای قلعه سرخ یا لال قلعه است و در شمالی ترین قسمت آن واقع است و محل اقامت شاهزاده بوده که توسط انگلیسی ها به چایخانه تبدیل شد.

مسجد موتی (Moti Masjid) یا مسجد مروارید: که از مرمر سفید ساخته شده و بعدها در سال 1659 توسط اورنگ زیب جانشین شاه دنیا به عنوان مسجدی خصوصی ساخته شده و به مجموعه اصلی الحاق شده است.

موزه ها: قلعه سرخ یا لال قلعهشامل دو موزه است یکی شامل اشیاء، منسوجات کتاب ها و دست نوشته های تاریخی و هنری است که عمدتاً مربوط یه دوران گوراکانی هند یا ایران است و دیگری بیشتر به نمایش جنگ افزارهای قدیمی آن دوران تا زمان اشغال انگلیس تعلق دارد.