نگاهی به عمیق ترین بحران گردشگری طی دهه های اخیر - شیوا مارکت

داستان چیست؟

سعید امیریان با این تحلیل که طولانی شدن پاندمی کرونا فعالان بیشتری را در گردشگری ورشکست خواهد نمود، با استناد به آمار و مطالعات جهانی تصویری از عمق این بحران ساخت و گفت: آنالیز گزارش و آمارهای سازمان جهانی جهانگردی نشان می دهد در فاصله سالهای 2000 تا 2020 میلادی، جهان با چهار بحران عظیم روبرو شده است؛ 11 سپتامبر 2001، پاندمی سارس 2003، رکود اقتصاد جهانی 2009 و پاندمی کرونا 2020. در سال 2001 وقتی حادثه 11 سپتامبر رخ داد رشد صنعت گردشگری صفر شد، اما در سال 2003 که پاندمی سارس شایع شد تعداد گردشگران در سطح جهان، چهاردهم درصد رشد منفی داشت و زمانیکه رکود اقتصادی، جهان را تحت تاثیر قرار داده بود رشد گردشگری منهای چهار درصد شد. اما در سال 2020 که ویروس کرونا عالمگیر شده، پیش بینی ها بر این است که صنعت گردشگری در جهان 20 تا 30 درصد رشد منفی را تجربه کند که این اعداد عمق بحران را نشان می دهد.

او پیرامون نگاهی به عمیق ترین بحران گردشگری طی دهه های اخیر بیان نمود: در حقیقیت ما با دو بحران روبرویم؛ بحران کوتاه مدتی که تعداد گردشگران بین المللی را بین 20 تا 30 درصد کاهش داده و بحران میان مدتی که باید در جریان آن، گردشگران را تشویق و ترغیب کنیم مجددا سفر بفرایند.

این کارشناس اقتصاد گردشگری ادامه داد: ویروس کرونا از اسفند تا اواسط اردیبهشت 90 درصد کشورها را بر آن داشت تا سفر را ممنوع و یا شرایط سخت گیرانه ای حاکم نمایند. آنالیز آمارها نیز نشان می دهد 10 کشوری که بالاترین بحران کرونا را تا کنون تجربه نموده اند، کشورهایی بوده اند که 36 درصد گردشگران جهان را به خود اختصاص داده اند، یعنی کشورهای گردشگرپذیر با بحران کرونا بیشتر درگیر شده اند و آسیب شدیدتری دیده اند که شاید نشان دهنده تاثیر گردشگری و سفر در شیوع این ویروس باشد. در مطالعات مربوط به ویروس سارس نیز تایید شد که گردشگری عاملی برای پاندمی هاست.

امیریان اضافه نمود: از نظر جغرافیایی، بیشترین آسیب به ترتیب به گردشگری چین و کشورهای شمال شرقی آسیا، جنوب شرقی آسیا، اروپای جنوبی و اروپای غربی و بعد از آن به جنوب آسیا و خاورمیانه، منطقه ای که ایران در آن دسته بندی شده، وارد شده است.

او ادامه داد: گردشگری ایران علاوه بر اینکه از بحران های جهانی آسیب می بیند با بحران های ملی نیز روبرو است، مثلا بعد از حادثه 11 سپتامبر و حمله آمریکا به افغانستان و ناامن شدن خاورمیانه، گردشگری ایران با افت شدیدی روبه رو شد. آن سالها هم بحث بر سر یاری دولت به صنعت گردشگری بود، وعده هایی هم داده شد اما در عمل اتفاقی رخ نداد یا در سال 1391 که تحریم های بین المللی بخاطر پفراینده هسته ای از سر گرفته شد، گردشگری ایران نیز تحت تاثیر نهاده شد، بحران تحریم در سال 1397 تشدید شد و گردشگری را با رکود روبرو کرد.

