کاشی سنتی اصفهان، زینتِ بقاع متبرکه داخل و خارج کشور

به گزارش شیوا مارکت، صنایع دستی اصفهان در طول قرن های متمادی به عنوان نماینده هنر اصیل اسلامی ایرانی در جهان شناخته شده است.

به گزارش خبرنگار از ، در ذهن هر مخاطب ای همراه با نام اصفهان بی درنگ تصویر کاشی، کاشی های معرق، هفت رنگ، تابلو های مینیاتور، قالی های نفیس و نقش های قلمکاری زنده می گردد هنر دست ساز هنرمندان نظر خریداران ایرانی و خارجی را به خود جلب نموده است.

بعضی از مهم ترین صنایع دستی وهنری اصفهان عبارتند از خاتم سازی، میناکاری، منبت کاری، کاشی و سرامیک (دستی) است که خوشبختانه درحال حاضر صنایع مختلف مربوط با اصفهان، با ابداع و نوآوری های جدید همچنان در اصفهان رایج است و از این دیدگاه، مردم اصفهان هنرمندترین مردم کشور ایران محسوب می شوند.

منصور عسگری کارشناس مرمت بنا و تزئینات کاشی کاری استان اصفهان در گفت و گو با خبرنگار از ، گفت: کاشی و کاشی کاری هنری است که در تمدن اسلامی با پشتوانه هنر ایرانی پیش از اسلام به اوج خود رسید و کاشی کاری سنتی یکی از صنایع دستی پر پیشینه و زیبای ایران است و در بین کشور های مختلف اسلامی دراین زمینه ایران از مرکزیتی خاص برخوردار بوده و آثار متنوع کاشی کاری باقی مانده در گوشه و کنار این سرزمین پهناور شاهدی براین مدعاست.

عسکری گفت: کاشی های سنتی در مرمت واحیای بنا های تاریخی کاربرد دارند و امروزه کارگاه های آفرینش آن در زمره صنایع دستی طبقه بندی می شوند.

کاشی کاری معرق

هنرکاشی سازی معرق و یا کاشی گل و بته که نزد اروپائیان بیشتر شهرت دارد از قرن هفتم هجری به تدریج زینت بخش معماری ایران، به ویژه بنا های مذهبی گشت.

اهمیت کاشی معرق نسبت به انواع دیگر کاشی، زیبایی فوق العاده و درجه استحکام آن است و به همین دلیل پس از گذشت سالیان سال بر روی بنا ها بر جای می ماند.

کاشی کاری معقلی

در این نوع تزئین معماری اسلامی، از کاشی های اصفهان استفاده می گردد تلفیق آجر و کاشی که عموما با حرکت زیبای شطرنجی شکل می گیرد و ارزش ویژه ای به معماری دوره اسلامی ایران بخشیده است.

کاشی کاری هفت رنگ

دراین نوع از کاشی کاری خشت های کاشی در اندازه های منظم طبق سلیقه هنرمند کاشی کار و به اقتضای فضای مورد نظر کنار هم چیده می شوند و طرح مورد نظر اعم از نقاشی های سنتی -اسلامی و رسم الخط های هنری و مذهبی روی آن ها با ذغال به عنوان طرح اولیه کشیده می گردد و سپس با رنگ های مخصوص لعاب رنگ آمیزی و نقاشی تکمیل می گردد ودر نهایت به کوره می فرایند.

کاشی کاری مقرنس

مقرنس کاری یکی از عناصر مهم تزئینی معماری است که در جهان ساختن بنا ها به شکل طبقاتی که روی هم ساخته شده برای آرایش دادن ساختمان ها و یا برای آنکه به تدریج از یک شکل هندسی به شکل هندسی دیگری تبدیل می گردد.

کاشی کاری مشبک

این نوع کاشی ها برای ایجاد طرح های پیچیده کنار یکدیگر چیده شده و از آن ها برای تزئین محراب استفاده می شده است همچنین کاشی مشبک به عنوان پنجره در دیوار های مشرف استفاده می شده است که هم نور لازم را به داخل اتاق می رسانده و هم از اشراف خانه به بیرون جلوگیری می نموده است. مقبره جعفر اصفهانی، بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی و مسجد شیخ لطف الله اصفهان از زیباترین کاشی های مشبک کاری شده است.

کارشناس مرمت بنا و تزئینات کاشی کاری استان اصفهان گفت:اصفهان یکی از استان هایی است که بیشترین حجم کاشی سنتی کشور را صادر می نماید و بیش از 80 درصد فراوری کاشی های سنتی و هفت رنگ عتبات و بقاع متبرکه در داخل و خارج از کشور در کارگاه های استان تامین می گردد.

عسگری در ادامه گفت: بالاترین سطح میزان فراوری کاشی سنتی کشور به اصفهان اختصاص دارد که بیش از 70 درصد کاشی سنتی در استان اصفهان فراوری می گردد.

او اضافه کرد: کاشی سنتی فراوریی در اصفهان اکثرا از نوع درجه یک و بهترین نوع کاشی و سازگار با اقلیم ایران است.

