ایکوم ایران برای نجات شناورهای چوبی دست به کار شد - شیوا مارکت

داستان چیست؟

سوم آذر 1390 ششمین دوره اجلاس کمیته میراث ناملموس جهانی در شهر بالی دانش سنتی لنج سازی و دریانوردی ایرانیان در خلیج فارس را در فهرست میراث معنوی در خطر یونسکو و البته به عنوان اثری نیازمند پاسدارانه فوری ثبت کرد و بعد از آن قول و قرارهای زیادی برای همان اقدامات پاسدارانه در طول چند سال مطرح شدند و چهار سال یک بار نیز متولیان میراث فرهنگی اقدامات مربوط به این پاسداشت را برای ادامه حیات و ترویجش در کشور به یونسکو ارسال می کردند، اما بعد از گذشت 9 سال از آغاز ماجرا، ناگهان ورق برگشت. بیش از یک ماه قبل در 23 آذر هیات وزیران برنامه جایگزینی شناورهای سنتی تجاری با ظرفیت کمتر از 50 تن را با هدف حذف ابزار قاچاق کالا از دریا، انتقال فعالیت های غیررسمی به رسمی و تجاری، رونق فعالیت های کشتی سازی داخلی و خدمات تعمیر و نگهداری آن ها و نیز افزایش ایمنی دریایی به تصویب رساند.

نکته جالب توجه تر از هر کدام از این اتفاقات، آنجاست که نخست دستور امحا را دادند و دو روز بعد میراث فرهنگی بی خبر از همه جا، از اقدامات پاسدارانه اش در یونسکو دفاع کرد!

دانش سنتی لنج سازی نیز مانند دیگر آیین ها حق حیات دارد

حالا سید احمد محیط طباطبایی، پژوهشگر و رئیس کمیته ملی موزه های ایران نیز مانند چند پژوهشگر و متولی میراث فرهنگی دیگر نسبت به این مصوبه اعلام نارضایتی نموده و بر لزوم استفاده از این لنج ها تاکید دارد.

او می گوید: حدود یک ماه قبل دستورالعملی صادر شده که جلوی فعالیت لنج های سنتی را گرفته و حتی سیستم این لنج ها را مناسب برای خدماتی که برای امور دریا مانند مسافرت و ماهیگیری ندانسته است، هر چند این موضوع در ظاهر یک نوع ارتقای کیفی و کمی سیستم قایقرانی یا کشتی رانی جنوب ایران می تواند محسوب گردد، اما باید به یاد بیاوریم که چند سال قبل لنج سازی ایران یکی از مواردی بوده که در مسکو جهانی شده و این لنج های قدیمی که مهم ترین حاملان مختلف مسایل کالاهای تجاری و فرهنگی در خلیج فارس بوده اند را زیر مجموعه میراث فرهنگی ایران به عنوان یک اثر جهانی معرفی نموده اند.

وی با تاکید بر این که بعد از ثبت جهانی هر نوع اثر تاریخی، باید یکسری اقدامات در جهت حفاظت از میراث فرهنگی و ترویج آن در دستور کار قرار گیرد، ادامه می دهد: وزارتخانه میراث فرهنگی باید جلوی این کار را بگیرد و در این کار مداخله کند، تا از نهایی شدن این مصوبه و از بین رفتن به سرعت این آیین و دانش سنتی جلوگیری گردد.

او با بیان این که از نظر مالی و تجاری این دانش یک مهارت برای ساحل نشینان و بندرنشینان در خلیج فارس بوده که به علت بومی شدن آن توانسته اند ساخت آن را جزیی از زندگی خود قرار دهند، ادامه می دهد: در واقع این لنج ها جزیی از فرهنگ و آیین های مردم جنوب و به عنوان میراث ناملموس مردم تلقی و شیوع پیدا نموده که باید از آن حفاظت کرد.

در مفاد مصوبه امحای لنج های سنتی تجدید نظر کنید

همه اعتراض ها به همین چند نکته ختم نشد، بعد از آن هشدارها و اعتراض های مطرح شده در طول ده روز گذشته تا امروز؛ رئیس ایکوم ایران نیز در نامه ای به وزیر میراث فرهنگی درخواست رسیدگی به این شرایط را نموده است.

اما پیش از این نه تنها محمد حسن طالبیان، معاون میراث فرهنگی وازتخانه میراث فرهنگی اظهار داشت که در نامه ای به دبیر دولت تاکید نموده تا لنج های شناور چوبی که دانش ساخت آن ها در یونسکو شده اند، از قانون امحای شناورهای تجاری مستثنی شوند و حتی پیشنهاد شد این لنج ها کاربری گردشگری به خود بگیرند بلکه شنیده می گردد، وزیر میراث فرهنگی نیز قرار بوده تا در نامه ای به هیات وزیران نسبت به این تصمیم اعتراض نموده و درخواست رفع کردن شرایط مبهم لنج های چوبی شناور را نموده است.

و خاتمه در نامه ای که یکم بهمن سید احمد محیط طباطبایی، رئیس کمیته ملی موزه های ایران (ایکوم) خطاب به علی اصغر مونسان، وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی نوشت، آمده است:

در ارتباط با ابلاغ مصوبه هیات دولت مبنی بر امحای لنج های قدیمی و با توجه به اهمیت اقدامات پاسدارانه اجرا شده توسط سازمان های مردم نهاد فرهنگی با همکاری معاونت میراث فرهنگی، از زمان ثبت دانش سنتی لنج سازی و دریانوردی با لنج ایرانی در خلیج فارس در فهرست آثار جهانی یونسکو و همچنین تایید همین مطلب در دومین گزارش ادواری دولت جمهوری اسلامی ایران در مورد اقدامات پاسدارانه ای که درزمره وظایف دولت و نهادهای مردمی بوده است، در پانزدهمین اجلاس بین الدول پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس یونسکو در آذر 1399، کمیته ملی موزه های ایران از آن مقام محترم خواهان پیگیری موضوع در راستای تجدیدنظر در مفاد مصوبه فوق الذکر با عنایت به ارزش و اهمیت پاسداری و ترویج این دانش سنتی و در معرض خطر است که امر حفاظت از ارزش های تاریخی نوعی رفتار موزه ای مورد انتظار است.

بانیما: قدرت گرفته از سیستم مدیریت محتوای بانیما