ماجرای تلخ مرگ 7 پناه جو در مرز ایران و ترکیه ، گام معلق لک لک

به گزارش شیوا مارکت، آنها هفت نفر بودند؛ هفت نفر که به امید ادامه زندگی در جایی دیگر به کوه زده بودند تا شاید بتوانند برای خودشان زندگی بهتری بسازند؛ اما دو ماه بعد از آغاز سفر، بعد از آب شدن برف های چالدران، پلیس مرزی جنازه هایشان را روی کوه پیدا کرد.

به گزارش خبرنگاران به نقل از شرق، روزهای پایانی اسفندماه خانواده کامران گودرزی اطلاع دادند که فرزندشان در پی خروج غیرقانونی از کشور، در ترکیه مفقود شده است. جنازه کامران دو ماه بعد، همراه هفت پناه جوی اهل کشورهای دیگر داخل خاک ترکیه و در کوه های نزدیک شهر مرزی چالدران پیدا شد. طبق اعلام خانواده گودرزی، کامران متولد 1381، اهل تهران، در تاریخ 28 اسفند 98 به وسیله مرز زمینی قصد ورود به خاک ترکیه را داشته که با برخورد غیرانسانی پلیس ترکیه در کوه های مملو از برف رها شده و جان باخته است. این گزارش روایت دو ماه بلاتکلیفی و حیرانی خانواده گودرزی از 25 اسفند 98 تا 27 اردیبهشت 99 است که در آخر منتهی به این شد که جسد پسرشان را میان جنازه های روی هم انبارشده ای در پزشکی قانونی چالدران شناسایی کردند.

آنها هفت نفر بودند؛ هفت نفر که به امید ادامه زندگی در جایی دیگر به کوه زده بودند تا شاید بتوانند برای خودشان زندگی بهتری بسازند؛ اما دو ماه بعد از آغاز سفر، بعد از آب شدن برف های چالدران، پلیس مرزی جنازه هایشان را روی کوه پیدا کرد. کامران هم یکی از آنها بود. فرزند سمیه و عباس که 40 روز است هر روز سر مزارش می فرایند و آن را گلباران می نمایند؛ 17ساله ای پرشور که دلش می خواست جای دیگری زندگی کند. بعد از دو ماه بی خبری که کامران به خانه برگشت، تمامی محله خانی آباد، با ماشین های عروسی که قطار شده بودند، با زنان داغداری که کوچه را گلباران نموده بودند و برای جوانشان کل می کشیدند، از او استقبال کردند. کامران به خانه برگشت، اما بی جان و بدون آنکه بداند پدر و مادرش تمام مناطق مرزی ایران و ترکیه را برای پیداکردنش زیر پاگذاشتند، بدون آنکه 17سالگی اش را تمام کند.

به امید زندگی بهتر

خانه شان جایی در خیابان خانی آباد است. آپارتمانی تروتمیز که با خوش سلیقگی مادر جوان چیده شده است. در یکی از بوفه ها، وسایل باقیمانده از کامران را گذاشته اند؛ مثل یک معبد. از 20 میلیون تومان پول نقد، لباس ها و کوله پشتی کامران، فقط پاسپورت، انگشتری مزین به نام خداوند و دو ساعت که هر دو حدود ساعت 11:10 روز 29 اسفند از کار افتاده اند، به جا مانده است. کامران پاسپورت قانونی داشت و می توانست حداقل تا ترکیه را به صورت قانونی از کشور خارج گردد، اما همه گیری کرونا و بسته شدن راه های هوایی کامران را ترساند؛ ترسید که ماندگار گردد، برای همین 25 اسفند، کوله پشتی سنگینش را برداشت و از خانه خارج شد. وقتی خانواده اش به او گفتند که این راه سخت و بی بازگشت است، خندیده بود، ابروهایش را بالا انداخته بود و همان طورکه به انگشتر خدایش بوسه می زد، گفته بود: خدا از من مراقبت می نماید.

گوشه ای از خانه شان طبقی گذاشته اند و اطرافش را شمع روشن نموده اند. در طبق کت وشلوار میهمانی کامران و کفش هایش را گذاشته اند. وسایل کامران حالا بخشی از چیدمان زندگی آنهاست. اتاقش دست نخورده باقی مانده و شب ها پدر روی تخت کامران می خوابد و به عکس ها و اعلامیه پسرش که روی دیوار جا خوش نموده است، نگاه می نماید.