او با بیان اینکه در تئوری ها از بحران های عمومی با عنوان ریسک سیستماتیک یاد می گردد، اظهار کرد: در دو دهه گذشته، ایران با چهار بحران عمومی روبرو شد که کرونا شدیدترین آنها بود. طبیعتا سیاستگذاران و فعالان گردشگری کشور باید به این فکر باشد در چنین مواقعی چه سیاستی را اتخاذ نمایند. این سیاستها در چند لایه قابل بحث است؛ بخشی از آن کلان است و دولتها باید به فکر باشند و راه چاره هایی را بیاندیشند. یکسری سیاستها در بخش باید اتفاق افتد و اقداماتی را هم بخش خصوصی باید انجام دهد.

او اضافه نمود: در لایه دولت طبیعتا اعتباراتی به صورت بلاعوض یا بیمه تصویب می گردد تا بخشهای آسیب دیده نجات یابند. در پاندمی کرونا دولت ورود نسبتا خوبی داشت، یک میلیارد دلار از صندوق توسعه ملی برداشت کرد و در دو حوزه معین هزینه کرد. حوزه نخست درمان و سلامت بود که سعی شد نقایص و کمبودهای دارویی تامین گردد و کارکنان بخش درمان تشویق شوند. دولت از ابعاد مختلفی سعی کرد بخش سلامت و درمان را تقویت کند. در بخش دوم حمایتها، دولت سعی کرد با تخصیص بیمه بیکاری به کارکنان بیکار شده یاری کند. از سویی پرداختهای مستقیمی به حدود سه میلیون خانوار از 200 تا 600 هزار تومان داشت.

امیریان بیان نمود: معتقدم دولت در این حوزه ها نسبتا پیروز وارد شد و سعی کرد نظام درمانی را سرپا نگه دارد و اجازه نداد آمار مرگ و میر کرونا تشدید گردد. ولی در سایر حوزه ها هنوز نتوانسته به سیاست واحد دست یابد که چگونه از بخشهای آسیب پذیر مثل هتل ها، آژانس ها، موزه ها، مراکز فرهنگی و باشگاه های ورزشی که در این مدت کامل تعطیل بودند یا با وجود بازگشایی نمی توانند مشتری بپذیرند و با کاهش شدید درآمد روبرو شده اند، حمایت کند. دولت بخاطر اینکه در تحریم است و نمی تواند نفت را به فروش برساند یا ناچارا با قیمت پایین می فروشد، عملا منابع اقتصادی کمی در اختیار دارد و در مضیقه است و نمی تواند یاری شایانی داشته باشد. در این بخش ضعف زیادی در یاری دولت دیده می گردد که دلیل عمده آن کاهش منابع اقتصادی است.

این کارشناس اقتصادی ادامه داد: دولت اکنون با بحران روبرو است، اما در سالهای 81 - 1380 که کشور با بحران منطقه ای روبرو شد و آمریکا به افغانستان حمله کرد، شرایط اقتصادی دولت بد نبود، با این حال یاری قابل توجهی به بخش خصوصی نشد. چه آن موقع و چه حالا حرف از تخصیص تسهیلات اقتصادی ارزان قیمت بود ولی اتفاق نیفتاد. تسهیلاتی هم که اکنون برای خسارتها در نظر گرفته، ضرر هنگفت این صنعت را جبران نمی کند و مکانیزم طراحی شده، یاری نماینده نیست.

او اضافه نمود: در بخش میانی، وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی سعی کرد به وسیله اطلاع رسانی در دولت و شرکت در جلسات مجلس ابعاد ضرر و زیان را که نسبتا وسیع است اعلام کند اما همین وزارتخانه به خاطر تعطیلی موزه ها و از دست دادن بخشی از درآمدهایش، منابع اقتصادی زیادی در اختیار ندارد و با بحران اقتصادی روبرو است و نمی تواند خسارت این صنعت را جبران کند.

