جان تازه در رگ تالاب الله آباد قزوین

به گزارش شیوا مارکت، وحید مروتی- قزوین - خبرنگار:تالاب ها نیز مانند سایر زیستگاه های طبیعی در معرض آسیب و تخریب انسانی قرار دارند.

هرچند بارندگی های اخیر ما را را به احیای موقت تالاب ها امیدوار نموده است، ولی این موضوع موقتی است و در صورت نبود سازوکار معین تالاب ها همچنان در معرض تعرض و خشکسالی قرار خواهند داشت. یکی از مهم ترین تالاب های استان قزوین تالاب الله آباد آبیک است که در سال گذشته در معرض خشک شدن قرار داشت، اما با بارندگی های اخیر جان تازه ای گرفت. بی شک برای پایداری این وضعیت باید راهکارهایی دقیق و کارآمد تدوین و مهم تر از آن عملی گردد.

برداشت غیرمجاز آب

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان قزوین در خصوص وضعیت تالاب الله آباد گفت: تالاب های طبیعی براساس ضوابط پذیرفته شده بین همه ملل دنیا از باارزش ترین میراث های طبیعی کشور محسوب می شوند و با توجه به احتیاجهای روزافزون جوامع انسانی به منابع طبیعی، پیوندهای مالی، اجتماعی و فرهنگی تنگاتنگی با جوامع پیرامون دارند. تالاب الله آباد (یعقوب آباد) با وسعت 59 هزار و 958 هکتار در غرب استان البرز و شرق استان قزوین و در فاصله حدود 44 کیلومتری از شهر کرج و 32 کیلومتری شهر قزوین واقع شده است. عرصه این منطقه غالبا دشتی است. در بخش های شمالی و شمال غربی محدوده های تالابی و بخش های میانی و جنوبی محدوده شامل اراضی بیابانی است.

حسن پسندیده بیان نمود: برداشت غیرمجاز و بیش از ظرفیت آب های زیرزمینی و خشک شدن 2 سرشاخه مهم آبخوان دشت یعنی ابهررود و خررود و خشکسالی های پیاپی سال های اخیر به افت شدید سفره های آب زیرزمینی در دشت بزرگ قزوین به ویژه اراضی 60 هزار هکتاری جنوب آبیک تا بویین زهرا منجر شده است. سطح بیابانی تالاب الله آباد و اراضی خیس آبدار دشت شوره زار که یکی از نمادهای پویایی زیست محیطی و تنوع زیستی دشت بزرگ قزوین است بر اثر پدیده یادشده، فعالیت های انسان ساخت و برداشت غیرمجاز مراتع و منابع آبی افزایش یافته است. وی ادامه داد: مهم ترین مشکل تالاب الله آباد تامین نشدن احتیاج آبی تالاب از سرشاخه ها و رودخانه های شمالی استان و عدم آورد رودخانه های ابهررود و خررود است. چرای بی رویه دام ها در مراتع به ویژه حضور شتر در منطقه و در نهایت انجام طرح های توسعه ای از دیگر مسائل این منطقه به شمار می روند.

تدوین برنامه های احیای تالاب

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان قزوین در پاسخ به این سوال که چه اقداماتی از سوی محیط زیست برای احیای تالاب الله آباد اجرا شده است، گفت: اهداف حفاظت و مدیریت تالاب برای حفظ حیات جمعی، بقا و پایداری اکوسیستم های طبیعی و تداوم اصولی چرخه زندگی است. در این زمینه برای شناخت احتیاجمندی های احیای تالاب 2 مطالعه بنیادی معین احتیاج آبی و تدوین برنامه های احیای تالاب در مراحل پایانی است. پسندیده اضافه کرد: از اقدامات زیرساختی به عمل آمده در محدوده تالاب، معین مرز تالاب با همکاری اداره کل منابع طبیعی استان بوده و همچنین استقرار پایشگاه حفاظتی از دیگر اقدامات اجرا شده است. بدیهی است نتایج حاصل از انجام مطالعات اشاره شده از جمله اولویت های اجرایی اداره کل حفاظت محیط زیست استان خواهد بود.

نقش انجمن های مردم نهاد

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان قزوین اظهار کرد: تالاب ها از اهمیت زیبایی شناسی بالایی برخوردارند و برای اقشار مختلف مردم از جنبه های گوناگون ارزشمندند. در بعضی از جوامع روابط پیچیده فرهنگی و اجتماعی بین مردم و تالاب ها برقرار است بنابراین توجه به نقش مردم در برنامه های مدیریتی و بالطبع حفاظتی تالاب ها از اهمیت خاصی برخوردار است. در واقع تالاب ها مراکز مطمئنی در حفظ جوامع و تنوع زیستی و فرهنگی به شمار می روند. در بیشتر مناطق نیز مردم از تالاب ها به عنوان مراکز تفریحی استفاده می نمایند. توجه به احتیاجها و خواسته های مردم در توسعه، حفاظت و برنامه ریزی برای تالاب ها از ملزومات مشارکت مردم در برنامه های مدیریت و حفظ این عرصه ها به شمار می رود. در این زمینه انجمن های حامی حفاظت از محیط زیست برای برگزاری جلساتی در زمینه توانمندسازی و مطلع سازی جوامع محلی واقع در محدوده تالاب الله آباد اقدام نموده اند.

زهکشی نامناسب

هنگامه قزوینی از فعالان محیط زیستی گفت: تالاب الله آباد قزوین در سال های اخیر به دلیل مسائل خشکسالی و کمبود بارش های جوی و همچنین فرسایش خاک و نابودی پوشش گیاهی به یکی از کانون های ریزگرد استان قزوین و منطقه تبدیل شده است. علاوه بر آن، این تالاب زیستگاه گونه های مختلف جانداران بومی اعم از گیاهی و جانوری بوده که به دلیل خشکی آب این تالاب اکوسیستم این گونه ها و در پی آن ادامه حیات آنها را با معضلات عدیده ای روبرو شده است. وی با اشاره به این که زهکش های طبیعی این تالاب به دلیل فرسایش خاک و نبود پوشش گیاهی مناسب در اطرافش تخریب شده است، بیان نمود: زهکشی نامناسب این تالاب روزانه بیش از یک میلیون مترمکعب آب آن را به سمت شوره زارهای اطراف راهنمایی می نماید که از نگاه زیست محیطی اتلاف آب به شمار می آید.

این فعال محیط زیست اضافه کرد: بارندگی های اخیر تا حد زیادی موجب احیای این تالاب شده است، اما متاسفانه به دلیل نبود مدیریت مناسب و نداشتن برنامه ریزی به منظور اصلاح ساختار زهکش های آن، همچنان شاهد هدررفت آب شیرین و کم شدن مجدد حجم آب تالاب هستیم. قزوینی ادامه داد: برای رفع کردن معضلات موجود در تالاب الله آباد اقداماتی نظیر تزریق آب به سفره های آب زیرزمینی مناطق اطراف تالاب به منظور جلوگیری از کشش آب تالاب به آنها، راهنمایی آب های جاری به درون این تالاب با مدیریت مناسب حوضه های آبریز منطقه، اغنای پوشش گیاهی اطراف این تالاب جهت جلوگیری از فرسایش خاک اطراف تالاب و در پی آن جلوگیری از خروج آب تالاب، اصلاح زهکش های خروجی تالاب و مواردی از این دست در حل مشکل این تالاب و در پی آن معضلات زیست محیطی منطقه بسیار مفید خواهد بود.