مادر و پدر کامران خیلی جوان اند؛ هیچ کدام هنوز به 40 سال نرسیده اند و کامران و برادر کوچکش، کامیار، حاصل زندگی مشترک آنها بودند. عباس، پدر کامران، کارمند یکی از شرکت های تابعه شهرداری است و خانه شان را چند سال قبل پیش خرید نموده اند؛ خانه ای که شاید یکی از زیباترین آپارتمان های کوچه باشد و حالا هنوز بعد از 40 روز سیاهپوش است. تمام دیوارهای آپارتمان مزین به عکس کامران و سیاهپوش است.

خانواده اش هنوز دلشان نیامده خانه را از عزا درآورند و همسایه ها هم به احترام جوان خوش پوش ازدست رفته ساختمان که بوی عطرش همواره در راهرو می پیچیده، حرمت صاحب عزا را نگه داشته اند. پدر کامران، روی جایگاه و کنار عکس پسرش نشسته و از دو ماه جهنمی اش روایت می نماید: من همه جا را دنبالش گشتم. اما ما راستا را اشتباهی رفته بودیم. راستاهایی که قاچاق برها برای بردن مسافران انتخاب می نمایند هر بار متفاوت است. ما فکر می کردیم کامران از همان راستای رفته که برادرم چند ماه پیش از کشور خارج شده بود. تمام این مدت من همه جا را گشتم... می دانید؟ تمام فیش هایی را که دادگستری تحویلم داده بود نگه داشتم تا وقتی کامران وقت برگشت ببیند چقدر دنبالش گشتیم و بی خیال نبودیم... کامران بچه زرنگی بود، من خیلی متأسفم که این اتفاق برایش افتاد، متأسفم که نتوانستم برایش کاری کنم... من همواره هر کاری که کامران خواسته بود، برایش انجام دادم، این تنها باری بود که نتوانستم به کامران یاری کنم و حالا قلبم درد می نماید....

بیش از دو سال پیش کامران تصمیم قطعی برای رفتن می گیرد. زندگی مرفه دایی ها در آلمان و کوشش عمویش برای خروج از کشور باعث شده بود کامران مصمم بگردد که جایی دیگر را برای زندگی انتخاب کند.

مادر درهم شکسته اش میان گریه هایش می گوید: دایی کامران در آلمان لامبورگینی داشت. کامران می گفت مامان می روم آلمان، سوار لامبورگینی دایی می شوم، برایت عکس می گیرم می فرستم، آخ مادر... کامران معدلش 19 بود، اما تصمیم به رفتن داشت. یک سال ونیم پیش درسش را ول کرد که کار کند و برای رفتن پولش را جمع کند. در لاله زار استخدام یکی از قدیمی های لاله زار شد. ماهی یک میلیون و 200 هزار تومان درمی آورد و همه را جمع می کرد تا بتواند پولی برای رفتنش دست وپا کند. پدرش می گفت کامران من از زندگی کارمندی به جایی نمی رسم. تو بمان، من خانه را می فروشم، با هم یک مغازه در لاله زار می گیریم و کار می کنیم... اما کامران باید می رفت، نمی فهمید که ما نگرانیم، نمی خواست بپذیرد ممکن است پیروز نگردد، بچه ام رفت و زندگی ما هم تباه شد.... عباس صدایش می لرزد، ترجیع بند حرف هایش این است که کامران بچه زرنگی بود و اگر در ترکیه کسی به دادش می رسید و یک لقمه غذا می داد، حالا کامران دوباره سوار موتورش می شد، به لاله زار می رفت و بعدازظهرها بوی خوش عطرش در ساختمان می پیچید.

