تنها اسمش شهر دوچرخه هاست...

به گزارش شیوا مارکت، رویای احیای شهر دوچرخه ها در حالی از ذهن مسئولان شهر جهانی یزد می گذرد که توسعه حمل و نقل پاک در این شهر مگر به عزم جدی مسئولان عملی نخواهد شد.

جلال آل احمد نویسنده و مورخ معاصر در سفرش به یزد در اواخر دهه 30 از این شهر به عنوان شهر دوچرخه ها یاد نموده ولی با وجود این که یزدی ها از چنین پیشینه ای برخوردار هستند، یزد امروز به جای این که شهر دوچرخه ها باشد، شهر موتورسیکلت ها و ماشین دودی هاست.

این شهر که بافت تاریخی آن اکنون به عنوان یک میراث جهانی شناخته می گردد، برخلاف تصور مسئولان احتیاج به کوشش در جهت بازگشت به برند شهر دوچرخه ها ندارد چرا که استفاده از دوچرخه در واقع یک فرهنگ اصیل در میان یزدی هاست ولی در حال حاضر زیرساخت های آن برای مردمانش مهیا نیست.

متأسفانه متولیان امر به رغم اقدامات گسترده و هزینه نمودهای فراوان نه تنها نتوانسته اند فرهنگ دوچرخه سواری و توسعه پیاده محوری در این شهر تاریخی را ترویج دهند بلکه سیستم حمل و نقل عمومی جامانده از گذشته یزد نیز نتوانسته انگیزه ای برای ترغیب مردم در این جهت ایجاد کند.

هرچند به نظر می رسد که گره کور سیستم حمل و نقل پاک در یزد جهانی و احیای فرهنگ استفاده از دوچرخه و دیگر پاکروها تنها به دست مسئولان باز می گردد، گویی از چشم آنها پنهان مانده است.

نبود زیرساخت های مناسب برای دوچرخه سواران

مهدی شهریاری، مدیر حمل و نقل پاک شهرداری یزد در گفت وگو با خبرنگار خبرنگاران با اشاره به مسائل استفاده از دوچرخه در حمل و نقل عمومی یزد، اظهار می نماید: دوچرخه سواران یزدی از نبود زیرساخت های مناسب در این رابطه رنج می برند به نحوی که در حال حاضر عمده ترین مشکل این قشر، نبود راستاهای ایمن برای دوچرخه سواری است.

وی این مسائل را تنها محدود به مسائل زیرساختی و سخت افزاری نیز نمی داند و در این مورد تصریح می نماید: حوزه های نرم افزاری و سازمان افزاری یزد نیز در این زمینه با مسائلی روبرو هستند که برای توسعه حمل و نقل پاک باید آنها را از پیش روی برداشت.

مدیر حمل و نقل پاک شهرداری که معتقد است هنوز بسیاری از دوچرخه سواران نیز با اصول و فرهنگ استفاده از این وسیله نقلیه پاک آشنایی ندارند، می گوید: علاوه بر این که راستاهای دوچرخه سواری عمومی باید ایمن باشند، دوچرخه سواران نیز باید برای جلوگیری از خستگی و بروز حوادث در حین ترددهای شهری، دوچرخه سواری ایمن را آموزش ببینند.

وی اضافه می نماید: دوچرخه سواری ضمن این که از هدر رفت سوخت جلوگیری می نماید، باید ضامن سلامتی و نشاط افراد نیز باشد ولی عدم تأمین ایمنی آن می تواند منجر به استقبال اندک افراد از آن گردد.

بافت تاریخی آماده دوچرخه سواری

شهریاری به ظرفیت بافت تاریخی یزد به عنوان زیرساختی آماده برای دوچرخه سواری اشاره و تصریح می نماید: بافت تاریخی یزد از ابتدای شکل گیری، پیاده محور و قابل استفاده برای دوچرخه سواران بوده و به لحاظ درجه بندی راستاهای دوچرخه سواری، راستای درجه سه محسوب می گردد.

وی در همین رابطه یادآور می گردد: راستاهای درجه یک مختص معابر پرترددی همچون بلوار جمهوری یزد است که باید با موانع فیزیکی از دیگر راستاها جدا و به تابلوها و علائم ترافیکی تجهیز شوند ولی در راستاهای درجه دو با وجود این که بخشی از سواره رو را به خود اختصاص می دهند، به دلیل کمتر بودن تردد دیگر احتیاجی به استفاده از موانع فیزیکی نیست و تنها با خطوطی از بخش سواره معابر تفکیک می شوند که از جمله این نوع راستاها می توان به معابر دو طرفه مانند خیابان سلمان اشاره نمود.

