باشگاه هواداران دلار!

به گزارش شیوا مارکت، عزم سیاسی برای ایجاد رمزارز منطقه ای توسط ایران وجود ندارد.

به گزارش گروه رسانه های خبرنگاران، نزدیک به 10 سال است با آغاز تحریم های مالی، انتقال پول در شبکه رسمی بانکی و غیررسمی صرافی ها دچار مسائل فراوانی شده است. با وجود اینکه با تمام دشواری ها بخش قابل توجهی از بازرگانان این مشکل را پشت سر گذاشته اند اما روش های جایگزین ضمن غیرایمن بودن، هزینه های تجارت کشورمان را هم افزایش می دهند. باید توجه داشت که عمده تبادلات تجارت خارجی ایران با مجموعه کشورهایی است که ارتباط دیپلماتیک و سیاسی مناسبی با کشورمان دارند. چین، روسیه، ترکیه، هند و مالزی از اصلی ترین این کشورها هستند. از همین رو می توان از روش های پرداخت دیگری در ارتباط با کشورهای مطرح شده بهره گرفت. پیمان پولی دوجانبه، استفاده از خط ارزی مستقل و رمزارز منطقه ای بخشی از این روش هاست که ضمن امنیت بالا، سرعت مناسبی هم دارند اما متاسفانه با وجود پیشنهادهای مکرر بین المللی، دستگاه مالی کشورمان نسبت به آنها بی تفاوت بوده است. در همین باره می توان به توافق یک ماه پیش حسن روحانی، رئیس جمهور کشورمان با ماهاتیر محمد، نخست وزیر مالزی اشاره نمود که در آن هم بر موضوع ایجاد رمزارز منطقه ای تاکید شده بود اما تا به امروز هیچ گام اجرایی توسط ایران در این باره برداشته نشده است. ماهاتیر محمد، نخست وزیر مالزی موافقت خود را با طرح حسن روحانی، رئیس جمهوری اسلامی ایران در اجلاس سران کوالالامپور 2019 مبنی بر تاسیس بازار مشترک کشورهای اسلامی در حوزه اقتصاد دیجیتال و همکاری و تبادل تجربیات در زمینه رمزارزها بیان کرد. فری مالزی تودی در این زمینه نوشت: نخست وزیر ماهاتیر محمد با پیشنهاد ایران مبنی بر استفاده از رمز ارز به عنوان گزینه جایگزینی دلار آمریکا موافق است. این رسانه مالزیایی به نقل از ماهاتیر محمد نوشت: ما برای نخستین بار این موضوع را می شنویم که ایران و ترکیه بر این عقیده اند که باید از جایگزینی برای دلار آمریکا استفاده کنیم. نخست وزیر مالزی که کشورش میزبان اجلاس سران کوالالامپور 2019 بود، گفت: ما می توانیم ارزهای خود یا ارز مشترکی را استفاده کنیم. وی شرح داد: به نظر می رسد زمانی که ما از دلار آمریکا استفاده می کنیم تحریم ها می تواند به توسعه اقتصای ما لطمه بزند. ماهاتیر محمد پس از گفت وگوهای مشترک با شرکت نمایندگان در اجلاس سران کوالالامپور و شرکت در میزگرد چهارجانبه که در آن رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه، حسن روحانی رئیس جمهوری اسلامی ایران و شیخ تمیم بن حمد آل ثانی امیر قطر حضور داشتند، به خبرنگاران گفت وی مدت ها قبل پیشنهاد ایجاد یک ارز جایگزین دلار برای تجارت های بین المللی را داده و کوشش هایی در این زمینه صورت گرفته است اما این ایده با واکنش ابرقدرت ها روبه رو شده بود. وی اضافه کرد: واکنش آنها این بود که ما را از استفاده از هر نوع ارز دیگری منع نمایند، زیرا استفاده از یک ارز خاص به آنها قدرت می دهد. فری مالزی تودی همچنین نوشت: آمریکا تحریم هایی را برای ایران اعمال نموده است تا این کشور را وادار به مذاکره درباره محدودیت های جدید علیه برنامه های هسته ای و موشک های بالستیک کند .

