بخارا، شهری ایرانی در ازبکستان

به گزارش شیوا مارکت، یکی از مهمترین جاهای دیدنی فرانسه که بعید است تا به امروز تصویر آن را ندیده باشید، بنای طاق پیروزی پاریس است؛ یک طاق سنگی سفید که با ارتفاع 50 متری، در میان میدانی عظیم و شلوغ جای گرفته است. این طاق زیبا در کنار برج ایفل…

هیچ شکی نیست که خیابان شانزلیزه پاریس فرانسه را می توان مشهورترین و معروف ترین خیابان دنیا دانست که در قلب پایتخت نور و عشق کشیده شده است. کمتر کسی پیدا می شود که در تور پاریس شرکت کند اما در طول بلوار شانزلیزه پاریس قدم نزند و…

کلیسای سنت شاپل یکی از شگفت انگیزترین جاهای دیدنی پاریس است که معمولا کمتر توسط جهانگردان تور فرانسه مورد بازدید قرار می گیرد. هنگامی که نام کلیسا و شهر پاریس کنار هم می آیند، کلیسای نوتردام اولین نامی است که در ذهن بیشتر افراد نقش می بندد. اما باید…

مارسی یکی از مقصدهای جهانگردی مهم فرانسه است و سالانه بیش از 5 میلیون جهانگرد برای تماشای جاذبه های جهانگردی مارسی فرانسه، به این شهر سفر می نمایند. مارسی بزرگترین بندر فرانسه است که پس از پاریس، رتبه دوم جمعیت در میان شهرهای فرانسه را در اختیار…

بخارا یکی از شهرهای ازبکستان است که در جنوب این کشور و 225 کیلومتری غرب سمرقند واقع شده است. ولایت بخارا در کانال شاهرود در دلتای رود زرافشان قرار گرفته است. با نگاه به نقشه بخارا می بینید که این شهر بین دو شهر مهم دیگر یعنی سمرقند و خیوه واقع شده است. این شهر دارای دریایی از مساجد، مناره ها، آثار دستی، معماری سنتی، کاشی کاری و کاخ های قدیمی مانند ارگ بخارا است که در فضای مدرن شهر همچنان سرپا هستند. بخارا شهری است که با وجود بازسازی و بازسازی های فراوان همچنان حس قدیمی خود را حفظ نموده است. در این مقاله قصد داریم به تاریخچه ولایت بخارا و دیدنی های آن بپردازیم.

بلغارستان، کشوری زیبا در شرق اروپا

آیا ارمنستان برای سفر مناسب است؟

تاریخچه بخارا

تاریخ بنیان گذاری بخارا به قرن اول میلادی، و قدمت آن ممکن است حتی به قرن سوم یا چهارم پیش از میلاد هم برسد. این شهر در حاشیه تپه ای قرار گرفته است که زرتشتیان مراسم مذهبی خود را در آنجا برگزار می کردند و ایجاد این شهر نیز به آن زمان برمی شود.

زمانی که در سال 709 میلادی بخارا توسط اعراب فتح شد، یکی از شهرهای مهم منطقه بود که در حاشیه راستا ابریشم قرار داشت و در قرن نهم میلادی تبدیل به پایتخت حکومت سامانی شد. این شهر بعدها توسط قراختاییان، قراخانیان، چنگیز خان و تیمور لنگ فتح شد. درنهایت در سال 1506 میلادی، بخارا توسط سلسله شیبانیان فتح و از اواسط قرن 16 تبدیل به پایتخت حکومت آن ها شد. ولایت بخارا در اواخر قرن 16 به نهایت اهمیت خود دست یافت چراکه در آن موقع حکومت شیبانیان بیش تر بخش های آسیای مرکزی، شمال ایران و افغانستان را شامل می شد و به آن ها خانات بخارا می گفتند.

در سال 1868 خانات تحت قیومیت روسیه درآمدند و در سال 1920، ارتش سرخ آخرین امیر شیبانی را کنار گذاشت و نقشه بخارا تبدیل به بخشی از نقشه حکومت شوروی شد. زمانی که ازبکستان بالاخره به استقلال رسید، بخارا همچنان پایتخت این کشور باقی ماند.

ولایت بخارا در اواخر قرن 16 به نهایت اهمیت خود دست یافت چراکه در آن موقع حکومت شیبانیان بیش تر بخش های آسیای مرکزی، شمال ایران و افغانستان را شامل می شد.

اماکن دیدنی بخارا

بخارا با بیش از 140 یادواره معماری یک شهر موزه بزرگ است که علاقه مندان به معماری و تاریخ از گردش در آن سیر نمی شوند. شاید این شهر مقصد چندان معروفی برای تور انفرادی یا گروهی نباشد، اما بدون شک می تواند شما را مجذوب خود کند. در ادامه به معرفی این بناها می پردازیم:

بازارهای سرپوشیده: هرچند بازارهای سرپوشیده بخارا دیگر جنب وجوش سابق را ندارند و تنها چند دکه سوغاتی فروشی در آنجا وجود دارد، اما با قدم زدن در آن ها می توانید متوجه شوید که زمانی چقدر پر جنب وجوش و شلوغ بوده اند.

مناره کالون: اگر ازبکستان قدیم در یک چیز سرآمد باشد، طراحی و ساخت مناره است. دیواره مناره کالون از بسیاری از مناره های دیگر بخارا رنگ تیره تری دارد که با الگوهای آجری پیچیده ای تزئین شده است و همین مسئله دلیل منحصربه فرد بودن آن است. این سازه نه قرن قدمت دارد و زیبایی آن باعث شد که حتی چنگیز خان هم آن را نابود نکند.

