خداحافظی بورس با تک شاخ ها - شیوا مارکت

به گزارش خبرنگاران، سال 1396 سال خاصی برای برخی از اهالی اکوسیستم استارتاپی ایران رقم زد. تنور ارزش گذاری استارتاپ ها ها داغ شد و هر کسب و کاری که تریبونی جلوی خود می دید، درباره ارزش گذاری اش صحبت می کرد؛ به طوری که برخی کسب و کارهای زیان ده از یونی کرن (یک میلیارد دلاری) شدن حرف به میان می آورد.

عده ای که خود را تک شاخ می نامیدند پس از اعلام ارزش گذاری خود در تریبون های رسمی و غیر رسمی گفتند که می خواهند به وسیله بازار سرمایه تامین مالی نمایند و بر این اساس درخواست پذیرش خود را به بورس و فرابورس ایران دادند.

ولی بسیاری معتقد بودند که این ارزش گذاری ها حبابی بیش نیست و پایه و اساسی ندارد. عده ای نیز معتقد بودند که این استارتاپ ها با انجام معاملات صوری سعی دارند که ارزش خود را به صورت مصنوعی بالا نشان دهند. حتی در نمایشگاه الکامپ، مهدی الیاسی - معاون سیاست گذاری و ارزیابی راهبردی صندوق نوآوری و شکوفایی - که در یکی از پنل ها صحبت می کرد به ارزش گذاری غیر واقعی برخی از استارتاپ ها اشاره نمود و گفت که بعضی کلاغ را رنگ می نمایند و جای قناری می فروشند.

به گفته او، برخی با هدف ارزش گذاری غیرواقعی و حبابی با شخصی تبانی می نمایند که مثلا 0.5 درصد را به صورت صوری با قیمت بالا خریداری کند و بعد بر اساس آن معامله می گویند ما فلان مقدار می ارزیم.

در سال گذشته این ارزش گذاری های غیر واقعی آنقدر اپیدیمی شد که بین اهالی اکوسیستم استارتاپی ایران به طنز بدل شده بود. تعدادی از طنز پردازان با کشیدن کاریکاتورهایی این موضوع را دستمایه قرار دادند؛ تک شاخ هایی را به تصویر کشیدند که به ظاهر سعی می نمایند خود را سرحال نشان دهند.

سال گذشته همایشی با حضور کسب و کارهای استارتاپی برگزار گردید که یکی از سهامداران چند شرکت استارتاپی بارها درباره اینکه استارتاپ هایش یونیکرن شده است صحبت کرد و به مدیر عامل فرابوس گفت که می خواهیم این تک شاخ ها را وارد بورس کنیم؛ امیر هامونی را بزرگترین چالش استارتاپ ها قلمداد کرد.

هامونی در آن موقع بدون اشاره به ارزش گذاری های غیرواقعی و با تاکید بر لزوم شفافیت مالی در استارتاپ ها گفت که این کسب و کارها عموما صورت های مالی حسابررسی شده ندارد و حاکمیت شرکتی را رعایت نمی نمایند و این موضوعات برای بازار سرمایه ایران بسیار مهم است.

بعدها در پی این موضوع شاپور محمدی - رئیس سازمان بورس - با اشاره به ریسک بالای استارتاپ هابه سرمایه گذاران در این مورد هشدار داد و اظهار داشت که نهاد ناظر بازار سرمایه این ارزش گذاری ها را قبول ندارد. همچنین همین چند روز پیش بود که علی صحرائی - مدیر عامل شرکت بورس تهران - نیز اظهار داشت شرکت هایی که ریسک بالایی دارند در بورس تهران پذیرفته نمی شوند.

سال جاری نیز در همایشی، استارتاپ ها جمع شدند ولی همایش سال جاری با سال گذشته تفاوت ویژه ای داشت نه دیگر حرفی از تک شاخ شدن بود و نه حرفی از ورود آن ها به بورس شد. اما حرف از نبود سرمایه و سرمایه گذار در حوزه استارتاپی مطرح شد. مدیران شرکت های سرمایه گذاری و بورسی که در این همایش شرکت نموده بودند با بیان اینکه سرمایه وجود دارد، می گفتند سرمایه داران ریسک سرمایه گذاری در این استارتاپ ها را قبول نمی نمایند و حاضر نیستند در این حوزه سرمایه گذاری نمایند.

آن ها در این سال ها علیرغم پیش بینی هایشان دیدند که حتی سرمایه گذران دارای منابع مالی غنی در سرمایه گذاری های اقتصادی خود به شدت به مقوله ریسک توجه دارند و ارزش گذاری آن هایی که خود را مدعی تک شاخ بودن می دانند را درست نمی دانند. سرمایه گذاران ریسک پذیر حتی از صندوق های سرمایه گذرای جسورانه فرابورسی که برای سرمایه گذرای در استارتاپ ها تاسیس شده بود استقبال نکردند.

این شرکت ها در این سال ها به دلیل مدل کسب و کاری که برای خود انتخاب کردند و به دلیل ارزش گذاری غیر واقعی هزینه های زیادی متحمل شدند و حتی مدتی است که این تک شاخ نماها از دفاتر شیک خود خارج شدند تا از هزینه های خود بکاهند.

تک شاخ هایی مدل ارزش گذاری خود را بر مبنای مقدار فروش بنا نهادند و به هر قیمتی سعی کردند که فروش خود را بالا برند تا دو برابر آن قیمت گذاری شوند، برای همیشه پشت در بورس ماندند. نه تنها به این خاطر که صورت های مالی حسابرسی شده نداشتند و حاکمیت شرکتی را رعایت نمی کردند بلکه به دلیل اینکه ایده نداشتند و نتوانتسند در هیچ جای جهان یک ایده جدید ثبت نمایند. آنها صرفا بر اساس مدل های کپی شده از نمونه های خارجی سعی کردند مطرح شوند و از فرصت فیلترینگ دیگر کسب کارهای خارجی سود برند، آن ها ناموفق ماندند، چون ارزش گذاری های غیر واقعی برای خود قائل بوند و ریسک بسیار بالایی را به سرمایه گذاران شان تحمیل کردند.