این مسئول در خصوص ویژگی راستاهای درجه سه دوچرخه سواری از جمله راستاهای موجود در بافت های تاریخی، می گوید: این راستاها برخلاف انواع دیگر خود بدون هر نوع مانع فیزیکی و خط کشی هستند و بیشتر به معابر و خیابان های کم عرض و مشترک موتورسیکلت ها و دوچرخه سواران محدود می شوند.

وی با اشاره به لازمه آشتی دادن ساکنان بافت تاریخی با دوچرخه به عنوان یک وسیله نقلیه پاک و متناسب با معابر این منطقه ، اظهار می نماید: یزد در زمان جلال آل احمد به شهر دوچرخه ها شهره بوده چرا که اغلب مردم یزد و ساکنان بافت تاریخی این شهر از دوچرخه به عنوان وسیله حمل و نقل استفاده می کردند.

وی لازمه رونق مجدد دوچرخه سواری در شهر یزد و به ویژه بافت تاریخی را ایجاد ایستگاه های دوچرخه سواری شبکه ای می خواند که اکنون نیز از سوی متولیان مربوطه با روند کندی در حال پیگیری است.

شهریاری استفاده از دوچرخه های استاندارد را نیز از لازمه های این سیستم بیان می نماید و می گوید: این مجموعه ها در جهان دارای دوچرخه هایی با لاستیک های بدون باد و بجای زنجیر چرخ دارای محور هستند و حتی به سبدهایی برای حمل وسایل دوچرخه سواران تجهیز شده و استانداردهای مربوط به ارتفاع زین دوچرخه نیز در خصوص آنها رعایت شده است.

وی عنوان می نماید: لحاظ این استانداردها همچون سایر مشوق ها باعث ترغیب شهروندان به استفاده از دوچرخه می گردد لذا باید این موارد نیز در ایجاد شبکه ایستگاه های دوچرخه برای شهر یزد نیز مورد اهتمام قرار گیرد که البته در این رابطه تصمیماتی از سوی شهرداری منظور شده است.

لزوم ایجاد مشوق برای سرمایه گذاران و مردم

مدیر حمل و نقل پاک شهرداری یزد با تاکید بر لزوم سوق دادن مردم و سرمایه گذاران به این بخش، تصریح می نماید: کرایه دوچرخه به شهروندان در این ایستگاه ها، درآمد چندانی برای سرمایه گذار ندارد لذا باید به دنبال مشوق هایی برای سرمایه گذاران برای پرداختن به این حوزه باشیم و مردم را نیز با پرداخت تسهیلات و ارائه انواع پاکروها به ویژه دوچرخه های اقساطی، به رونق این بخش تشویق کنیم.

وی بافت تاریخی یزد را سرمایه ای درآمدزا برای این شهر جهانی می داند و در این باره می گوید: یزد، شهری جهانی است زیرا بافت تاریخی جهانی دارد لذا اگر دوچرخه ها در بافت تاریخی فعال شوند، گردشگران خارجی نیز به نوعی انگیزه بیشتری برای دیدن بافتی مملو از دوچرخه پیدا خواهند کرد.

شهریاری در ادامه عنوان می نماید: متأسفانه این بافت تاریخی که با فرهنگ سازگاری و پایداری عجین شده، در گذشته به واسطه بعضی از سیاست های شهری حاکم، دستخوش تغییراتی شده که یکی از این تغییرات ایجاد پارکینگ های درون محله ای در این بافت تاریخی و در نتیجه، فاصله دریافت ساکنان آن از فرهنگ دوچرخه سواری است.

او که معتقد است به جای تخریب و تملک در بافت های تاریخی باید به وسیله بازسازی و احیای آنها منطبق با طبیعت این بافت ها رفتار گردد، بیان می نماید: تردد خودروها، بزرگترین آسیب را به بافت تاریخی زنده و پویای شهر یزد وارد می نماید لذا باید تردد این قبیل وسایل نقلیه به درون بافت ممنوع گردد و در حین حال برای سیستم حمل و نقل درون بافت تاریخی و همچنین حمل و نقل عمومی آن نیز چاره اندیشی کرد.

این مسئول با بیان این که توسعه این فرهنگ در بافت تاریخی احتیاجمند تأمین تمهیداتی برای ساکنان است، می گوید: از آنجایی که متخصصان حوزه حمل و نقل هم اعتقاد دارند، پیاده محوری و دوچرخه سواری باید دوباره در بافت تاریخی یزد احیا گردد، زمینه سازی در این رابطه لازم است.

