بازی در زمین ترامپ! - شیوا مارکت

به گزارش خبرنگاران، آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل، طی گزارشی به شورای امنیت، ادعا نموده است که موشک های به کار رفته در حملات به یک فرودگاه بین المللی در عربستان و تاسیسات نفتی این کشور، منشأ ایرانی داشته اند. همچنین، گوترش گفته سلاح هایی که آمریکا در نوامبر 2019 و فوریه 2020 مصادره نموده بود، نیز منشأ ایرانی داشته اند.

دبیرکل سازمان ملل مدعی شده است که بعضی از این سلاح ها شبیه به سلاح هایی هستند که در ایران فراوری می شوند یا علایم فارسی دارند. بعضی دیگر، بین فوریه 2016 و آوریل 2018 به ایران تحول داده شده اند.

گوترش در ادامه ادعا های خود، گفته سلاح هایی که توسط آمریکا در سواحل یمن مصادره شده بودند، نه تنها ایرانی بوده اند بلکه ممکن است به شکلی ناسازگار با قطعنامه 2231 شورای امنیت منتقل شده اند. طبق ادعای گوترش، سازمان ملل بقایای سلاح های به کار رفته در حملات به فرودگاه بین المللی ابها، تاسیسات نفتی عفیف و تاسیسات نفتی بقیق و خریص را آنالیز نموده و به این ارزیابی رسیده که موشک های مورد استفاده در این حملات منشأ ایرانی داشته اند. همچنین، گوترش گفته پهپاد های به کار رفته در حملات به تاسیسات نفتی شرق عربستان نیز منشأ ایرانی داشته اند.

در 14 سپتامبر 2019، بزرگترین تاسیسات نفتی دنیا در شرق عربستان، مورد حملات موشکی و پهپادی نهاده شد. این حملات ناگهان نصف فراوری نفت عربستان (حدود پنج میلیون بشکه در روز) را مختل کرد. آمریکا و بعضی کشور های اروپایی، ایران متهم کردند. اما ایران این اتهام را قویا رد کرد. حالا سازمان ملل هم به نوعی ادعای آمریکا و کشور های اروپایی را تایید نموده است.

ایران، ادعا های مطرح شده در گزارش جدید دبیرخانه سازمان ملل را رد نموده و آن ها را به مثابه استفاده ابزاری از دبیرخانه سازمان ملل متحد برای اهداف سیاسی دانسته است. وزارت خارجه ایران در بیانیه ای گفته است ادعا های جدید سازمان ملل، تحت فشار های سیاسی رژیم های آمریکا و عربستان مطرح شده اند.

آنتونیو گوترش به نحوی ادعاهای عربستان و آمریکا درباره مداخله ادعایی ایران در یمن را تایید نموده است.

چرا گزارش گوترش مهم است؟

گزارش گوترش هنوز به طور کامل منتشر نشده است، اما رسانه های غربی بخش هایی از آن را منتشر کردند. این گزارش، از جهت های گوناگون حائز اهمیت است و می تواند تنش ها پیرامون ایران را در سازمان ملل تشدید کند.

شاید مهمترین جنبه گزارش گوترش در ارتباط با بحث تمدید یا برطرف تحریم های تسلیحاتی سازمان ملل علیه ایران معنا یابد. محتوای این گزارش در شرایطی افشا شد که آمریکا به سختی برای تمدید تحریم های تسلیحاتی ایران کوشش می نماید. به همین دلیل، آمریکا، پیش نویس قطعنامه ای را تهیه و آن را میان اعضای شورای امنیت توزیع نموده و قرار است این قطعنامه را به رأی گیری بگذارد. هدف اصلی این قطعنامه، تمدید تحریم های تسلیحاتی علیه ایران است. وزارت خارجه ایران، احتمال دست داشتن آمریکا در تهیه گزارش سازمان ملل را مطرح نموده و آن را با مسئله تمدید تحریم های تسلیحاتی مرتبط دانسته است. در بیانیه وزارت خارجه ایران آمده است: جالب تر آن که گزارش دبیرخانه {سازمان ملل} همزمان با اقدام آمریکا در ارائه پیش نویس قطعنامه خطرناکی برای تمدید غیرقانونی محدودیت های تسلیحاتی علیه ایران منتشر می گردد و مفاد آن دو هفته قبل از انتشار توسط آمریکا مورد استناد نهاده شده و این شائبه را تقویت می نماید که این گزارش به سفارش آمریکا و برای بهره برداری توسط آن کشور در شورای امنیت علیه ایران تهیه شده است.

