نباید ادبیات کودک را محدود کرد - شیوا مارکت

این نویسنده و پژوهشگر ادبیات کودک و نوجوان در گفت وگو با خبرنگاران درباره اعتقادی مبنی بر نبود یا کمبود خلاقیت در نوشتن کتاب های کودک و نوجوان اظهار کرد: ابتدا باید معین کنیم منظورمان از خلاقیت چیست و آن را با چه چیز مقایسه می کنیم و می گوییم کتاب های کودک و نوجوان ما خلاقیت ندارند. من با این گزاره موافق نیستم. همان طور که در ترجمه بعضی از کتاب ها نوآوری دارند و بعضی هم نه، در کتاب های تألیفی هم همین طور است. کما این که در سال های اخیر به خاطر داوری لاک پشت پرنده تقریبا بیشتر کتاب های بازار کتاب کودک و نوجوان را دیده ام و به نظرم نمی آید که بتوانیم این گزاره را استفاده کنیم و بگوییم کتاب های ترجمه خلاقیت و نوآوری دارند و کتاب های تألیف فاقد این امتیاز هستند؛ بوده کتاب های ترجمه ای که شبیه الگوهای قبلی خودشان بودند و الگوهای روایی معینی را بازفراوری می کردند.

او با اشاره به ساحت های مختلف خلاقیت، اضافه کرد: خلاقیت می تواند در فرم، انتخاب موضوع و یا پرداختی تازه به یک موضوع تکراری باشد یا در کتاب تصویری می تواند در تکنیک های تصویرگری صورت بگیرد؛ نوآوری ای که نمونه اش را ندیده باشیم. در کتاب های تألیف هم کتاب هایی بوده که در هرکدام از این ساحت ها نوآورانه بوده اند. من این طور فکر نمی کنم که خلاقیت نداریم.

محمدخانی سپس بیان نمود: نکته ای که وجود دارد این است که اگر ما در مقایسه با ترجمه به این گزاره می رسیم که کتاب های ترجمه خلاقیت بیشتری دارند باید این نکته را درنظر بگیریم که کتاب های ترجمه ای که به دست ما می رسد و حجم آن ها هم بسیار زیاد است، بهترین هاست و کتاب هایی انتخاب شده که امتحان خود را پس داده اند و حاصل کوشش یک صنعت هستند؛ از حضور نهاد سرویرستاری تا ارتباط بین نویسنده و تصویرگر و ما صرفا نتیجه اش را می بیینم؛ روالی که ممکن است به دلایل مختلف از هزینه گرفته تا نبود نهاد سرویراستاری در نشرهای ما اتفاق نیفتد و در نهایت محصولی را قضاوت می کنیم که خیلی هم از مراحل فراوری آن اطلاعی نداریم.

او همچنین گفت: فکر می کنم باید به عمر ادبیات کودک و عمر حرفه ای شدن آن در کشورمان هم توجه کنیم و باید بدانیم که این سازوکار چقدر طول کشیده تا به امروز رسیده است. اما در مجموع شرایط ادبیات کودک و نوجوان ایران را در سال های اخیر مثبت ارزیابی می کنم. اتفاقا فکر می کنم در حوزه ترجمه کتاب ها شبیه هم شده اند و ناشران سراغ کتاب هایی می فرایند که امتحان خود را پس داده و می دانند پرفروش اند.

این نویسنده درباره این که آیا خلاقیت در ادبیات حد و مرزی هم دارد، گفت: در این که دست نویسنده برای خلاقیت باز است، شکی نیست، حداقل در مرحله خلق نباید چیزی جلو نویسنده را برای پرداختن به موضوعات مختلف بگیرد. ممکن است بعدش از مسئله ممیزی تا این که ناشر حاضر نباشد برای تجربه های تازه سرمایه گذاری کند بحث باشد. در مرحله خلق، عنصر خلاقیت عنصر مهمی است و من نمی توانم مرزی برای آن مشخص کنم اما این که حاصل خلاقیت به چه شکل ارائه گردد و در چه مرحله ای جلویش گرفته گردد و یا نظر بازار و مخاطب نسبت به تجربه جدید چیست، به نظرم بحث جدایی است.

او در ادامه اعلام کرد: اما به طور کلی ادبیات کودک ما به تجربه های خلاقانه احتیاج دارد و نباید جلویش را گرفت و آن را محدود کرد بلکه می توانیم بعد از انتشار اثر درباره اش گفت وگو کنیم. این گفت وگوها به نویسنده یاری می نماید تا بازخورد جامعه و مخاطب را ببیند و در فرایند کارش اثر بگذارد؛ اما فکر می کنم بعد از مرحله خلق باید اتفاق بیفتد نه قبلش.

محمدخانی درباره نپذیرفتن یا دیر پذیرفتن یک اثر خلاقه در جامعه ادبی و تأثیر آن بر فرایند کار نویسنده شرح داد: ممکن است خیلی از ناشران به دلیل سرمایه گذاری، تجربه های تازه را پذیرا نباشند و این ممکن است در کار پدیدآور اثر بگذارد. ناشر ترجیح بدهد سراغ فرمول های موجود برود و کتاب هایی را که می داند در بازار مورد پسند است و پرفروش می گردد، چاپ کند. نه تنها در ادبیات داستانی و نه در کشور ما بلکه در همه جا این موضوع هست و تا زمانی که تجربه های تازه مورد پذیرش قرار بگیرد، زمان می برد. ادبیات کودک ما سال ها تحت تاثیر نگاه تعلیمی بوده و به موضوعات تربیتی پرداخته است و تا زمانی که بخواهیم از این فضا فاصله بگیریم و ادبیاتی بسازیم که هیچ قصدی جز لذت بخشیدن نداشته باشد، احتیاجمند گذر زمان است.

او در ادامه با تأکید بر این که فاصله دریافت از سنت و فرهنگ موجود به گذران زمان احتیاج دارد، گفت: چه بین نویسنده ها، چه ناشران و چه مخاطبان احتیاج به زمان هست. این ها همه در حلقه ای هستند که نمی توان از هم جدای شان کرد؛ به هر حال کاری که نویسنده می نماید ناشر باید پذیرا باشد و مخاطب به آن اقبال نشان دهد. از طرف دیگر نهادهای ترویجی کتابخوانی و منتقدان هم می توانند توجه مخاطب را به تجربه های تازه جلب نمایند و تلقی رایج را تغییر دهند.

تور کانادا: تور کانادا | با تور کانادا سفر کنید، ویزای کانادا، تور کانادا ارزان، قیمت تور کانادا نوروز، بهار، پاییز، تابستان، زمستان 99 را با ما تجربه کنید.