شرقی ها در مدار مریخ - شیوا مارکت

اماراتی ها توانستند فضاپیمایی را که در همکاری با محققان دانشگاه های آمریکا ساخته و به لطف فناوری پرتاب فضایی ژاپنی ها در 29 تیر 99 راهی مریخ نموده بودند، در یک قدمی سیاره سرخ ببینند تا در اتاق کنترل پروازهای فضایی در همسایه جنوبی ما، هیجان به ثمر نشستن یک رویا برای ساعاتی همه را میخکوب رسانه ها و شبکه های اجتماعی کند.

اما ساعاتی بعد در شرق آسیا، چینی ها که زیرساخت های محکم تری برای پرتاب فضاپیما به سیاره سرخ داشتند و قبای رسیدن به مریخ بیشتر بر تن دانشمندان شان می نشست، توانستند در دومین کوشش برای رسیدن به سیاره سرخ، در 22 بهمن 99 طعم پیروزی در رسیدن به مدار مریخ را بچشند.

حالا امارات پنجمین و چین ششمین کشوری است که مهندسان شان توانسته اند سفیر رباتیکی را راهی سیاره سرخ نمایند.

پیشتر سازمان های فضایی ایالات متحده، شوروی سابق، آژانس فضایی اروپا و هندوستان، کشورهایی بوده اند که پیروز به اعزام فضاپیما به سیاره سرخ شده بودند. با این حال به نظر می رسد رقابت در آسیا برای رسیدن به ماه و مریخ تازه کلید خورده است.

ساعت 19 سه شنبه 21 بهمن به وقت ایران، دل در دل اماراتی ها نبود. این کشور ثروتمند و نفت خیز که در سال های اخیر کوشیده است با یاری شرکای غربی و شرقی، سرمایه گذاری های خاصی در حوزه توسعه فناوری های نو انجام دهد، یکی از فضایی ترین بلندپروازی هایش قرار بود به نتیجه برسد.

فضاپیمای 200میلیون دلاری الامل (Hope به معنی امید) پس از طی مسافت نزدیک به 490میلیون کیلومتری اگر می توانست به درستی در مدار مریخ قرار بگیرد، حاصل مشارکت حدود 150 محقق اماراتی با 200 محقق از دانشگاه های برکلی، آریزونا و کلرادو به ثمر می نشست و رویای شیوخ این کشور برای برپایی جشن پنجاهمین سالگرد استقلال این کشور از بریتانیا تحقق می یافت.

تحقق رویای الامل

خاتمه در شرایطی که آن شب مریخ در فاصله تقریبی 190میلیون کیلومتری از زمین قرار داشت و با چنین فاصله ای ارسال و دریافت پیغام از زمین به فضاپیما حدود 11 دقیقه طول می کشید، آنها توانستند در مدت 27 دقیقه سرعت فضاپیمای خود را از حدود 120هزار کیلومتر بر ساعت به 18هزار کیلومتر بر ساعت کاهش دهند.

به این ترتیب الامل در جاذبه مریخ کاملا گرفتار نشد و خطر برخورد با این سیاره از سرش گذشت؛ نه آن قدر سرعت داشت که بتواند از جاذبه سیاره سرخ بگریزد و نه در فضای میان سیاره ای به جهت خود ادامه دهد. الامل در مدار مریخ قرار گرفته بود.

مدارگرد الامل قرار است به مطالعه جو سیاره مریخ بپردازد تا بتوانیم پاسخ دقیق تری به این سوال قدیمی بدهیم: در شرایطی که روزگاری در مریخ آب مایع جاری بوده، چه اتفاقی برای این سیاره افتاده است که حالا به بیابانی خشک تبدیل شده است؟

این فضاپیما برای پاسخ به این سوال قرار است از سه حسگر اندازه گیری ازن و غبار، حسگر فروسرخ و حسگر فرابنفش برای اندازه گیری اکسیژن و هیدروژن در جو این سیاره استفاده کند.

برنامه های دور و دراز

شیخ محمد بن راشد آل مکتوم، حاکم ابوظبی و مدیر این پروژه، پیشتر در پیغامی ضمن اشاره به احتمال 50درصدی شکست در قراردریافت این فضاپیما در مدار مریخ گفته بود: این دورترین نقطه در دنیا است که عرب ها در طول تاریخ خود به آن رسیده اند.

در شرایطی که امارات اصولا تا به اینجا زیرساخت های توسعه یک برنامه فضایی مستقل را در کشور خود توسعه نداده است، حاکمان این کشور متمول از این که صراحتا بگویند این پروژه بیشتر با هدف تقویت غرور ملی اماراتی ها و به ویژه جوانان اماراتی صورت گرفته ابایی ندارند.