به احتمال زیاد، دولت آمریکا برای متقاعد کردن اعضای شورای امنیت به تمدید تحریم های تسلیحاتی ایران، به گزارش اخیر گوترش استناد کند. از این رو، شاید بتوان گفت که گوترش با تهیه گزارش جدید خود علیه ایران، در زمین دونالد ترامپ بازی نموده و آگاهانه یا ناآگاهانه استدلال دولت آمریکا در حمایت از تمدید تحریم های تسلیحاتی ایران را تقویت نموده است.

اما سوای بحث تحریم های تسلیحاتی که روز به روز داغ تر می گردد، گزارش دبیرخانه سازمان ملل، نبرد حقوقی دیگری در رابطه با قطعنامه 2231 شورای امنیت شروع می نماید. گزارش گوترش درباره اجرای قطعنامه 2231 بود. اما وزارت خارجه ایران می گوید اساسا دبیرخانه سازمان ملل اختیاری برای تهیه چنین گزارشی ندارد. وزارت خارجه ایران تاکید نمود: در حالی که دبیرخانه بر اساس تفسیر غیرمعمول از قطعنامه 2231 تا به امروز از گزارش موارد متعدد نقض برجام توسط آمریکا و کشور های اروپایی خودداری نموده و حتی با خروج آمریکا از برجام که نقض آشکار قطعنامه 2231 است در نهایتِ تسامح و ابهام برخورد نموده است؛ اما در موضوعی که دبیرخانه طبق ترتیبات مرتبط با اجرای قطعنامه 2231 اساسا اختیاری در آن ندارد ورود نموده و اقدام به تهیه گزارش به اصطلاح تخصصی می نماید.

بیشتر بخوانید:

سناریوهای نبرد حقوقی ایران و آمریکا بر سر تحریم های تسلیحاتی

تحریم های تسلیحاتی؛ طرح ایران چیست؟

خیزش برجامی روسیه، چین و اروپا علیه آمریکا

قطعنامه 2231 شورای امنیت که در سال 2015 در تایید برجام صادر شد، به دلیل متن مبهم و قابل تفسیر آن، از همان ابتدا منشأ اختلاف بود. تا حالا در رابطه با این قطعنامه حداقل سه اختلاف نظر شکل گرفته است. اختلاف نخست، بعد از آزمایش های موشکی ایران پس از امضای برجام عیان شد. در متن این قطعنامه از ایران درخواست شده که از انجام آزمایشات مرتبط با موشک های بالستیک قاره پیمای دارای قابلیت حمل کلاهک هسته ای خودداری کند. بعد از آزمایشات موشکی، آمریکایی ها با استناد به این قطعنامه، توسعه موشک های بالستیک ایران را محکوم می کردند. اما در مقابل ایران ضمن تاکید بر ماهیت دفاعی بودن برنامه موشکی اش، همیشه گفته است که این قطعنامه، آزمایشات موشکی را ممنوع نمی نماید، بلکه فقط از ایران می خواهد که آزمایشات موشکی انجام ندهد.

اختلاف نظر دوم، بعد از جدی شدن بحث تمدید تحریم های تسلیحاتی ایران برجسته شد. آمریکا از برجام خارج شده است، ولی حالا با استناد به قطعنامه 2231 می گوید حق استفاده از مکانیسم ماشه را دارد. اکنون، ظاهرا همین قطعنامه به عامل اختلاف نظر میان ایران و سازمان ملل نیز تبدیل شده است. وزارت خارجه می گوید دبیرخانه سازمان ملل اختیار تهیه گزارش درباره تسلیحات ایران را ندارد. اما گزارش گوترش در امتداد گزارش های وی درباره قطعنامه 2231 بوده است.

اما علاوه بر جنبه های حقوقی، گزارش گوترش می تواند تبعات سیاسی در سطح منطقه داشته باشد. در واقع گوترش ادعا های عربستان و آمریکا درباره مداخله ایران در یمن را تایید نموده است. چنین اقدامی، می تواند علاوه بر توجیه جنگ عربستان در یمن، فرایند واردات سلاح توسط عربستان را تشدید کند. عربستان به تازگی قرارداد های تسلیحاتی جدیدی با بریتانیا امضا نموده که شامل سامانه های پدافند موشکی می شوند. افزون بر این، عربستان ممکن است با استناد به گزارش گوترش، کشور های غربی را برای فروش تسلیحات پیشرفته تر به آن تحت فشار قرار دهد. به هر حال، گزارش دبیرخانه سازمان ملل متحد، فی نفسه متضمن اقدام خاصی از جانب سازمان ملل علیه ایران نیست، اما می تواند از سوی کشور ها برای پیگیری مقاصدشان در مقابل ایران مورد بهره برداری قرار گیرد.

baham1.ir: مجله باهام: با هم سفر کنیم