نتیجه پیمان های پولی ایران در سال های اخیر چه شد؟

پیمان پولی دوجانبه توافقی است که کشورها برای انجام مبادلات مالی خود امضا می نمایند تا به جای استفاده از ارزهای جهانی مثل دلار و یورو، از ارزهای ملی استفاده نمایند. تا به امروز بیش از 70 پیمان پولی دوجانبه و چندجانبه بین کشورهای جهان منعقد شده است. در همین رابطه، صمد عزیزنژاد، کارشناس مرکز پژوهش های مجلس درباره نقش پیمان پولی در مبادلات تجاری گفت: پیمان های پولی فقط از طریق پول و ارز اجرا نمی گردد بلکه کیفیت مبادلات نیز در آن دخیل است. پیمان های پولی ابزاری برای مقابله با تحریم هاست، زیرا آمادگی برای استفاده از پول ملی در مبادلات، انعطاف پذیری کشور را در مقابل تحریم ها افزایش می دهد. عزیزنژاد گفت: بانک مرکزی نوسان ارزش پول ملی را مدیریت نموده و بعضی توافقات درباره انعقاد پیمان های پولی بر این اساس است، زیرا طرف مقابل به ثبات بازار کشور توجه دارد. در بحث پیمان های پولی باید از پیمان های دوجانبه به سمت پیمان های پولی چندجانبه حرکت و مشکل تراز تجاری را در این پیمان ها حل کنیم. این روش پرداخت نخستین بار در ایران در سال های 89 تا 90 از سوی کارشناسان به دولت پیشنهاد شد اما بانک مرکزی به این روش بی محلی کرد. پس از روی کار آمدن دولت روحانی و در میانه مذاکرات برجام، دوباره بحث پیمان های پولی دوجانبه به دولت پیشنهاد شد که برای سامان دریافت روابط مالی خارجی و رجحان در مذاکرات هسته ای، پیمان پولی دوجانبه را اجرا کند. بالاخره بانک مرکزی مجبور به واکنش شد و معاون ارزی وقت بانک مرکزی بیان کرد با 3 کشور روسیه، ترکیه و عراق پیمان پولی بسته شده است اما در عرصه عمل، تغییری در روابط بانکی ایران و این 3 کشور ایجاد نشد. در سال های بعد اما این کشورهای خارجی بودند که به فکر اجرای پیمان پولی با ایران افتادند. پوتین، رئیس جمهور روسیه در سفری که سال 95 به ایران داشت، رسماً از ایران درخواست کرد در تجارت دوجانبه، از پول های ملی روبل و ریال استفاده نمایند. 1480 روز از درخواست پوتین برای عقد پیمان پولی با ایران می گذرد اما هنوز اقدامی از سوی بانک مرکزی برای برقراری پیمان پولی صورت نگرفته است. ترکیه نیز 3 بار در سطح ریاست جمهوری از ایران چنین درخواستی را داشت. اردوغان 2 بار در آنکارا و یک بار در تهران، از ایران درخواست کرد به جای دلار، از پول های ملی لیر و ریال در مبادلات دوجانبه استفاده نمایند. اما بی تفاوتی بانک مرکزی باعث شد که خود اردوغان دست به کار شده و در سفرش به تهران، پیمان پولی ایران و ترکیه را نهایی کند. در ابتدای کار به طور محدود مبادلاتی بین ایران و ترکیه انجام شد اما پس از آن دیگر خبری از مبادله پولی از این طریق با ترک ها منتشر نشد. همچنین کشورهای دیگری از جمله هند و پاکستان نیز به ایران پیشنهاد داده اند که برای مبادلات مالی دوجانبه از پیمان پولی دوجانبه استفاده کند اما با بی تفاوتی دولت ایران روبرو شده اند .

پیش احتیاج پیمان پولی

بی عملی و سستی بانک مرکزی در زمینه انعقاد پیمان پولی اظهرمن الشمس است. علاوه بر این نبود اراده بانک مرکزی حتی پیش احتیاجهای لازم در این باره را فراهم ننموده است. به همین دلیل دکتر علی سعدوندی، اقتصاددان و تحلیلگر مسائل پولی و بانکی با اشاره به مسائل نقل و انتقال مالی در سطح بین الملل، گفت: انعقاد پیمان های پولی دوجانبه یکی از راهکارهایی است که می تواند در تسهیل جابجایی مالی موثر باشد اما بدون معین نرخ مرجع، پیمان های دوجانبه و چندجانبه پولی، فلج خواهند شد. وی اضافه کرد: به همین دلیل است که با وجود اینکه پیمان پولی که مثلا بین 2 کشور ایران و ترکیه امضا شد، اصلا نتوانست به طور گسترده اجرایی گردد. هر چند که بنده از مدافعان پروپاقرص پیمان های پولی دوجانبه و چندجانبه هستم اما باید بگویم این پیمان ها بدون وجود یک معیار سنجش نرخ متقابل ارز بین 2 کشور نمی تواند موثر باشند. این کارشناس مالی ادامه داد: از این رو باید یک بازار بورس ارز اسکناس به وجود بیاید تا این پیمان های پولی دوجانبه کارکرد اجرایی پیدا نمایند. وقتی که طرح بازار متشکل ارزی ارائه شد امیدهایی به وجود آمد اما متاسفانه بازار متشکل ارزی ناگهان به فراموشی سپرده شد و مطلقا پیگیری جهت اینکه این بازار کی و به چه نحوی قرار است راه اندازی گردد، وجود ندارد. پس از آن حتی خبرهایی نیز حاکی از دچار حریق شدن محل این بازار شنیده شد .