کارشناس مرمت بنا و تزئینات کاشی کاری استان اصفهان گفت: کیفیت بالای کاشی های فراوریی کارگاه های کاشی سنتی استان اصفهان باعث شده تا این محصولات به اکثر شهر های ایران صادر گردد از جمله تهران، شیراز، بندر عباس، اهواز به جزء مشهد که البته مشهد هم بعضا استفاده شده و علاوه بر بازار داخلی مورد استقبال بازار های خارجی از جمله عراق، سوریه کشور های آسیای میانه، ازبکستان و کشور های آذربایجان قرار بگیرد.

عسگری در ادامه گفت: کاشی اصفهام در بقاع متبرک داخلی مثل شاهچراغ و اکثر امامزاده ها و در اکثر حرم امامان و بقاع متبرکه در کربلا، کاظمین، سامرا و نجف به مقدار زیاد استفاده شده است.

منصور عسگری با بیان اینکه حدود 500 کارگاه کاشی سازی سنتی همچون هفت رنگ و معرق و معقلی در استان وجود دارد اضافه کرد: کاشی سازی سنتی به معنای واقعی، سنتی بودن خشت اولیه است که خشت به صورت خاک نم دیده و با استفاده از قالب در کارگاه های فراوری کاشی آماده می گردد و توسط کوره های سنتی پخته می گردد و بعد با استفاده از لعاب سنتی قلع و سرب پوشیده و طراحی می گردد و مجددا کوره می گردد، اکثر لعاب مورد استفاده از ترکیبات معدنی و سنتی است و به ندرت از رنگ های شیمیایی استفاده می گردد که در سال های اخیر به دلیل وجود ماشین آلات این فرآیند سنتی در بعضی کارگاه ها کمی از مدار خارج شده است.

او با شرح اینکه کار دست حس اصیل و خاصی دارد اضافه کرد: حمایت از کارگاه هایی که سنتی کار می نمایند از اولویت های میراث استان است که این حمایت به وسیله بالا بردن سفارش پذیری انجام می گردد.

منصور عسگری گفت: کاشی سنتی را می توان در اکثر وسایلی که در طول شبانه روز استفاده می کنیم به کار برد.

او با اشاره به جذب مخاطب برای این صنعت قدیمی ییان کرد: باید در حوزه کاشی های سنتی عرضه مناسبی داشته باشیم تا بتوانیم مخاطب را جذب کنیم.

فریدون الهیاری مدیرکل میراث فرهنگی در گفت و گو با خبرنگار از ،گفت: اصفهان شهر گنبد های فیروزه ای و صنایع دستی است که باید از این فرصت استفاده کرد.

الهیاری با بیان اینکه اکثر کاشی های سنتی در کارگاه های استان فراوری می گردد اضافه کرد: از جمله حمایت های سازمان میراث فرهنگی از کارگاه های صنایع دستی صدور مجوز و ارائه تسهیلات ارزان قیمت به کارگاه های بزرگ و روستاهابرای فراوری کاشی و سرامیک سنتی در نظر گرفته شده است.

مدیر کل صنایع دستی، فرهنگی و گردشگری استان اصفهان گفت: دراکثر بنا های تاریخی مثل مسجد جامع عتیق، مسجد امام، مسجد شیخ لطف الله، مسجد سید، کلیسای وانک، خانه های تاریخی، حمام های قدیمی از کاشی های سنتی استفاده شده است.

او در ادامه اعلام کرد:قیمت کاشی سنتی بستگی به استاد کاری دارد که کار می نماید و با توجه به ظرفیت، دقت، تمیزی، طراحی زیبا و اصولی اجراکردن آن متفاوت است.

الهیاری درباره مسائل کاشی کاران و رونق این صنعت در استان گفت: کارگاه های کاشی سنتی در موقع رونق کار در اصفهان حدود 2500 نفر در این عرصه فعالیت می نمایند و در موقع رکود 500 نفر فعال هستند.

او به مسائل بیمه کاشی کاران سنتی اشاره نمود و گفت: فراوری نماینده به حمایت تامین اجتماعی احتیاج دارد و سازمان صنایع دستی وظیفه دارد از آن ها حمایت کند. از حدود 40 هزار نفر هنرمند صنایع شناسنامه دار تعداد 6 هزار نفر تحت پوشش بیمه هنر قرار دارند و متاسفانه در لیستی که اداره میراث فرهنگی و صنایع دستی از کاشی کاران به تامین اجتماعی ارائه می دهد عنوان کاشی تراش ذکر می نماید که در این بین مسئولان اداره تامین اجتماعی زیر بار نمی رود و آنان را بیمه نمی نماید که باید چاره ای برای این افراد اندیشید.

مدیر کل صنایع دستی، فرهنگی و گردشگری استان اصفهان در انتها اعلام کرد: کاشی سنتی در بنا های سنتی کاربردی تر است که به علت قدمت و سابقه این هنر و همخوانی با معماری سنتی آن در بنا های سنتی بیشتر استفاده می گردد .