مرتضی کیوان مجال رشد در زمینه ادبیات را پیدا نکرد

به گزارش شیوا مارکت، به گزارش خبرنگاران شصت وشش سال پیش در چنین روزی (بیست وهفتم مهرماه 1333) مرتضی کیوان شاعر و منتقد هنری اعدام شد؛ او را جزو اولین ویراستاران ایرانی معرفی می نمایند که انجمن ادبی شمع سوخته را به همراه هوشنگ ابتهاج، سیاوش کسرایی، نیما یوشیج و احمد شاملو بنیان گذاری کرد. تسلط کیوان به ادبیات روسیه سبب شد نوشتارهایی درباره ادبیات این کشور بنویسد. همچنین او در دهه 1320 و اوایل دهه 1330 مدیریت داخلی مجله بانو و دبیری مجله دنیا نو را برعهده داشت و عضو هیئت تحریریه مجله کبوتر صلح بود.

مرتضی کیوان مجال رشد در زمینه ادبیات را پیدا نکرد

در سوگ مرتضی کیوان کسانی چون احمد شاملو، نیما یوشیج، سیاوش کسرایی، سایه و احسان طبری شعرهایی سرودند و برخی نیز چون شاهرخ مسکوب، مصطفی فرزانه و فرشاد قوشچی به ترتیب کتاب های مرتضی کیوان، بن بست و شصت سال عاشقی؛ زندگی و زمانه پوری سلطانی و مرتضی کیوان را نوشتند. همچنین پیر پرنیان اندیش کتابی است که سال 1391 منتشر شد و هوشنگ ابتهاج خاطرات خود را در گفت وگو با میلاد عظیمی و عاطفه طیه در آن عنوان نمود که در این اثر به صورت مبسوط به مرتضی کیوان پرداخته شده است. با قوشچی درباره کتاب شصت سال عاشقی، مرتضی کیوان و همسر او پوراندخت سلطانی گفت وگویی انجام دادیم که در ادامه می خوانید.

فرشاد قوشچی

فرشاد قوشچی درباره نگارش کتاب شصت سال عاشقی اظهار کرد: بنده استادیار دانشکده کشاورزی هستم ولی به مباحث تاریخ سیاسی معاصر، تاریخ معاصر و ادبیات علاقه مند بودم از این رو سال ها پیش کتاب سیاوشان، تاملی بر سوگ سروده های احمد شاملو نوشتم که به طور معین از شعرهایی که شاملو در رسا و فقدان عموما مبارزین گفته بود، استفاده کردم. بخشی از این اشعار به حوادث کودتای 28 مرداد و سال 32 مربوط می شد و قسمتی دیگر نیز به اواخر دهه 40 و اوایل دهه 50 و اقداماتی که چریک ها و مجاهدین انجام داده بودند اختصاص دارد.

وی اضافه کرد: اشعار شاملو که مربوط به سال 32 بود به طور معین به کسانی اختصاص داشت که او از نزدیک با آن ها ارتباط داشت از جمله مرتضی کیوان. چند شعر از این اشعار به نظر من جالب بود که در این کتاب نیز آمده است از جمله شعر از عموهایت... که شاملو خطاب به پسر خود سیاوش سروده است یا شعر سال بد/ سال بد/ سال اشک/ سال شک/ سال روزهای دراز و استقامت های کم/ سالی که غرور گدایی کرد/ سال پست/ سال درد/ سال عزا/ سال اشک پوری/ سال خون مرتضا..

این نویسنده با اشاره به این که پس از این کتاب به نظرم رسید که حال باید به کیوان پرداخت و سراغ دوستان او چون کسرایی، شاملو، ابتهاج غیره رفت که در آن دوران چندان محبوب نبوده و اکنون جزو افراد عظیم و مشهور هستند اظهار کرد: در این میان (سال 1392) متوجه شدم همسر کیوان، پوری سلطانی زنده بوده و در کتابخانه ملی ایران مشغول به کار است. با ایشان تماس گرفتم تا درباره مرتضی کیوان گفت وگو کنیم اما می خواستم این مصاحبه بیشتر متمرکز بر خود او باشد چون او نیز زندگی جالبی دارد و مادر کتابداری نوین ایران است.