رمز ارز منطقه ای بهترین فرصت برای تضعیف دلار

امیرعباس امامی، کارشناس مالی و بنیانگذار اولین استارت آپ حمل ونقل مبتنی بر بلاک چین درباره فواید استفاده از یک رمزارز منطقه ای، گفت: هر اقدامی در راستای کاهش قدرت دلار علاوه بر اینکه به نفع کل جهان است، تیغ تحریم های مالی علیه ایران و سایر کشورها را کند می نماید. این کارشناس مالی درباره انتقادهایی که هواداران بیت کوین به چنین رمزارزی وارد می نمایند، گفت: از لحاظ فنی و تکنیکی انواع مختلفی از بلاک چین وجود دارد، یکی از اقسام آن عمومی است که ذیل آن بیت کوین به وجود آمده است. اما این تمام ظرفیت بلاک چین در حوزه مالی نیست، در این فناوری ظرفیت بلاک چین کنسرسیومی و خصوصی هم وجود دارد که اساسا کارکرد متفاوتی با بلاک چین عمومی دارد. وی اضافه کرد: مقایسه انواع بلاک چین با یکدیگر اشتباه است. چنین ادبیات انتقادی نسبت به یک رمزارز منطقه ای مختص کسانی است که معتقدند پول باید غیردولتی باشد، شاید من هم در حالت آرمانی این ایدئولوژی را داشته باشم اما موضوع اینجاست که باید واقعیت فعلی اقتصاد جهان را بپذیریم. امامی توضیح داد: واقعیت این است که بانک جهانی به بانک های مرکزی توصیه نموده به سمت رمزارز بر مبنای پول ملی حرکت نمایند؛ رمزارزی که در بستر بلاک چین کار کند. این یعنی همانگونه که زمانی سکه ، پول کاغذی و کارت های پرداخت ایجاد شدند امروز ضرورت استفاده از رمزارزها مطرح است. این کارشناس مالی ادامه داد: زمانی که یک دولت می تواند رمزارز مختص خود را داشته باشد، دولت ها هم می توانند با یکدیگر یک رمزارز مشترک داشته باشند. همانگونه که امروز شاهد آن هستیم کشورهای مجموعه بریکس به سمت یک رمزارز مشترک حرکت نموده اند یا روسیه در تکاپوی ایجاد رمزارزی برای کشورهای اوراسیاست. وی با بیان اینکه از بین بردن سلطه دلار در جهان اعتقادی است که همه دولت ها بر آن اصرار دارند، گفت: ایجاد رمزارز منطقه ای مسلما نمی تواند دلار را نابود کند اما می تواند تا حد زیادی آن را تضعیف کند. در هر صورت یکی از اصلی ترین قدرت های آمریکا رصد مبادلات دلاری است تا با این ابزار مبادلات را محدود کند، پس باید از هر راهی برای زدودن چنین موضوعی استفاده کرد. امامی در پاسخ به این سوال که مزیت استفاده از رمزارز منطقه ای نسبت به پیمان پولی دو یا چندجانبه و لاین های ارزی مانند آنچه در کونلون چین برای بازرگانان ایرانی ایجاد شد چیست؟ گفت: قرار نیست یک رمزارز منطقه ای جایگزین موارد دیگر باشد، بلکه در کنار یکدیگر هستند. وی گفت: در کنار این موضوع باید توجه داشت در پیمان های پولی باید توازنی بین صادرات و واردات کشورها وجود داشته باشد یا اگر ارز یکی از کشورها دارای نوسان بود دیگر کشورها را دچار مشکل می کرد اما این موضوعات در رمزارز منطقه ای وجود ندارد .

