فلسفه کانت، دغدغه مرجعیت عقل را ایجاد کرد

به گزارش شیوا مارکت، خبرنگاران/خراسان رضوی مترجم کتاب نابهنجاری وحشی گفت: فلسفه کانت، فلسفه ای سیاسی است که ویژگی آن ایستادن در میانه نزاع بین عقل و ایمان است.

محمدجواد سیدی در جلسه نقد کتاب فرجام عقل که صبح امروز در محل کتابفروشی شماره دو جهاددانشگاهی مشهد برگزار گردید؛ اظهار کرد: عصر روشنگری، دورانی بود که با برجسته شدن دستاوردهای علمی، عقلانی و مخصوصاً علوم تجربی، دوران نویدبخشی برای تاریخ بشری به وجود آورده بود؛ به طوری که مدام وعده پیشرفت و آفرینش می داد؛ علی رغم این ها به دلیل گسست با دوران پیش از خود، به مناقشاتی نیز دامن می زد.

وی ادامه داد: به دلیل اینکه همه متفکرانی که در این کتاب راجع به آن ها صحبت شده است، عموماً به فلسفه کانت واکنش هایی نشان می دهند؛ لذا ضروری است خلاصه ای از نظام فلسفی کانت را بیان کنم؛ فلسفه کانت برخلاف آنچه که ما در بیش تر کتاب های فلسفه و تاریخ خوانده ایم، در اساس یک فلسفه سیاسی است.

مترجم کتاب فرجام عقل بیان نمود: فلسفه کانت در وهله اول به هیچ عنوان مسئله معرفت شناختی نیست. همان طور که هیچ فلسفه ای در وهله اول معرفت شناختی نیست و همیشه از زیستن، مناسبات قدرت و تأثرات نیرو نشأت می گیرد که اغلب سیاسی و اخلاقی هستند.

محمدجواد سیدی اظهار کرد: کانت نیز برخلاف آنچه به نظر می رسد یک فیلسوف سیاسی است. کانت در واکنش به دستاوردهای علم نیوتنی مدرن فلسفه خود را پیش می برد و به دنبال راهی برای نجات از مخمصه نزاع بین ایمان و عقل بوده است.

مترجم کتاب نابهنجاری وحشی توضیح داد: از طرفی علم تجربی با استفاده از قانون علیت، با استواری (متقن) می تواند تمام دنیا را شرح دهد و از طرفی دیگر اعتقاد به اینکه دنیا در سیطره روابط ضروری علّی است؛ مسئله ای که به وجود می آورد این سوال است که آزادی و اراده آزاد انسان چه می گردد؟

وی گفت: سوالی که امروزه نیز در بسیاری از رشته ها مانند عصب شناسی به آن توجه می گردد به صورتی که تحقیقات علمی پزشکی و شیمیایی نشان می دهد که تمام کنش هایی که در بدن ما اتفاق می افتد کاملاً جبری است.

مترجم کتاب فرجام عقل گفت: این مسئله در آن موقع تنها مسئله ای آکادمیک نبود؛ بلکه مسئله نزاع بین عقل و ایمان در واقع یک معضل سیاسی و اجتماعی را پیش می کشید؛ زیرا متکی به مرجعیت سیاسی بود و با آن پیوند می خورد. ویژگی کل نظام فلسفی کانت ایستادن در میانه آن ها است.

محمدجواد سیدی اضافه نمود: مسئله کانت بیش تر در مورد چگونگی حفظ شکاف مشخصی بین ساحات مختلف هستی (سوژه و ابژه) بوده است، زیرا برای تضمین آزادی، سیاست، اخلاق و اراده، احتیاج به وجود شکافی در ساختار متعصب (متسلب) علیّت موجبیت علمی وجود دارد به طوری که در آن اراده آزاد، به راحتی حرکت کند.

مترجم کتاب نابهنجاری وحشی تشریح کرد: در غیر این صورت همه اتفاقات جبری خواهدبود و از نظر کانت در چنین شرایطی هیچ گاه نمی توان از اراده آزاد و به تبع آن از اخلاق، صحبت کرد. دغدغه ای که فلسفه کانت برای معاصران خود به وجود آورد مسئله مرجعیت عقل بود.

وی افزود: کانت منظره ای را متصور بود که شاید برای ما با وجود تکنولوژی های جدید راحت تر قابل درک باشد، منظره دنیای که در آن همه چیز بر اساس دستگاه ها و ماشین های تکنولوژیکی است و در آن جایی برای انسان و آزادی اراده وجود ندارد.