مطابق روایت پدر کامران، او 21 اسفند، به دلیل آنکه شنیده بود به علت کرونا مرزها به سمت یونان باز شده است، ضمن هماهنگی با قاچاق بر به سمت مرز حرکت می نماید. عباس می گوید: کامران پاسپورت داشت و من به او می گفتم کامران صبر کن تکلیف کرونا معین گردد و قانونی از کشور خارج بشو، این مریضی بالاخره تمام می گردد، عجله نکن. اما کامران می گفت: من دوست دارم بروم، زمینی می روم تا زندگی ام را جای دیگری بسازم. به کامران التماس می کردم، اما نشد جلوی او را بگیرم. از روزی که تصمیم قطعی گرفت تا وقتی رفت دو سال طول کشید. کامران اما آماده رفتن بود و کاری از ما برنمی آمد. اول قرار شد با دوستانش برود، با آنها هماهنگ نموده بود تا سه نفری خارج شوند، اما لحظه آخر آن دو نفر دیگر منصرف شدند و کامران تنها ماند. کامران به سمت شهرهای مرزی رفته بود و ما نتوانستیم منصرفش کنیم، بالاخره در سنی بود که نمی شد جلویش را بگیریم. ما چند روزی با او در تماس بودیم و مدام به او اصرار می کردیم که برگردد و او می گفت تصمیمم را گرفته ام، یا باید پیروز شوم یا نه، این راستا بی بازگشت است.

از پدرش می پرسم که کامران از چیزی فرار می کرد؟ او می گوید: نه... من احساس می کردم غرور جوانی به او اجازه بازگشت نمی داد. نمی خواست شکست را بپذیرد. به مادرش هم گفته بود که می خواهم راستا را ادامه بدهم و به کشور مقصدم می رسم و در راه از خطرهای راستا استقبال می کنم. کامران تصمیمش را گرفته بود... دایی هایش به او گفته بودند صبر کن تا ما برایت دعوت نامه بفرستیم، اما من نمی دانم چرا کامران به استقبال مرگ می رفت. بلندپروازی و شجاعتش این بلا را سر ما آورد و متأسفانه نترسیدنش باعث مرگش شد. می خواست آلمان درس بخواند، زندگی اش و همه چیز را دوباره بسازد.

کامران می گفت زندگی من اینجا نیست. 21 اسفند از تهران خارج شد و 28 اسفند اطلاع داد که در حال حرکت به سمت مرز هستند. کامران نصف پولی که با قاچاق بر وعده نموده بود، یعنی نزدیک شش میلیون تومان را داده بود و قرار بود که بقیه پول را در مرز یونان تحویل بدهد. اما وقتی جسد کامران پیدا شد پول کمی همراهش بود. به او گفته بودیم پول ها را در جاهای مختلف لباس و کیفش جاسازی کند تا پولش را از دست ندهد. بعد فهمیدیم حتی پولش را هم از او گرفته بودند. کیف گردنی کامران هم همراهش بود، اما فقط پاسپورت و کیف باقی مانده بود، من مطمئنم پسرم به سادگی نمرده است. 28 اسفند بود که حدود ساعت 9 شب با کامران تماس گرفتیم و دیدیم در دسترس نیست و اپراتور با زبانی غیرفارسی صحبت می کرد، طبق تجربه فهمیدم که اعتبار کامران تمام شده و من تلفن کامران را شارژ کردم و به کامران زنگ زدم، او گفت من گم شده ام و مچ پایم آسیب دیده و گروه من را جا گذاشته اند. کامران سابقه کوهنوردی داشت، به او یاد دادم که چطور خودش را به پایین کوه برساند. نزدیک پنج صبح تلفن همراهش خاموش شد و من فکر کردم بچه از کوه به پایین پرت شده است. به قاچاق بری هم که کامران را برده بود زنگ زدیم و بعد از تماس ما تلفنش را خاموش کرد. ساعت 10 صبح به کامران زنگ زدم و گفت نزدیک جاده هستم. به شدت خسته و گرسنه بود و پایش آسیب دیده بود، به کامران گفتم خودش را همان جا در ترکیه به یک روستا یا شهر نزدیک برساند و از مردمش کمی غذا طلب کند تا فکری بکنیم.

کامران دو ساعت بعد با گریه به من زنگ زد و گفت در روستایی مرزی، مردم احتمالا از ترس کرونا او را بیرون نموده اند و با چوب کتکش زده اند و سرش شکسته... من باورم نمی شد با یک میهمان چنین نموده باشند، دلم می خواهد عکس کامران را ببرم و به آنها نشان بدهم و بگویم که چطور توانستید این بلا را سر این بچه بیاورید... . به کامران گفتم تصمیمت چیست؟ گفت بابا می خواهم برگردم... گفتم کامران خودت را تسلیم پلیس ترکیه کن، آنها حتما می توانند یاریت نمایند و تو را به ایران می رسانند. من فکر می کردم امین تر از پلیس وجود ندارد و فکرش را هم نمی کردم که این بلا سر کامران بیاید.