با این حال آن را گام موثری برای نقش آفرینی هر چه موثرتر این کشور در برنامه های آینده فضایی ارزیابی می نمایند. شیوه ای که با توسعه برنامه فضایی در دیگر کشورهای سنتی صاحب فناوری فضایی تفاوت های مهمی دارد.

اماراتی ها که برنامه فضایی ملی خود را در سال 2017 کلید زدند، حالا به قدری در توسعه برنامه های فضایی خود مصمم شده اند که می گویند طرح بلندپروازانه ای برای استقرار در سیاره مریخ تا سال 2117 میلادی را آماده نموده و آن رادنبال خواهند کرد.

سفیر چینی ها هم به مریخ رسید

فردای همان روزی که فضاپیمای امارات به مریخ رسید، در 22 بهمن فضاپیمای تیان ون-1 (Tianwen-1) چینی نیز پیروز شد در مدار مریخ قرار بگیرد.

این فضاپیمای سنگین پنج تنی، که یک سطح نشین و یک مریخ نورد رباتیک را نیز با خود همراه دارد، ماموریتی به مراتب کامل تر از الامل امارات است.

چینی ها این فضاپیما را در سوم مرداد سال جاری با پرتابگر لانگ مارچ-5 خودشان راهی فضا کردند و در شرایطی که پیشتر در کوششی مشترک با روس ها در سال 2011 در رسیدن به مریخ شکست خورده بودند، این بار پس از حدود شش ماه ونیم از پرتاب این فضاپیما توانستند طعم پیروزی را در مدار مریخ بچشند.

قرار است سطح نشین و مریخ نورد این ماموریت تا اواخر بهار بر سطح سیاره سرخ فرود بیاید. مریخ نورد تیان ون-1 دارای تجهیزاتی مانند ابزارهای هواشناسی و سطح شناسی، دوربین ها و رادار فوق پیشرفته برای جست وجوی مخازن آب در زیر سطح سیاره سرخ است.

جایی که ممکن است میزبان گروه هایی از باکتری ها باشد. شاید اگر بخت با چینی ها یار باشد آنها نخستین کاشفان حیات در جایی جز زمین لقب بگیرند و پیروزی بزرگی را در تاریخ بشریت به نام خود ثبت نمایند.

صرف نظر از این که چقدر طرح های فضایی کشورهای آسیایی در عمل ممکن است رنگ واقعیت به خود بگیرد، نگاهی به آنچه اکنون در شرف رخ دادن است، از شروع عصر نوین رقابت های فضایی در قاره کهن خبر می دهد.

اردوغان: ان شاءا... به ماه می رویم

در همان روزی که فضاپیمای اماراتی ها به مدار مریخ رسید، رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه از برنامه ای 10 ساله در حوزه فضایی رونمایی کرد.

طرحی که به اعزام فضانوردان ترک به کره ماه نیز اشاره دارد. رئیس جمهور ترکیه گفته است: سفر به ماه با پرتابگر هیبرید ملی و معتبر ما انجام می گردد که با همکاری بین المللی در سال 2023 به مدار فرستاده خواهد شد. اردوغان همچنین گفت: ان شاءا... ما به ماه می رویم.

رئیس جمهور ترکیه زمان اجرای این برنامه را همزمان با صدمین سالروز ایجاد جمهوری ترکیه در نظر گرفته و به ایده تبدیل ترکیه به بندر فضایی اشاره نموده است تا به گفته او یک برند دنیای در فناوری های ماهواره ای برای کشورش ایجاد گردد.

آقای اردوغان با آرزوی پیروزیت برای به ثمرنشستن این طرح ها ابراز امیدواری نموده است: این طرح ترکیه را در صدر رقابت های فضایی دنیا قرار می دهد.

در شرایطی که ایران نیز با توسعه برنامه فضایی خود در حوزه طراحی و ساخت ماهواره، توسعه فناوری ماهواره برها، ساخت کپسول زیستی و کوشش برای اعزام فضانورد به مدار زمین، از قدرت های فضایی غرب آسیا محسوب می گردد باید دید آیا اعلام این برنامه ها از جانب همسایگان غربی و جنوبی تأثیری بر جهت گیری برنامه فضایی کشور و شتاب دریافت آنها خواهد داشت؟

کاظم کوکرم - دبیر گروه دانش / روزنامه خبرنگاران

تور ونیز: تور ونیز: تور ونیز ارزان قیمت، تور ونیز ایتالیا