پوری سلطانی

او در ادامه اعلام کرد: در نتیجه چندین جلسه با یکدیگر به گفت وگو نشستیم اما در نهایت این کتاب برمبنای گفت وگو شکل نگرفت بلکه بنده صحبت هایی را از او گرفتم و در قالب داستان نوشتم. به گونه ای می توان گفت این کتاب داستانی مستند گونه است که سال 1395 از سوی نشر روزنه منتشر و چندین بار تجدید چاپ شد. پوری سلطانی در این کتاب حرف های تازه ای را بیان کرد که بسیاری از آن ها تا پیش از این کتاب بیان نشده بود و در واقع موضوع کتاب بنده مبتنی بر زندگی پوری سلطانی است.

وی همچنین گفت: اما شصت سال عاشقی، تنها اثری است که به این شکل درباره سلطانی به نگارش درآمده است. بخشی از کتاب به پوری سلطانی و قسمتی از آن به طور طبیعی به مرتضی کیوان اختصاص دارد و زندگی مشترک این دو را شامل می گردد.

قوشچی درباره منابعی که در تالیف از آن ها بهره گرفته، عنوان نمود: با توجه به اینکه متن کتاب برگرفته از گفت وگوهای تاریخ شفاهی با پوری سلطانی است به تبع بیشتر نکات و مطالب و اسناد نیز از او گرفته شده است و به اثر دیگری مراجعه نکردم تا از آن در نگارش کتاب خود استفاده کنم.

او در پاسخ به این سوال که صندلی مرتضی کیوان در ادبیات معاصر چگونه است اظهار کرد: مرتضی کیوان به عنوان حلقه وصل برخی شخصیت هایی مانند شاملو، کسرایی، ابتهاج و ... نقش محوری و رهبری را بازی نموده است. پوری سلطانی نیز تاکید می کرد که کیوان مجال پیدا نکرد تا در زمینه ادبیات رشد کند و اگر زنده می ماند چه بسا از حلقه دوستان خود نیز معروف تر می شد. سلطانی معتقد بود که کیوان در صورت زنده بودن منتقد ادبی برجسته ای می شد.

این نویسنده در ادامه عنوان نمود: اگر شما نامه های عاشقانه غلامحسین ساعدی به معشوق خود یا نامه های شاملو به آید را بخوانید متوجه می شوید که بسیار ساده است و می توان گفت سطح ادبی خاصی ندارد اما نامه هایی که مرتضی کیوان برای پوری سلطانی نوشته از نظر ادبی بسیار خوب است و انتظار می رود که کیوان برای رشد در ادبیات پتانسیل داشت.

او ضمن بیان این که در نزد ما مفهوم عشق همان عشق لیلی و مجنونی بود اعلام کرد: منظورم عشق بی هدف و سرگردان بود، به نظر من پوری سلطانی و کیوان تعریف جدیدی از عشق را به دست می دهند و اگر جوانان این اثر را بخوانند نوعی آموزش برای آن ها محسوب می گردد.

فرشاد قوشچی در خاتمه گفت: در 60 سالی که از درگذشت کیوان می گذشت پوری سلطانی به عشق خود وفادار ماند و ازدواج نکرد و خاطراتی که از کیوان داشت را الگو و مدلی برای ادامه زندگی و راستا خود قرار داد. همچنین او صراحتا اعلام کرد که برای پیشرفت ایران باید راه سیاست را کنار گذاشت و از سمت فرهنگ اقدام کرد و از این رو وارد وادی کتاب شده و مادر کتابداری نوین ایران می گردد.

تفطن: تفطن: گردشگری، تور لحظه آخری ارزان قیمت، بلیط، ویزا، هتل

منبع: ایبنا - خبرگزاری کتاب ایران
انتشار: 20 شهریور 1400 بروزرسانی: 20 شهریور 1400 گردآورنده: shivamarket.ir شناسه مطلب: 24277

به "مرتضی کیوان مجال رشد در زمینه ادبیات را پیدا نکرد" امتیاز دهید

امتیاز دهید:

دیدگاه های مرتبط با "مرتضی کیوان مجال رشد در زمینه ادبیات را پیدا نکرد"

* نظرتان را در مورد این مقاله با ما درمیان بگذارید