پدر کامران می گوید که یک ساعت بعد کامران تماس می گیرد و می گوید که خودش را تسلیم پلیس ترکیه نموده و حالا در حیاط اداره پلیس با مهاجران غیرقانونی بی شماری نشسته اند. دوباره که با او تماس گرفته اند، کامران وحشت زده بوده... . او می گوید: به ما گفت بابا تو رو خدا به من زنگ نزنید، گوشی من را می گیرند، آن قدر کتکم زدند که دیگر نا ندارم، تو رو خدا تماس نگیرید... این آخرین تماس من با کامران بود. بعد تلفنش خاموش شد و دو ماه بعد جسدش را پیدا کردند.

سفر بی بازگشت

به گفته خانواده گودرزی و آنچه پلیس مرزی به اطلاع خانواده آنها رسانده، پلیس ترکیه بعد از دریافت وسایل کامران و دیگر پناه جویان آنها را نزدیکی مرز ایران، در کوه های چالدران که صعب العبورترین راستا برای پناه جویان است رها می نماید، به امید آنکه پیدا نشوند و نتوانند بگویند که پلیس ترکیه چه رفتاری با آنها نموده است.

بعد از خاموش شدن تلفن همراه کامران، پیگیری آنها در مناطق مرزی آغاز می گردد، پیگیری ای که به دلیل مصادف شدن با نوروز و شیوع کرونا هر روز سخت تر می گردد. تنها یک امید برای آنها باقی مانده و آن این است که کامران در یک کمپ ترکیه ای در قرنطینه دوران کرونا به سر می برد و به زودی با آنها تماس می گیرد. اما 27 اردیبهشت، پلیس مرزی چالدران ضمن تماس با پدر کامران به او اعلام می نماید که بعد از آب شدن برف ها، پلیس اجساد هفت پناه جو را پیدا می نماید که بخشی از آنها به دلیل حمله گرگ از بین رفته اند. اما جنازه ای که نسبتا سالم است، احتمالا جنازه پسر عباس است؛ کامران که برای زندگی بهتر، جانش را فدا کرد بود...

پدر کامران که به سختی صحبت می نماید، می گوید: من واقعا از تمامی کادر پلیس ایران و وزارت خارجه متشکرم؛ من حتی به تلفن همراه آقای عراقچی زنگ زدم و ایشان قول پیگیری به من دادند. قاضی کشیک چالدران به من گفت شاید من بتوانم حق تمامی بچه هایی را که در این راه نابود شدند، بگیرم. قلبم و زندگی ام شکسته و من فقط می خواهم بدانم چرا پلیس ترکیه چنین بلایی سر پسرم آورده است.

بنا به گفته عباس گودرزی، اجساد پیداشده همراه کامران گودرزی، ملیت های مختلفی داشتند، افغانستانی، بنگلادشی و پاکستانی. پس از رسیدن عباس به چالدران معین شده است که مابقی اجساد به دلیل آنکه شناسایی نشده اند و کسی هم پیگیر آنها نبوده، به دستور قاضی همان روز دفن شده اند.

رفتار خشونت آمیز پلیس ترکیه با پناه جویان سابقه دارد. در سال 2019 نیز خبرگزاری آناتولی از کشف اجساد پناه جویان در مرز این کشور اطلاع داده بود. مطابق آنچه در خبرها منتشر شده، پیش تر نیز پلیس ترکیه با گاز اشک آور به استقبال پناه جویان رفته است.

ماجرای بدرفتاری با پناه جویان نه فقط در این سوی مرزهای ترکیه که حتی در مرزهای غربی این کشور با یونان هم تکرار شده است. همین چندی پیش رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه، اظهار داشت که این کشور از این پس نمی تواند مانع ورود پناه جویان به اروپا گردد و مرزهای خود را باز می نماید. این تصمیم باعث شد پناه جویان به سوی مرزهای یونان و به طرف اتحادیه اروپا روانه شوند. مطابق صحبت های منتشرشده از سوی فعالان حقوق پناه جویان و گزارش های منتشرشده از رفتار غیرانسانی نیروهای پلیس مرزی ترکیه با پناه جویان در برخی موارد، پلیس این کشور پس از بازداشت پناه جویان آنها را روانه کمپ هایی می نماید که شبیه به بازداشتگاه هستند؛ کمپ هایی که در ترکیه به اردوگاه های دیپورت مشهور شده اند: این کمپ ها شبیه بازداشتگاه یا زندان است. پناه جویان مدتی در این کمپ ها سپری می نمایند و بعد به کشور خودشان بازگردانده می شوند.