 مسجد کالون: این فضای بزرگ یکی از معدود اماکن در کنار جاده ابریشم ازبکستان است که پر از دکه سوغاتی نیست و تفاوت آن واضح است. این مکان تاریخی که هنوز هم برای عبادت از آن استفاده می شود، سرشار از آرامش است و شبکه ای از طاق های سفید ساده دورتادور حیاط و درختانی که در مرکز آن هستند را احاطه نموده است. مسجد کالون یکی از آرام ترین اماکن در میان هیاهوی شهر بخارا است.

 مدرسه میر عرب: دو گنبد آبی خیره نماینده ای که بر فراز مدرسه میر عرب قرار گرفته است یکی از فوق العاده ترین مناظر بخارا است. این ساختمان آموزشی و مذهبی به همراه مناره و مسجد کالون، مرکز روحی بخارا را تشکیل می دهد. قدمت این ساختمان به قرن 16 میلادی می رسد اما تاریخ دقیق ساخت آن تعیین نیست. گفته می شود این ساختمان به مناسبت پیروزی ارتش شیبانیان برابر شاه اسماعیل صفوی ساخته شد. این مدرسه یکی از نمادهای بخارا است و هنوز هم، محل آموزش و تحصیل علمای مذهبی بخارا است.

 ارگ بخارا: این مکان سکونتگاه خان های بخارا بود. بر اساس آخرین کاوش ها تعیین شده است که ساختمان اصلی این ارگ از4 قرن پیش از میلاد مسیح در همین مکان وجود داشته است. براثر سال ها ساخت وساز و خرابی، یک تپه مصنوعی 20 متری زیر ارگ بخارا ایجاد شد که لایه های بالایی آن در زمان آخرین امیران بخارایی درست شد. بخش چوبی ارگ در آتش سوزی سال 1920 از بین رفت. این ارگ برای خود یک شهر کوچک بود و شامل خانه مقامات دولتی و حکومتی، چندین باغ، نظمیه، اصطبل، انبار اسلحه، زندان، چندین مسجد و سکونتگاه امیر و همسرانش و آشنایان او بود. در ورودی ارگ بخارا، دروازه بزرگ آن به همراه دو برجی که در دو طرف آن قرار دارند توجه هرکسی را جلب می نمایند اما جالب ترین یادواره این مکان اتاق تاج وتخت امیر بخارا است.

 مجموعه بولو حوض: مجموعه بولو حوض تنها یادواره حفظ شده در میدان ریگستان است. در نقشه بخارا، این مجموعه دقیقاً رو به روی ارگ بخارا است. این مجموعه شامل آب انبار، مسجد و مناره است. باستانی ترین بخش این مجموعه، حوض یا آب انبار آن است. در گذشته این آب انبارها منبع تأمین آب بسیاری از شهروندان بودند و متأسفانه باعث بیماری های بسیاری می شدند. بنابراین اغلب آن ها خشک شدند. مسجد بولو حوض در سال 1712 به دستور همسر امیر ساخته شد و گفته می شود امیر شاه مراد این مسجد را برای مردم عادی ساخت چون دوست داشت بین مردم حضور داشته باشد.

 خانقاه فیض آباد: خانقاه فیض آباد در انتها قرن 16 توسط صوفی فیض آبادی معروف ساخته شد. این ساختمان دو کارکرد داشت. این مسجد خانقاه هم مکانی برای ادای نماز پنج گانه و نماز آدینه بود هم مکانی برای صوفیگری و اقامتگاهی موقت برای درویشان. خانقاه فیض آباد سازه ای فوق العاده در زمان خود بود. تالار آن به بزرگی، بلندی و روشنی یک کاخ است. پاکی و ظرافت در تمام معماری خانقاه جریان دارد.

 میدان ریگستان: در غرب ارگ، قبل از سلطه اعراب بر این منطقه، میدان ریگستان وجود داشت. ساختمان های مدیریتی و دولتی و تعدادی کاخ تا قرن 13 در این میدان وجود داشتند و پس ازآن بازارها سراسر این ناحیه را تسخیر کردند. در این میدان از شیر مرغ تا جان آدمیزاد همه چیز پیدا می شد و از مواد نوشتاری گرفته تا خوراکی می توانستند هر چیزی را در این بازار بزرگ تهیه نمایند.

آب وهوا

بخارا یکی از گرم ترین مناطق ازبکستان است که دمای متوسط آن 23 درجه سانتی گراد است. آب وهوای این ناحیه مطابق شرایط آب وهوایی اروپای مرکزی است. بااینکه بخارا سرد و مرطوب است اما در طول سال چند ماه تابستانی زیبا هم دارد. در طول چند ماه از سال هوای بخارا گرم است و دما به بیش از 25 درجه سانتی گراد و گاهی حتی تا 38 درجه هم می رسد. با توجه به هوای گرم بهترین زمان سفر به ولایت بخارا از ماه مه تا سپتامبر است. ماه هایی که برای جهانگردان مناسب نیستند هم ماه های سرد نوامبر تا مارس هستند.

نام بخارا برای ما غریبه نیست چراکه در ادبیات ما بارها به آن اشاره شده است. این شهر دارای تاریخچه ای غنی و متنوع است. ولایت بخارا سلطه گروه ها و باورهای مختلفی را تجربه نموده است که شاید اثری از تمام آن ها به جا نمانده باشد، اما به قدری آثار تاریخی ماندگار دارد که برای علاقه مندان تاریخ و فرهنگ و هنر، جذابیت زیادی دارد. بخارا شهر مناره ها و مساجد و یکی از بهترین ویترین های هنر و معماری اسلامی است به طوری که وقتی به نقشه بخارا نگاه کنید در جای جای این منطقه می توانید یک مناره یا مسجد یا عمارت مذهبی را ببینید.