امامی در شرح ویژگی های یک رمزارز منطقه ای، گفت: این نوع رمزارز ذیل بانک های مرکزی است و هر بانک مرکزی یک نود (node) در این شبکه بلاک چینی خواهد بود. پشتوانه ای هم برای آن در نظر گرفته می گردد، پشتوانه ای مانند طلا یا سبدی از چند ارز معتبر. این کارشناس مالی اضافه کرد: بنابراین مردم هم می توانند به عنوان ابزار ذخیره ارزش از این رمزارز منطقه ای بهره ببرند. مزیت های این رمزارز این است که اول- هیچ کشوری در آن قدرت تحریمی و محدودنمایندگی ندارد، دوم- فراوری و انتشار آن در انحصار یک کشور خاص نیست، سوم- سهولت بسیار زیادی در جابجایی منطقه ای ایجاد می نماید، چهارم- به دلیل شفافیت برای دولت ها جذاب است و پنجم- امکان رصد تبادلات به غیر از کشورهای مبدا و مقصد برای دیگر کشورها وجود ندارد. وی در سرانجام گفت: اگر بستر قانونی توسعه بلاک چین در کشور ایجاد گردد و افراد بتوانند پلتفرم های بلاک چینی ایجاد نمایند این اتفاق باعث ایجاد اشتغال و توسعه مالی می گردد. این تکنولوژی تا حدی مهم است که اندیشکده های آمریکایی ابراز نگرانی نموده اند که اگر حواس شان نباشد، کشورهای متخاصم از نگاه آنها یعنی ایران، چین، روسیه و ونزوئلا با بلاک چین و ایجاد زیرساخت های آن و ایجاد رمزارز منطقه ای مسائل تحریمی خود را حل می نمایند .

بانک مرکزی نمی تواند وارد فرآیند ایجاد رمز ارز منطقه ای گردد

سیدولی الله فاطمی اردکانی، مدیرعامل کنسرسیوم ققنوس، اولین ارائه دهنده پلتفرم رمز ارز ملی در ایران تحت عنوان پیمان و از مدیران سابق بانک ملی درباره ظرفیت های استفاده از یک رمزارز منطقه ای گفت: فرصت رمزارز منطقه ای با تعریف های رمزارز کشورهای اسلامی یا منطقه ای وجود دارد و بسیار اتفاق مناسبی است اما نکته ای که مطرح است اینکه باید پیش از طرح چنین موضوعی پشتوانه آن در کشور وجود داشته باشد یا حداقل بانک مرکزی کشورمان آمادگی لازم را داشته باشد. فاطمی توضیح داد: اگر بانک مرکزی فضا را برای تمرین و به کارگیری این فناوری یا زیرساخت های اولیه آن را ایجاد نموده بود امروز رئیس جمهور می توانست با توجه به پتانسیل بسیار بالایی که وجود داشت سخن از توانمندی های کشورمان بگوید و از ظرفیت های داخلی هم در این راستا بهره بگیرد. وی اضافه کرد: در شرایط کنونی عملا کشورمان توانایی های فنی لازم را ندارد و مجبور است تمام ابزارهای کشورهای دیگر را بپذیرد. سوال اینجاست که توان ما در این موضوع در چه حدی است؟ برای مثال اگر قرار باشد ما رمزارز ملی قطر، مالزی، ترکیه یا چین را بپذیریم چه سودی برای ما دارد؟ آیا بهتر نبود با دست پرقدرت وارد مذاکره با چنین کشورهایی می شدیم؟ این مدیر بانکی گفت: به نظرم در این فضا بهترین فرصت برای استفاده از پتانسیل شرکت های خصوصی وجود داشت تا حدی که ایران بتواند با ابزار خودش اقدام به داد و ستد با کشورهای دیگر کند که البته هنوز هم چنین پتانسیلی وجود دارد. فاطمی با تشریح این موضوع که در حال حاضر کشورمان درگیر تحریم است، گفت: مسلما بانک مرکزی نمی تواند خودش به صورت رسمی وارد فرآیند ایجاد رمزارز منطقه ای گردد، زیرا تجربه ونزوئلا تکرار می گردد، پس چه بهتر است که بتوانیم از ظرفیت های پنهان استفاده کنیم. وی در سرانجام گفت: پیشنهاد من ایجاد یک رمزارز منطقه ای یا ملی است که با نتورک کردن آن با کشورهای دیگر ارتباط موثر مالی شکل بگیرد .

منبع:وطن امروز