ماجرای تکراری

بهمن سال گذشته نیز مطابق اعلام سازمان حمایت از حقوق بشر 13 پناه جو در مرز ایران و ترکیه بر اثر سرما جان خود را از دست دادند. یک گروه حقوق بشری ترکیه در استان وان اعلام نموده است که پناه جویان از شهفرایندان افغانستان و سوریه بودند و در کولاک گرفتار شدند. دکتر ذاکره حکمت، مدافع حقوق پناه جویان افغان در ترکیه و عضو مؤسس انجمن همبستگی و همدردی با پناهندگان افغان، درباره اجساد کشف شده با اشاره به اینکه پیش تر نیز این رخ داده است، دراین باره گفته بود: حادثه کشف اجساد قبلا هم رخ داده است و ما هر سال شاهد این ماجرا هستیم. پناه جویان به شکل غیرقانونی وقتی بخواهند وارد ترکیه بشوند مجبورند از مرزهای مناطق کوهستانی ترکیه عبور نمایند. وقتی مهاجران با پای پیاده این راستا را طی می نمایند دچار مشکل می شوند و برخی از آنها زیر چندین متر برف می مانند و از شدت سرما یخ می زنند و می میرند. روی اجساد را برف می گیرد اما بعدا با آب شدن برف ها مردم محل با پخش شدن بوی اجساد آنها را کشف می نمایند و به ژاندارمری خبر می دهند.

کمتر از چهار ماه پیش از انتشار خبر جان باختن کامران گودرزی، جسد 13 نفر شامل 10 پناه جوی افغان و سه پناه جوی دیگر، در کوهستان های برفی مرز ترکیه و ایران پیدا شد. دفتر فرماندار شهر وان در ترکیه در واکنش به انتشار این گزارش، در بیانیه ای اظهار داشت که خبر کشته شدن مهاجران غیرقانونی بر اثر سرما به دست مقامات محلی رسیده اما به دلیل شرایط بد آب وهوایی در منطقه و احتمال بروز بهمن، نتوانسته اند خود را به منطقه برسانند. در این بیانیه همچنین آمده بود که دفتر فرمانداری، مقامات نظامی و حقوقی را از این اتفاق آگاه نموده و آنها بعد از عادی شدن شرایط آب وهوایی به این موضوع رسیدگی خواهند کرد.

خانواده کامران گودرزی دیگر چیزی برای ازدست دادن ندارند. پدر کامران می گوید فقط به امید معین شدن دلیل رفتار پلیس ترکیه با پسرش زنده است. او می خواهد پیش از مرگش دلیل این ماجرا را بداند. کامران با مرگش روح جوانی را از خانواده اش گرفته و زندگی آنها تقریبا مکوششی شده است؛ خانه ای که به سلیقه سمیه، مادر جوان کامران، چیده شده، از صدای خنده و امید خالی است. پدر کامران هرگز اجازه نداد که سمیه تصاویر پیکر فرزندش را ببیند، اما درست وقت خداحافظی به ما می گوید: من از وقتی جسد کامران را دیدم، یک خط روی سینه ام درد می نماید. چیزی در من مرده که دیگر زنده نمی گردد. قلب من و مادرش مثل ساعت های باقیمانده از کامران در ساعت 11، بیست ونهم اسفند یعنی همان ساعتی که احتمالا کامران از جهان رفته، از تپش ایستاده و حالا به امید دادخواهی منتظر هستیم که صدای ما به گوش مسئولان برسد. کامران گودرزی حالا قاب عکسی روی میز خانه شان است، چشمان امیدوار او در عکس که به دنبال زندگی بهتر بود، حالا برای همواره بسته شده است و فعالان حقوق پناه جویان امیدوارند دادخواهی این چشمان امیدوار، قربانی روابط دیپلماتیک دو کشور ایران و ترکیه نگردد.