امیریان گفت: بخش خصوصی گردشگری نیز اگر آنچنان که وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گفت، این مدت 12 هزار میلیارد تومان درآمد را از دست داده، می ارزد که برای بحرانهای بعدی چاره ای اندیشه کند. شاید لازم باشد صندوق ضمانت اقتصادی تشکیل گردد. بخش خصوصی گردشگری نسبتا عظیم و قوی است، مجموعه ای از هتل ها، آژانس های گردشگری، اقامتگاه ها، راهنمایان گردشگری، مجتمع های رفاهی، بین راهی که می توانند آن صندوق را تشکیل دهند و سهام دار آن باشند و درصدی از درآمدشان را برای مواقع بحرانی مشابه امروز، در این صندوق پس انداز نمایند که البته برای حفظ ارزش منابع آن باید سرمایه گذاری نمایند. دولت هم می تواند در مواقع بحرانی یاریهای خود را به این صندوق اختصاص دهد.

او اظهار کرد: درحال حاضر چنین صندوق و منابع حمایتی وجود ندارد، برای همین همه منتظرند دولت یاری کند، دولتی که به شدت کسری بودجه دارد و این وسعت از زیان را نمی تواند جبران کند، حداکثر می تواند وام دهد که آن هم جوابگوی شرایط فعلی نیست.

این کارشناس اقتصاد گردشگری در ادامه با طرح این سوال که شرکت های گردشگری از نظر اقتصادی و اقتصادی چه ویژگی هایی باید داشته باشند تا در بحران دوام بیاورند و کمتر آسیب ببینند؟ گفت: تحقیقات صورت گرفته در این رابطه به چند توصیه و راه چاره رسیده است؛ این شرکت ها اندازه و مقیاس فراوری و خدمات دهی را بالا ببرند تا در بحران ها کمتر آسیب ببینند، چون شرکتهای عظیم امکانات بیشتری برای ایستادگی در برابر ریسکهای سیستماتیک دارند، می توانند با دولت ارتباط برقرار نمایند و از یاریهای بهتری بهره مند شوند. شرکتهای عظیم تنوع بازار و فعالیت دارند، وقتی یک فعالیت آنها با افت روبرو می گردد فعالیت دیگر آنها را نجات خواهد داد. اگر نقدینگی بیشتری در اختیار داشته باشند و اعتبار بیشتری نزد بانکها داشته باشند می توانند منابع اقتصادی بهتری دریافت نمایند. شرکتهایی که کمتر بدهکار باشند در بحران مقاوم تر خواهند بود و شرکتهایی که از عوامل و تجهیزات در اختیار به صورت کارآمد و خوب استفاده نمایند، مقاومت بالاتری را در برابر بحران نشان می دهند.

او یادآور شد: این توصیه ها برای شرکتهایی است که از بحران عبور می نمایند و در شرایط عادی می توانند به این شاخصها دست یابند. البته این شرکتها هم از بحران آسیب می بینند اما دیرتر به مرز نابودی می رسند.

امیریان در تحلیل شرایط موجود گردشگری و جهت حرکت این صنعت درحال حاضر گفت: بحران کرونا بسیار عمیق و بیش از تصورات ما است که متاسفانه دوره آن طولانی شده و این احتمال می رود با ادامه این فرایند تعداد بیشتری از فعالان گردشگری از چرخه خدمات دهی خارج شوند و این باعث تاسف است صنعتی که در طول سالهای متمادی دارای ساختاری عظیم شده است بخاطر پیش بینی نکردن بحرانها از دست برود. وقتی شرکتی تعطیل گردد بازگشایی مجدد آن و برگرداندن نیروهای متخصص آن سخت خواهد بود و معلوم نیست چند درصد از نیروهای از دست رفته را بتوان برگرداند. از طرفی شرکتهایی که بدهی دارند، ممکن است تجهیزات و دارایی های خود را بفروشند، و معمولا احتمال بازگشت این مجموعه ها ضعیف است. باید آرزو کنیم این بحران طولانی تر نگردد تا بدنه اصلی صنعت گردشگری حفظ گردد. اگر فعالان این صنعت آسیب ببینند بعد از بحران هم نمی توانند کار نمایند و رسیدن به آمارهای قبل از بحران نیز سخت خواهد بود و بازگشت با تاخیر صورت خواهد گرفت.

tour-canada.ir: تور کانادا | با تور کانادا سفر کنید، ویزای کانادا، تور کانادا ارزان، قیمت تور کانادا نوروز، بهار، پاییز، تابستان، زمستان 99 را با ما تجربه کنید.