فرصت های شغلی جدید و سبز در بافت تاریخی

شهریاری استفاده از انواع پاکروها را فرصتی برای احیای بافت تاریخی می داند و خاطرنشان می نماید: ارائه انواع تسهیلات و تبلیغات گسترده برای رونق این سیستم حمل و نقل الزامی است چرا که ساکنان بافت در این حوزه احتیاج به حمایت دارند و مدیریت شهری باید این احتیاجها را در نظر بگیرد.

وی اضافه می نماید: محدودیت های بعضی ساکنان مانند معلولیت و سالمندی نیز در ایجاد این نوع سیستم حمل و نقل در بافت تاریخی باید مد نظر قرار بگیرد و پاکروهایی متناسب با وضعیت آنها برای ترددشان لحاظ گردد.

این مسئول، تنوع پاکروها را خود دلیل دیگری برای ایجاد انگیزه در ساکنان عنوان می نماید و می گوید: پاکروها فقط دوچرخه نیستند بلکه اسکوترهای برقی هم نوعی پاکرو محسوب می شوند که می توانند ایجاد انگیزه نمایند.

شهریاری با تاکید بر این که نباید از حیات مالی بافت تاریخی غافل شد، اظهار می نماید: حیات مالی این بافت تاریخی در واقع به کسب و کارهای آن وابسته است لذا باید حمل و نقل فعالان مالی مستقر در بافت تاریخی شهر نیز مورد توجه قرار گیرد و اماکنی برای خودروهای این افراد در نظر گرفته گردد.

وی اضافه می نماید: پاکسی ها و تاکسی های دوچرخه ای که مختص داخل بافت هستند، ضمن ایجاد فرصت های شغلی جدید و سبز می توانند به منظور حمل و نقل افراد و بار در دورن بافت مورد استفاده قرار گیرند.

این مسئول در رابطه با لزوم در نظر دریافت حمل و نقل برای هتل ها جهت رفاه مسافران و وابستگی این قشر به خودرو نیز تصریح می نماید: الزامی به تخلیه کامل بافت تاریخی از خودرو نیست بلکه در گام اول باید ورودی خودروها به بافت تاریخی با نصب دوربین و رصد آن ها کاهش یابد و دور از ذهن نیست که چنین بافتی با شاخص جهانی احتیاجمند زیرساخت های خدماتی مانند پلیس، اورژانس و نیروهای امدادی دوچرخه سوار نیز است.

مدیر حمل و نقل پاک شهرداری که از نبود عزم جدی در مسئولان استان گلایه مند است، خاطرنشان می نماید: تا زمانی که این عزم را نداشته باشیم، یزد مجدداً شهر دوچرخه ها نمی گردد و این در حالی است که در شرایط حاکم، مسئولان حواسشان بیشتر به مسائل مالی پرت شده و کمتر از این برنامه ها استقبال می نمایند.

وی می افزاید: باید توجه داشته باشیم که هزینه های مربوط به درمان و سلامت در شهر دوچرخه ها تا حد بسیار زیادی کاهش می یابد و تحقق چنین شهری در واقع نوعی گام برداشتن در راستا اقتصاد مقاومتی به عنوان احتیاج امروز جامعه است لذا ضروریست که شهر دوچرخه ها را با تأمین ایمنی این قشر احیا کنیم و دوچرخه سواران را به خیابان های شهر بکشانیم.

شهریاری در رابطه با اجرای همایش سه ساله روز بدون خودرو می گوید: هرچند این طرح همچنان در حال اجراست اما از اهداف اصلی خود دور مانده چرا که احتیاجمند همراهی مسئولان برای استفاده از ناوگان حمل و نقل عمومی است.

وی بر لزوم توسعه و رشد سیستم حمل و نقل عمومی شهر یزد نیز تاکید و در این باره بیان می نماید: متأسفانه این سیستم متعلق به گذشته است و باید ارتقا یابد تا مردم به استفاده از این ناوگان ترغیب شوند.

شهریاری در سرانجام سیاست های تشویقی را نیز لازمه توسعه فرهنگ پیاده محوری در این شهر تاریخی می داند و می گوید: سیاست های بازدارنده ای که در بعضی از کشورهای جهان در روز بدون خودرو مانند عدم ایجاد پارکینگ های جدید، پیش بینی شده عملاً ورود خودروها به معابر شهر را با محدودیت روبرو می نماید ولی در شهری مانند یزد باید سیاستی مبتنی بر تشویق اعمال گردد.

مصاحبه از فاطمه رهبر یزدی، خبرنگار خبرنگاران یزد